سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری امروز خود درباره ترکیب هیات مذاکره کننده ایران گفت: این موضوع در حال بررسی است طبیعتا تغییراتی اعمال می‌شود هنوز شکل آن نهایی نشده به محض نهایی شدن اطلاع رسانی خواهد شد.
گمانه ها درباره تغییرات عمیق در تیم مذاکره کننده هسته ای زمانی آغاز شد که حسین امیرعبدالهیان وزیر جدید امور خارجه علی باقری معاون سابق سیاست خارجی شورای عالی امنیت ملی را جایگزین سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه کرد.
باقری در زمان تصدی مسئولیت در شورای عالی امنیت ملی هم رده عراقچی در تیم هسته ای بود و مسئولیت مذاکرات کارشناسی با طرفین را بر عهده داشت.
با این تغییر به نظر می رسد در ترکیب جدید باقری قرار است مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران باشد ، مذاکراتی که احتمالا خیلی زود در وین از سر گرفته می شود.
عراقچی در دورانی که سعید جلیلی مسئول شورای عالی امنیت ملی و مذاکرات هسته ای بود به نمایندگی از وزارت خارجه از اعضای تیم مذاکرات بود و بعید نیست با توجه به یک دهه حضور در پرونده مذاکرات هسته ای ایران کماکان به عنوان عضو مذاکره کننده در تیم جدید نیز حضور داشته باشد کما اینکه از بعد از روی کار آمدن دولت بایدن ،چند دور مذاکره در وین برای بازگشت آمریکا به برجام انجام شده بود که عراقچی متولی این مذاکرات بود .
از طرفی در هنگامه مذاکرات اخیر رافائل گروسی با محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی که در سفر به تهران انجام شد، حمیدرضا عسکری عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته ای در زمان جلیلی حضور داشت که می تواند گمانه ها درباره حضور احتمالی او در تیم جدید مذاکره کننده را تقویت کند.
اگر قرار باشد ترکیب تیم هسته ای در دوران قبل از ظریف احیا شود بعید نیست ابوالفضل ظهره وند سفیر سابق ایران در ایتالیا هم دوباره در بین اعضای هیات مشاهده شود.
هنوز مشخص نیست در دولت رئیسی مسئولیت پرونده هسته ای با شورای عالی امنیت ملی خواهد بود یا وزارت امور خارجه اما با عنایت به انتصاب علی باقری به عنوان معاون سیاسی وزیر خارجه احتمال تداوم پیگیری پرونده هسته ای در وزارت خارجه وجود دارد .
بررسی احتمال برگزاری مذاکرات برجامی در نیویورک در گفت‌وگو با قاسم محبعلی: غرب آماده مذاکره در سطح وزرا نیست
قاسم محبعلی، مدیرکل سیاسی سابق وزارت امور خارجه معتقد است که پی گرفتن مذاکرات برجامی در نیویورک بعید است. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» تاکید می‌کند که طرف‌های غربی آمادگی حضور در جلسه در سطح وزرای خارجه را ندارند. او تمایل به انجام این مذاکره در نیویورک را بیشتر در طرف ایرانی و روسی می‌بیند و معتقد است که احتمالا رایزنی‌ها در سطح دیدارهای دوجانبه باقی می‌ماند. از نگاه او تکلیف دور آتی برجام وقتی مشخص می‌شود که ایران اولا تیم مذاکره‌کننده خود را نهایی کرده باشد و ثانیا تصمیمات لازم را درباره سیاستی که در جریان مذاکرات دنبال خواهد کرد، گرفته باشد.
آنچه در ادامه می‌خوانید، مشروح این گفت‌وگو است.
