همه چیز درباره «جمهوری اسلامی موریتانی»‌ و روابط آن با جمهوری اسلامی ایران

روزنامه شرق نوشت: «جمهوری اسلامی موریتانی»‌ در غرب آفریقا، دیروز میزبان وزیر امور خارجه ایران و هیئت همراهش بود. موریتانی در قدیم شنقیط نامیده می‌‌شد؛ اما در دوره استعمار فرانسه به موریتانی مشهور شد. در ۲۸ نوامبر سال ۱۹۶۰ بعد از استقلال از فرانسه با نام جمهوری اسلامی موریتانی به حیات خود ادامه داد. این کشور از شمال با صحرا، از شمال شرقی با الجزایر، از شرق با مالی، از جنوب با سنگال هم‌مرز اشت و از غرب به اقیانوس اطلس متصل شده است. پایتخت آن نواکشوت است و بندر نواذیبو نیز دومین شهر مهم این کشور است. زبان رسمی این کشور عربی و فرانسوی است و واحد پول آن اوقیه است.‌‌ انتخاب موریتانی به‌عنوان نخستین کشور در مسیر سفر دوره‌ای حسین امیر عبداللهیان به آمریکای لاتین در وهله نخست به‌عنوان مقصدی برای سوخت‌گیری به چشم می‌آمد؛ اما توقف یک‌روزه در این کشور و دیدار با رئیس‌جمهور و وزیر خارجه موریتانی فرصتی بود برای برداشتن گام نخست در بهبود و افزایش سطح روابط میان دو کشور؛ کشورهایی که شاید برای یکدیگر حداقل در میان افکار عمومی خود غریبه باشند؛ اما فرصت‌های بکری در اختیار دارند که می‌تواند دستاوردهای زیادی به همراه بیاورد.‌‌باوجود‌این شاید از خود بپرسیم چرا یکی از کشورهای قدرتمند منطقه می‌خواهد با چنین کشور کوچکی که مردمانش همچنان زندگی سنتی دارند، ارتباطی نزدیک برقرار کند یا اصلا می‌توان برای ایران که خود با کاهش ارزش پول ملی، افزایش تورم و مشکلات اقتصادی دست به گریبان است و روزهای سخت اقتصادی را پشت سر می‌گذارد، دستاوردی از این سطح روابط متصور بود؟

‌معمولا سوخت‌گیری در مسیر سفر به قاره آمریکا بسته به نوع روابط ایران با کشورهایی که در این مسیر قرار دارند، به یک فرصت دیدار و گفت‌وگوی دیپلماتیک تبدیل می‌شود که برای این منظور گاهی کشورهای الجزایر، سنگال یا اوگاندا انتخاب می‌شدند و امروز موریتانی. این انتخاب البته به جز روابط مناسب و فرهنگ مشترک اسلامی و مواضع سیاسی نزدیک موریتانی به ایران در مواردی مانند مسئله فلسطین و سوریه، به نحوه دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم نیز مربوط است.

توصیه می‌شود جمهوری اسلامی موریتانی را در حد نامی در زیر پونز نقشه آفریقا معنا نکنید، مخصوصا اگر کمک‌های بشردوستانه ایران مانند اعزام تیم پزشکان داوطلب به موریتانی را به یاد می‌آورید، بدانید که این موارد لیل خوبی برای عبور از کنار این کشور نیست و اظهارنظر درباره موریتانی با نگاهی خالی از شناخت مولد یک اشتباه محاسباتی محسوب می‌شود.

موریتانی کشوری بکر، با منابع معدنی فراوان و مردمانی است که در آغاز راه گذر از مرحله سنت به مدرنیته و در مسیر ارتباطی آسیا، اروپا و قلب آفریقا قرار دارد. همه چیز در این کشور در حال تغییر است و این را می‌توان از حضور اروپاییان، چینی‌ها و حتی تجار ترکیه‌ای فهمید.

درهای این سرزمین عربی-اسلامی که قرابت خاصی با فرهنگ ایرانی و اسلامی ایران دارد، به روی دنیای مدرن باز شده و فرصتی مناسب برای مناسبات برد- برد ایران و موریتانی فراهم شده است؛ البته اگر با فرصت‌سوزی خود را از مزایای حضور در این دنیای ناشناخته محروم نکنیم، مانند آنچه پیش‌از‌این شاید درمورد عراق و سوریه (که هم شناخت افکار عمومی و هم اعتماد بر روابطمان حاکم بود) تجربه کرده‌ایم. امروز نیز شاهدیم که بعد از سال‌ها مبارزه و کمک به نجات سوریه از دست داعش، سهم نامطلوبی از بازارهای این کشور را در اختیار داریم، حتی ترکیه که نقش مهمی در حمایت از داعش داشت سهمی چشمگیر در بازار و فرصت بازسازی این کشور به دست آورده و ما همچنان به حداقل‌ها خشنودیم.

