آقای روحانی! آسیاب اعتراف تلویزیونی به نوبت است، امروز جلوی آن را بگیرید

یک قاب با تصویری پرتره از مجرمی که با چهره‌ای نادم رو در روی دوربین نشسته و با پشیمانی به گناهان خود اعتراف می‌کند، گناهانی که عموما سیاسی- امنیتی است. این قاب و این تصویر قاب و تصویری آشنا برای کسانی است که در چند دهه گذشته حتی ذره‌ای سیاست ایران را دنبال می‌کردند. این تصویری از اعتراف گیری‌ها تلویزیونی از نورالدین کیانوری تا مازیار ابراهیمی و روح الله زم است!

از نورالدین کیانوری، دبیرکل حزب توده و محمود اعتمادزاده (م. الف به آذین) و احسان طبری تا صادق قطب‌زاده که متهم به کودتا و برنامه ترور امام بود تا فعالین سیاسی که در حوادث انتخابات ۸۸ مجبور به اعتراف شدند و از مائده هژبری رقصنده اینستاگرامی تا مازیار ابراهیمی که بعدا معلوم شد دانشمندان هسته‌ای را ترور نکرده، همه بخش‌هایی از لیست اعتراف گیری‎های تلویزیونی است که البته به مرور پیشرفت کرده و از یک قاب و تصویر ساده در اعترافات قطب‌زاده به مستندهای پر آب و تاب هیجان انگیز مثل الماس فریبی و کلوپ ترور رسیده!

بحث اعترافات تلویزیونی اما از زمانی دوباره مورد توجه قرار گرفت که مشخص شد مازیار ابراهیمی و دیگر چهره‌هایی که در مستند کلوپ ترور به ترور دانشمندان هسته‌ای متهم شدند نه تنها بی‌گناه بودند بلکه زیر فشار حاضر به اقرار تلویزیونی شدند. بعد از این بود که سخن‌گوی دولت تایید کرد که مازیار ابراهیمی و دیگر متهمان معرفی شده در آن مستند بی‌گناه بودند.

هم‌چنین محمود صادقی، نماینده مجلس شورای اسلامی تایید کرد که چهره‌های حاضر در کلوب ترور بی‌گناه بوده‌اند و پس از «احراز بی‌ گناهی» آنها، وزارت اطلاعات چهار میلیارد تومان بابت جبران خسارت به آن‌ها پرداخت کرده است.

با فضای به وجود آمده از فاجعه مستند کلوپ ترور و اعترافات اجباری و بی‌مورد آن نمایندگان طرح "ممنوعیت ضبط و پخش اعترافات اشخاص از صداوسیما و دیگر رسانه‌ها" را آماده کردند، طرحی که به گفته محمود صادقی مربوط به "اتهامات سیاسی و امنیتی" مانند "مستند دروغین کلوپ ترور" است.

حالا اما رئیس جمهوری حسن روحانی در تازه‌ترین سخنان خود برخلاف مشی پیشینش خواستار پخش اعترافات تلویزیونی افرادی شد که سازمان یافته به خیابان آمدند، حرفی که باعث اعتراض جدی کسانی شد که در خرداد ۹۲ و ۹۶ به روحانی رای دادند.

در طرف مقابل اما علی ربیعی، سخنگوی دولت در نشست خبری هفتگی خود با توضیح در مورد اظهارات حسن روحانی در مورد پخش اعتراف‌های تلویزیونی بازداشت‌شدگان حوادث هفته آخر آبان‌ ماه گفت که پخش اعترافات خواست دولت نیست!

انگار علی ربیعی سخنگوی دولتی به جز دولت تدبیر و امیدی است که ما می‌شناسیم و حسن روحانی رئیس دولتی است که ربیعی سخنگوی آن نیست. سخنگوی دولت هرچند مانند دیگر سخنگوها وظیفه توجیه و حمایت از نهاد خود را دارد ولی نمی‌تواند وقتی رئیس دولت تاکید بر سفید بودن ماست دارد آن را تکذیب کند و بگوید که رئیسش می‌گوید که ماست سیاه است!

ضبط اعترافات تلویزیونی نه تنها غیراخلاقی و قبیح است بلکه از منظر عملگرایی سیاسی نیز دیگر آن تاثیر روزهای نخست را ندارد. اگر در روزهای نخست مردم با چشم بسته اعترافات را می‌پذیرفتند و متهم را خائن می‌پنداشتند حالا متهم را چهره‌ای می‌بینند که زیر فشار حاضر به اعتراف شده مخصوصا وقتی اعتراف کسانی چون مائده هژبری، رقصنده نوجوان و مازیار ابراهیمی، متهم پرونده ترور جاسوسان هسته‌ای را دیدند که در یکی یک دختر بچه مجبور به اعتراف به گمراهی شد و در دیگری یک بی‌گناه تحت فشار حاضر شد به ترور و قتل اعتراف کند.

از منظر فقهی نیز به نظر می‌رسد چنین رفتاری توجیه پذیری نیست. سیدعلی مجتهدزاده، وکیل دادگستری،پیش‌تر در صفحه توییتر خود تصویری از پاسخ آیت‌ الله ناصر مکارم‌شیرازی را به استفتائی درباره پخش اعترافات تلویزیونی پیش از اثبات جرم منتشر که این مرجع در پاسخ به پرسش او نوشته بود:

«تا زمانی که جرم و اتهام شخص متهم ثابت نشده، نمی‌توان اسم و تصویر و اقراری را که داشته است، منتشر کرد و حتی بعد از ثبوت هم اگر جرم مخفی بوده، آشکارکردن آن جایز نیست».‌آیت‌الله بیات‌زنجانی نیز دراین‌باره گفته ‌است: «این کار علاوه بر اینکه مشروع نیست، از نظر اخلاقی نیز درست در برابر کرامت انسان و حرمت اوست و بنا بر روایات مستند و مورد وثوق این اعترافات در دادگاه نیز قابلیت استناد ندارد».

به نظر می‌رسد دولت نیز یک بار برای همیشه باید تکلیف خود با اعترافات تلویزیونی را روشن کند و البته بپذیرد که اگر امروز به اعتراف تلویزیونی رضایت دهد فردایی نیز خواهد رسید که شاید مقامات ارشد امروز دولت در جایگاه اعتراف قرار بگیرند و آن وقت افسوس بخورند که چرا امروز در برابر این عمل غیراخلاقی ایستادگی نکردند.