پیامد موج جدید تحریم‌های غرب علیه ایران چیست؟

تحریم بی‌سابقه

همچنین در تحریم‌های اتحادیه اروپا نام ابر آروان نیز دیده می‌شود و این نخستین بار است که یک شرکت فناوری که در اکوسیستم استارت‌آپی رشد کرده است، تحریم می‌شود. به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی انتخاب در بخش دلایل این تحریم، اتحادیه اروپا عنوان کرده که ابر آروان، از تلاش دولت برای کنترل اینترنت حمایت کرده و از سال ۲۰۲۰ بازیگر جدی در پروژه‌‌‌های دولتی و وزارت ارتباطات برای تهیه نسخه‌‌‌ای جداگانه و ایرانی (ملی) از اینترنت بوده است؛ موضوعی که ابر آروان در رویدادها، مصاحبه‌‌‌ها و بیانیه‌‌‌های خود تکذیب کرده است. شرکت ابر آروان به تحریم‌های اخیر اتحادیه اروپا واکنش نشان داد و اعلام کرد که خبر تحریم در حالی اعلام شد که چند ماهی است با ارائه دلایلی فنی و روشن، اتهامات واهی و ادعاهای بی‌‌‌اساس مبنی ‌‌‌بر نقش داشتن در محدودیت یا قطع اینترنت را بارها رد کرده‌‌‌ایم. در ادامه این واکنش آمده است: «می‌‌‌پذیریم که در جنگ رسانه‌‌‌ای در مقابل شایعه‌‌‌ها و جعل واقعیت شکست خورده‌‌‌ایم و نتوانسته‌‌‌ایم از حقانیت خود به‌‌‌درستی دفاع کنیم.»

چه کسی پیشتاز تحریم است؟

در این بین آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان که کشورش پیشتاز اعمال تحریم‌های حقوق بشری علیه ایران شده است روز دوشنبه در صفحه شخصی خود در توییتر از تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا خبر داد و نوشت: «این تحریم‌ها، پیام جدید و صریحی به ایران می‌‌‌فرستد. حقوق بشر تقسیم‌‌‌ناپذیر است.» وی در توییت دیگری با اشاره به سپاه پاسداران عنوان کرد که ما تحریم‌های بیشتری را تصویب کردیم که بر این نهاد تاثیر خواهد گذاشت.  این در حالی است که در ۹ آبان ماه آلمان و اتحادیه اروپا اعلام کردند که در حال بررسی این موضوع هستند که آیا سپاه پاسداران را به‌‌‌عنوان سازمان تروریستی طبقه‌‌‌بندی کنند یا خیر؟ این موضع‌‌‌گیری آلمان و اروپا با واکنش تهران مواجه شد و ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه هشدار داد اظهارات بروکسل درصورت مبادرت به چنین اقدامی، ادامه اقدامات غیرسازنده و غیرمسوولانه اعضای اتحادیه در ارتباط با ایران است.

صدای مشابه از لندن می‌آید

همچنین دولت انگلیس نیز روز دوشنبه از اعمال تحریم علیه ۲۴ شخص و نهاد مرتبط با ایران به دلایل حقوق بشری خبر داد. عیسی زارع‌‌‌پور، وزیر ارتباطات کشورمان از جمله اشخاص تحریم شده توسط انگلیس است. اموال تمامی افراد تحریم شده در انگلیس بلوکه خواهد شد و این اشخاص قادر به سفر به انگلیس نخواهند بود.  به گزارش خبرگزاری فارس، وزارت امور خارجه انگلیس در بیانیه خود عنوان کرد: «تحریم‌ها که با هماهنگی شرکای بین‌المللی بوده، شامل «عیسی زارع پور» وزیر ارتباطات ایران و «وحید محمد ناصر مجید» رئیس پلیس سایبری ایران و تعداد دیگری از مقام‌‌‌های امنیتی و سیاسی است.» این تحریم‌های اخیر اروپا و انگلیس علیه ایران با واکنش مثبت واشنگتن روبه‌رو شد و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید از این تحریم‌ها استقبال کرد.  همچنین این تحریم‌ها در شرایطی علیه ایران اعمال می‌شود که برجام در بن‌‌‌بست قرار دارد.

در این خصوص جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز روز دوشنبه گفت: «برجام در مسیر درستی نیست؛ در یک بن‌‌‌بست است اما کار روی آن ادامه دارد.» از سوی دیگر امانوئل مکرون، رئیس‌‌‌جمهور فرانسه گفته است که از نظر او، هیچ‌گونه طرح پیشنهادی جدیدی نمی‌تواند در آینده نزدیک موجب احیای توافق هسته‌‌‌ای شود و احتمالا «چارچوب جدیدی» برای پرداختن به این موضوع لازم خواهد بود. در واقع از صحبت‌‌‌های طرف غربی این‌گونه برداشت می‌شود که آنها امروز دیگر پیش‌‌‌نویس ۳۵ صفحه‌‌‌ای بورل را نیز نمی‌‌‌خواهند دنبال کنند و می‌‌‌خواهند موضوع هسته‌‌‌ای ایران را در قالب و چارچوب دیگری پیگیری کنند. به بیان دیگر این تحریم‌ها همزمان شده با خط‌مشی سیاست جدید اروپایی‌‌‌ها برای برجام و بیانگر افزایش فشارهای سیاسی و مبهم شدن فضای احیای برجام است.