البته این نکته را نیز باید یادآور شد که بخش مهمی از این محدودیت حضور ایران در کشورهای دوستی نظیر عراق و سوریه به تحریم‌ها و جنگ اقتصادی گره خورده که روابط مالی و بانکی ایران را در سیبل قرار داده است.

موریتانی کشوری در غرب آفریقا و محصور در میان کویر و دریا است. این موقعیت جغرافیایی، موریتانی را از ثروتی طبیعی برخوردار کرده که همسنگ طلا برای آن کشور ارزش دارد. برای همین باید محدودیت‌ها و موانع موجود میان ایران و موریتانی را برطرف کرد. انتخاب مبادله پایاپای می‌تواند یک‌ گزینه باشد. با این رویکرد سرزمین مملو از معادن غنی و بکری مانند موریتانی حتی از «گزینه‌بودن» فراتر رفته و یک فرصت کم‌سابقه محسوب می‌شود.

موریتانی برای توسعه اقتصادش بر دو محور تکیه دارد: یکی آنچه از معادن خود در دل صحراها می‌کاود و دیگری آنچه از اقیانوس به دست می‌آورد؛ اما این کشور به همین مقدار بسنده نکرده و چشم به آسمان نیز دوخته است. این‌گونه منبع پایان‌ناپذیر انرژی‌های تجدیدپذیر را نیز به خدمت گرفته است.

باورش می‌تواند سخت باشد. پایتخت موریتانی غرق در زندگی بدوی است. احشام در خیلی از گوشه‌های شهر دیده می‌شوند. رنگ و روی کوچه‌ها فرسوده است. مردم در کوچه‌های خاکی خسته از یک روز تلاش، بر صندلی‌های پلاستیکی لم می‌دهند و با هم گپ‌وگفت می‌کنند. در نگاه اول آدم گمان می‌برد که پایتخت موریتانی یکی از سنتی‌ترین شهرهای روی زمین است؛ اما در پس این ولوله بد نیست بدانیم که در همین پایتخت به امورات زندگی مدرن اندیشه می‌شود. موریتانی شهر الشامی را دارد؛ شهری مدرن که در سال ۲۰۱۲ ساخته شده و به طور کامل از انرژی خورشیدی تغذیه می‌شود. انرژی خورشیدی تحولی مهم در زندگی مردمان این سرزمین ایجاد کرده است. این انرژی و استفاده از آن برای خیلی دیگر از کشورها به یک آرزو و چشم‌انداز دور از دسترس تبدیل شده است؛ اما در اوج زندگی ساده موریتانی، این انرژی برگ برنده توسعه کشور را رقم می‌زند.

دراین‌بین فرصت بهره‌مندی از معادن مشهور طلای این کشور نیز برای اهالی موریتانی فراهم شده است. فرانسه تاکنون بهره‌برداری‌های وسیعی از این معادن داشته است. بهره‌برداری از معادن طلا در کنار سایر معادن از ‌جمله معادن سنگ آهن و مس، ۵۴ درصد صادرات موریتانی را شامل می‌شوند. ذخیره عظیم فسفات این کشور که ما به واردات آن نیاز داریم، یک گزینه خوب برای تجارت پایاپای و دور‌شدن از معضلات تحریم مالی و بانکی ایران محسوب می‌شود. البته این کشور از سال ۲۰۱۴ با کاهش شدید در جریان تجارت مواد معدنی‌اش مواجه شده و برای تأمین منافع ملی، برخی تغییرات در سیاست اقتصادی‌اش را تجربه می‌کند. از‌این‌رو ایران با نگاه تجارت‌محور یک انتخاب خوب به‌ویژه برای بخش خصوصی پیش‌رو دارد تا همه فرصت‌ها را در چین یا اروپا خلاصه نکند.

دام‌پروری موریتانی و کیفیت بالای گوشت دام‌های این کشور بازار اروپا را تغذیه می‌کند و صنعت لبنی آن هم با شیر شتر از درآمدزا‌ترین منابع این کشور است.

البته بحران کم‌‌آبی را می‌توان از زمین‌های لم‌یزرع این کشور متوجه شد. سرخی کویری با کمترین تنوع پوشش گیاهی اولین تصویری است که توجه یک خارجی را جلب می‌کند، شهر نواکشوت پایتخت موریتانی در شمال غربی آفریقا، در حقیقت بر محور چشمه آبی شکل گرفته که چوپانان در آنجا شترها و احشام خود را آب می‌دادند. امروزه این شهر به شکل افسارگسیخته‌ای در همه جهات گسترش یافته و با مسائل بسیاری رو‌به‌رو است. خبری از آسمان‌خراش‌های معمول امروز دنیا نیست و خانه‌های بزرگ اما یک یا حداکثر دو‌طبقه با مصالح سنتی ساخته شده‌اند که این امر در آینده نزدیک نوید‌بخش بازار مصالح ساختمانی از صفر تا صد برای ایران محسوب می‌شود. تولید کنندگان موفق در این صنعت با توجه به چنین فرصت بکری می‌توانند شرایط مطلوبی را برای خود در نظر بگیرند. ثروت دیگر موریتانی شیلات‌ است که محصولاتش ۴۵ درصد صادرات این کشور را تشکیل می‌دهد. سرمایه‌گذاری در این حوزه خود یک گنج پنهان محسوب می‌شود.