سخنگوی وزارت خارجه ایران اعلام کرده که برگزاری دور جدید مذاکرات برجامی در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل مشخص نیست. اما اخباری مبنی بر در پیش بودن مذاکرات وجود دارد. به نظر شما چقدر احتمال دارد که این جلسه برگزار شود؟ به خصوص که تیم مذاکره کننده ایران هنوز کاملا مشخص نشده است؟
بستگی به این دارد که ایران چه تصمیمی گرفته باشد. اشاره کردید، تیم مذاکره‌کننده هنوز مشخص نشده و این خیلی مهم است. اما مهم‌تر این است که ایران تصمیم گرفته به مذاکره برگردد و مذاکرات را از همان نقطه که در دولت روحانی پایان یافت، شروع کند یا می‌خواهد دستورکارهای جدیدی را اضافه کند. اگر بخواهد از همان نقطه شروع کند، این طور به نظر می‌رسد که یک چارچوب‌های کلی توافق شده و شاید بیشتر درباره جزئیات بحث و اختلاف نظر وجود داشته باشد. تصمیم‌گیری درباره برخی از این موارد هم قطعا نیاز به تصمیمات سیاسی دارد که باید در پایتخت‌ها گرفته شود. اما اگر ایران بخواهد با تغییر تیم و تغییر سیاست وارد شود، فکر نمی‌کنم که خیلی زمینه برگزاری دور جدید مذاکرات وجود داشته باشد. بلکه فعلا همین ملاقات‌های حاشیه‌ای صورت خواهد گرفت. باتوجه به اینکه مدیریت وزارت خارجه نیز مدیریت بی‌تجربه‌ای است و آشنایی چندانی با مسائل بین‌المللی خصوصا مسائل مربوط به خلع سلاح ندارد؛ فعلا باید صبر کرد و دید که چه اتفاقی خواهد افتاد.
با توجه به اظهارات مقامات در ایران و اقداماتی که انجام شده، فکر می‌کنید انتخاب دولت جدید کدام یک از دو راهی است که اشاره کردید؟ مذاکره از همان نقطه‌ای که تمام شده بود یا جای دیگری؟
طبیعتا اگر منطقی فکر شود، باید از همان نقطه شروع کنند اما شاید این توهم وجود داشته باشد که می‌شود برای برخی خواسته‌ها مثل تضمین گرفتن یا حذف کل تحریم‌ها را مطرح کرد. این هم قابل بحث است و شاید تیم جدید بخواهد بگوید که مذاکرات قبلی با تیم قبلی باب طبع ما نیست و منافع ایران را تامین نمی‌کند.
اگر یک نگاه کلی به صحنه بیندازیم انتخاب دیگری برای ایران نیست. یعنی ایران باید تلاش کند که به برجام فعلا در سطح توافق ۲۰۱۵ نگاه شود و تحریم‌های هسته‌ای برداشته شود. طبیعتا بعد از آن، موضوعات دیگری وجود دارد که طرفین – هم آمریکایی‌ها و هم ایرانی‌ها – علاقه‌مند هستند که وارد برجام کنند. به هرحال برجام در دو سال پایانی خود است و با احیای آن هم تحریم‌های ایران به طور کامل برداشته نمی‌شود. یعنی ضمن اینکه گشایش‌هایی را ایجاد می‌کند، خیلی هم نمی‌توان انتظار داشت که تاثیرات جدی در وضعیت اقتصادی کشور داشته باشد.
فکر می‌کنید رویکردی که ایران در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشت و به‌‌رغم برخی سرسختی‌های قبلی پذیرفت که به مذاکرات ادامه دهد؛ می‌تواند این خوشبینی را ایجاد کند که در جریان مذاکرات برجامی نیز نگاه معقولانه‌تری وجود خواهد داشت؟
بله، واکنشی که ایران در برابر طرف‌های مقابل داشت، قابل توجه است. احتمال داشت که شورای حکام پرونده ایران را به شورای امنیت بفرستد و شش قطعنامه قبلی احیا شود. واکنش ایران اما نشان داد که برخی گفته‌ها و حرف‌هایی که در ماه‌های اخیر گفته می‌شد، به خصوص آن طرحی که مجلس تصویب کرده بود خیلی کارآمدی نداشته و در عمل اثر ندارد.البته میانجیگری روس‌ها و شاید فشاری که به ایران آوردند باعث شد که ایران بپذیرد همکاری خود را با آژانس احیا کند و اجازه دهد که آژانس مثل قبل نظارت لحظه‌ای و آنلاین بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران داشته باشد. این وضعیت شاید این هوشیاری را به مسوولان داده باشد که در قضیه برجام هم انتخاب دیگری وجود ندارد و شاید هم بخشی از توافق همین بوده که ایران نه‌تنها نظارت آژانس، بلکه بازگشت به مذاکرات را هم بپذیرد تا موضوع صدور قطعنامه در شورای حکام منتفی شود.