پشت‌‌‌پرده رویکرد بروکسل

درباره دلایل این رویکرد تنش‌‌‌آمیز اروپا علیه ایران، هدف‌گذاری تحریمی آنها و تاثیر آن بر روابط تهران-بروکسل و مذاکرات احیای برجام مرتضی مکی، کارشناس مسائل اروپا به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «موضوع تغییر رویکرد کشورهای عضو اتحادیه اروپا نسبت به ایران را باید بعد از به تعلیق درآمدن روند احیای برجام مورد توجه قرار داد. بعد از اینکه حدود دو ماه پیش عملا مذاکرات احیای برجام از سوی تهران و بروکسل به صورت بلاتکلیف رها شد، شاهد دو تحول بودیم نخست نقش پهپادهای ایران در اوکراین و دیگری ناآرامی‌‌‌ها در ایران.»

به گفته مکی با توجه به اینکه آمریکا، اتحادیه اروپا و اوکراین تلاش دارند ایران را در جنگ اوکراین در کنار روسیه و در مقابل ناتو قرار دهند این مساله می‌تواند برای کشور پیامدهایی داشته باشد. وی افزود: «بحران اوکراین یک بحران فوق امنیتی برای اروپاست و هر کشوری که در کنار روسیه قرار بگیرد قطعا در مقابل اروپا قرار گرفته است.» این کارشناس با بیان اینکه موضوع دوم بحث تحولات داخلی ایران است، توضیح داد: «دولت‌‌‌های اروپایی و آمریکا همواره طی چند دهه گذشته تلاش کردند از نارضایتی‌‌‌ها و ناآرامی‌‌‌ها در ایران حداکثر بهره‌‌‌برداری سیاسی و تبلیغاتی را داشته باشند.

به‌خصوص که ماهیت ناآرامی‌‌‌های دو ماه گذشته متفاوت از ناآرامی‌‌‌ها و نارضایتی‌‌‌های سال‌های قبل است و بحث مشارکت و حقوق زنان و رفتارهایی که در کنترل این ناآرامی‌‌‌ها صورت گرفته باعث تهییج افکار عمومی در غرب شد. بنابراین دولت‌‌‌های اروپایی در راستای همین تهییج افکار عمومی سعی کردند رویکرد ستیزه‌‌‌جویانه‌‌‌ای با ایران در قالب اعمال تحریم‌ها داشته باشند.» این کارشناس ادامه داد: «اوج این ستیزه‌‌‌جویی در مصوبه شورای وزرای خارجه اتحادیه در اعمال تحریم‌هایی علیه نهادها و مقامات جمهوری اسلامی ایران قابل مشاهده است.»

احیای برجام پیچیده‌‌‌تر می‌شود

همچنین مکی معتقد است که اگر چند ماه قبل، برجام احیا شده بود شاید شرایط ایران و اروپا متفاوت بود و شاهد ستیزه‌‌‌جویی تا این سطح نبودیم ولی به تعلیق درآمدن مذاکرات احیای برجام و انداختن همه مسوولیت‌‌‌های فرسایشی شدن مذاکرات به دوش ایران، موضوع ایران را برای اروپایی‌‌‌ها بیش از گذشته امنیتی کرده است.  کارشناس مسائل اروپا خاطرنشان کرد: «برجام اگر برای ما موضوعی سیاسی و اقتصادی و به منزله گشایشی برای رفع تحریم‌هاست، برای اروپایی‌‌‌ها یک توافقنامه امنیتی و سندی در جهت مهار هسته‌‌‌ای ایران تلقی می‌شود. بنابراین وقتی مذاکرات به حاشیه می‌رود، اروپایی‌‌‌ها سعی می‌کنند در حوزه‌‌‌های امنیتی دیگری ایران را به چالش بکشند. پیش‌‌‌نویس بیانیه‌‌‌ای که علیه ایران قرار است در شورای حکام آژانس مورد توجه قرار بگیرد، در همین راستا باید ارزیابی کرد.» وی درباره چشم‌‌‌انداز احیای برجام نیز گفت: «هر چه سطح تنش سیاسی میان اروپا و ایران بیشتر شود به همان اندازه موضوع مذاکرات احیای برجام نیز پیچیده‌‌‌تر و سخت‌‌‌تر خواهد شد.»

مکی با بیان این موضوع که تحولات اخیر، باعث تغییر رویکرد اروپا شده و سطح روابط تهران و بروکسل را وارد تنش‌‌‌ کرده است، افزود: «این تغییر رویکرد حتما شرایط را برای ایران چه در مناسبات با اتحادیه اروپا و چه احیای برجام پیچیده‌‌‌تر خواهد کرد.» این کارشناس در نهایت به اهمیت تنش‌‌‌زدایی برای جمهوری اسلامی ایران در شرایط فعلی هم در سطح منطقه و هم در سطح جهانی به عنوان یک ضرورت اجتناب‌‌‌ناپذیر اشاره کرد و گفت: «تلاشی که ایران برای نشان دادن بی‌‌‌طرفی خود در بحران اوکراین می‌کند نشانه‌‌‌ای از همین ضرورت است و قطعا تهران در برابر کنش‌‌‌های روزهای اخیر اتحادیه اروپا علیه ایران باید هوشمندانه رفتار کند و سعی در تنش‌‌‌زدایی میان ایران و اروپا شود.»