حتی در بخش دارو و پزشکی این کشور یک منبع لایزال کسب درآمد است. موریتانی اکنون ارتقای سطح بهداشت و ارائه خدمات پزشکی و درمانی و دارویی و همچنین ساخت و تجهیز بیمارستان، کلینیک و اعزام پزشک را در صدر برنامه‌های خود قرار داده است. این مسئله می‌تواند برای ایران یک معادله دو سر برد باشد.

در‌این‌بین به جذب دانشجو هم می‌توان به‌عنوان یک گزینه نه‌چندان پیچیده اما درآمد‌زا نگاه کرد. وقتی فقط از سلیمانیه عراق ۳۰۰ دانشجو وارد دانشگاه کرمانشاه می‌شود، چرا از ظرفیت آموزش به جوانان جویای علم موریتانی غفلت شود! این کشور سرزمین فرصت‌ها و گنج‌هاست، اگر گوش شنوایی باشد.

حسین امیرعبداللهیان در دیدار با رئیس‌جمهور  موریتانی: ‌حمایت  ایران از  هر  اقدامی که  به  ثبات و  امنیت منطقه در قاره آفریقا کمک کند

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، در سفری رسمی و در رأس هیئتی سیاسی وارد نواکشوت شد و در این فرصت یک‌روزه با «محمد ولد غزوانی»، رئیس‌جمهوری موریتانی، دیدار و گفت‌وگو کرد. ‌وزیر امور خارجه در این دیدار درخصوص توسعه روابط دو‌جانبه، حوزه‌های مختلف روابط به‌ویژه بخش‌های فناوری، فرهنگی، اقتصادی، تجاری و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی با رئیس‌جمهور موریتانی به بحث و تبادل نظر پرداخت. ‌امیرعبداللهیان در این دیدار از ابتکار عمل و تلاش‌های رئیس‌جمهور موریتانی برای برقراری صلح، ثبات و مبارزه با تروریسم در منطقه صحرای آفریقا قدردانی کرده و سلام رئیس‌جمهوری اسلامی ایران را به رئیس‌جمهوری موریتانی ابلاغ کرد.‌بررسی مسائل مهم منطقه‌ای از‌ جمله حمایت از مردم و آرمان فلسطین و توسعه روابط بین کشورهای اسلامی و برگزاری نشست وزرای امور خارجه در نواکشوت در اسفند سال جاری از دیگر محورهای تبادل‌نظر در این دیدار بود.

محمد ولد غزوانی، رئیس‌جمهور موریتانی، نیز با ابلاغ سلام گرم خود به آیت‌الله رئیسی، روابط ایران و موریتانی را تاریخی و متین خواند.

او با اشاره به نقش جمهوری اسلامی‌ ایران در مبارزه با تروریسم و با تأکید بر دستاوردهای صنعتی و علمی و فناوری در ایران، توسعه مناسبات دو کشور را مورد تأکید قرار داد. ‌وزیر امور خارجه کشورمان پس از این دیدار هم در جمع خبرنگاران گفت که گفت‌وگوهای بسیار سازنده‌ای را با رئیس‌جمهور موریتانی داشته و افزود: حامل سلام‌های گرم جناب آقای رئیسی رئیس‌جمهور به رئیس‌جمهور موریتانی بودم و همچنین فرصتی فراهم شد تا درخصوص موضوعات متنوع دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی از نزدیک با دیدگاه‌های رئیس‌جمهور موریتانی در پایتخت کشور زیبا و دوست و برادر جمهوری اسلامی موریتانی آشنا بشویم.

او همچنین عنوان کرد: تلاش‌های سازنده و ارزشمند رئیس‌جمهور موریتانی در پیگیری ابتکار عمل مبارزه با تروریسم و تقویت صلح و امنیت پایدار در صحرای غربی از‌ جمله مواردی بود که مورد توجه جدی جمهوری اسلامی ایران است.‌ رئیس دستگاه دیپلماسی بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران خود در خط مقدم مباره با تروریسم قرار دارد و از هر اقدامی که به ثبات و امنیت منطقه، قاره آفریقا و جهان کمک کند، در رسیدن به جهان امن و آرام و با‌ثبات حمایت می‌کند.

بعد از این جلسه وزیر امور‌خارجه جمهوری اسلامی موریتانی میزبان امیر‌عبدللهیان بود و گفت‌وگو و دیدار دوجانبه انجام شد.