– اگر حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل منجر به برگزاری مذاکرات نشود، مذاکرات دوجانبه‌ای که بین آقای امیرعبداللهیان و وزرای خارجه کشورهای طرف برجام در آنجا عمل می‌شود، چقدر در مذاکرات برجامی آتی اثرگذار خواهد بود؟
حتما کمک‌کننده خواهد بود اما بعید می‌دانم فعلا طرف‌های مقابل آمادگی داشته باشند تا در سطح وزرای خارجه جلسه‌ای تشکیل بدهند. شاید این ترجیح وجود داشته باشد که فعلا در سطح کارشناسی به نتیجه روشنی برسند و بعد موضوع تشکیل جلسه در سطح وزرای خارجه مدنظر قرار بگیرد.
پس فکر می‌کنید بر روی این اخباری که وجود دارد؛ یعنی اینکه سالن برگزاری جلسه هم رزرو شده، حساب کرد؟
فکر می‌کنم که این اخبار بیشتر منبع ایرانی دارد. من چنین اخباری را در منابع خارجی و از سوی طرف‌های مقابل ندیده‌ام.
یعنی این ایران است که به برگزاری دور جدید مذاکرات تمایل دارد و آنها آمادگی ندارند؟
نه اینکه آمادگی نداشته باشند، چون دستور کار مذاکرات در اتحادیه اروپا و آمریکا فعلا در سطح کارشناسی است، شاید هنوز آمادگی برگزاری جلسه رسمی در سطح وزرا را نداشته باشند. آنها احتمالا منتظر می‌مانند تا در نتیجه مذاکرات کارشناسی نشانه‌هایی از آمادگی ایران برای اجرای توافق را ببینند و بعد از آن برای پایان‌دادن به مذاکرات و نهایی‌کردن توافق وارد مرحله جلسه در سطح وزرا خواهند شد. اکنون که هنوز روشن نیست توافق به نتیجه برسد، احتمالا چنین تمایلی ندارند. البته باز هم باید دید و نمی‌توان به صورت قطعی گفت.
در مذاکره ایران و آژانس روس‌ها نقش مهمی داشتند. در این مرحله نقش آنها چقدر اهمیت دارد؟
نقش روس‌ها خیلی مهم است. آنها بازی پیچیده‌ای را هم با طرف ایرانی و هم با طرف اروپایی و آمریکایی دارند و درحال پیگیری قضیه هستند. حتی من فکر می‌کنم درحال حاضر بیش از اینکه ایران در مذاکرات نقش داشته باشد، روس‌ها در پیشبرد مذاکرات مطابق منافع خود نقش دارند.
اتفاقا اولیانوف هم توئیت کرده بود که برگزاری مذاکرات نزدیک است و حتی شاید نزدیک‌تر از قبل. آیا این نشانه‌ای برای اینکه مذاکرات جدید در نیویورک برگزار می‌شود، نیست؟
این نشانه تمایل و علاقه روس‌ها به ادامه مذاکرات است. البته آنها بیشتر علاقه دارند که مذاکرات ادامه یابد اما به این زودی به نتیجه نرسد. آنها به دنبال منافع خودشان هستند.
- 18
- 5
