احتمال دعوت ایران به G-۲۰

روزنامه «ژاپن تایمز» چاپ توکیو با اشاره به سفر نخست‌وزیر ژاپن به تهران از تلاش «شینزو آبه» برای میانجیگری بین ایران و ایالات‌متحده آمریکا خبر داده و نوشته است: او ابتکارهایی را به منظور آغاز گفت‌وگوهای مستقیم ایران و آمریکا در دست دارد. به گزارش عصر ایران، شینزو آبه یا به عبارت صحیح‌تر آبه شینزو نخست‌وزیر ژاپن روز چهارشنبه برای یک سفر رسمی ۳ روزه وارد تهران می‌شود.

آبه تلاش دارد تنش موجود در روابط ایالات‌متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران را بکاهد. او به این منظور سفری ۳روزه را به تهران خواهد داشت و در جریان این سفر با رهبر عالی ایران و نیز حسن روحانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران دیدار خواهد کرد. آبه تلاش خواهد کرد در جریان این سفر مقامات ایران را برای گفت‌وگوی مستقیم با ایالات‌متحده آمریکا در یک کشور ثالث ترغیب کند. پیش‌تر دونالد ترامپ در جریان سفر رسمی خود به ژاپن از تلاش دولت توکیو برای ایفای نقش میانجی بین ایران و ایالات‌متحده آمریکا استقبال کرده بود.

«مومویو کوندو» پژوهشگر موسسه خاورمیانه در ژاپن در این باره به ژاپن تایمز گفته است: برای مثال ممکن است آبه از حسن روحانی برای حضور در نشست سران «جی۲۰» که قرار است در اواخر ماه ژوئن جاری در ژاپن برگزار شود، دعوت به‌عمل آورد.  موتوهیرو اونو دیپلمات سابق ژاپنی نیز در این باره گفته است: اگر دعوت از روحانی برای نشست جی ۲۰ امکان‌پذیر نشد، آبه دست‌کم می‌تواند حامل پیامی از ایران برای ترامپ در این نشست باشد. در واکنش به سفر نخست‌وزیر ژاپن، سخنگوی شورای‌عالی امنیت ملی ایران روز شنبه در یادداشتی دو شرط موفقیت‌آمیز بودن این سفر را تشریح و تاکید کرد که «تلاش برای بازگرداندن آمریکا به برجام و جبران خسارت‌های وارد شده به تهران» و همچنین «رفع تحریم‌های فراسرزمینی» می‌تواند تضمینی برای موفقیت سفر نخست‌وزیر ژاپن باشد.

اما فرارو در تحلیلی از ابعاد این سفر نوشته است: «بسیار بعید است که آمریکایی‌ها پیش از شروع مذاکرات، آن هم در جریان سفر نخست‌وزیر ژاپن که هنوز نتایج آن معلوم نیست، تحریم‌های خود را رفع کنند و به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بازگردند و خسارت‌های وارد شده به ایران را جبران کنند. برخی تحلیلگران معتقدند که بازگشت ترامپ به برجام بدون گرفتن یک امتیاز، ولو صوری، جایگاه سیاسی او را به شدت تضعیف می‌کند.

گروه ۲۰

گروه ۲۰ متشکل از وزرای اقتصاد (دارایی) و مسوولان بانک‌های مرکزی ۲۰ اقتصاد مطرح دنیاست. گروه۲۰ متشکل از قدرتمندترین کشورهای جهان است که در مجموع ۸۵ درصد اقتصاد جهان را در اختیار دارند. اعضای این گروه همه ساله جلسه دارند. موضوعات محوری نشست سران و رهبران کشورهای گروه ۲۰ ناظر بر سیاست‌های اقتصادی است. کشورهای وابسته به گروه ۲۰ حدود دو سوم کل جمعیت جهان را نمایندگی می‌کنند. نمایندگان صندوق بین‌المللی پول و همچنین بانک جهانی نیز در نشست‌های کشورهای گروه ۲۰ حضور دارند. اعضای این گروه شامل کشورهای صنعتی و درحال پیشرفت و از این قرارند: آرژانتین، برزیل، استرالیا، چین، آلمان، فرانسه، بریتانیا، هند، اندونزی، ایتالیا، ژاپن، کانادا، مکزیک، روسیه، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، ترکیه، آمریکا و اتحادیه اروپا.

ریشه شکل‌گیری گروه بیست به همایش‌های ۷ کشور صنعتی برمی‌گردد. در ژوئن ۱۹۹۹ در شهر کلن آلمان، مهم‌ترین کشورهای صنعتی جهان در همایش خود تصمیم گرفتند تا برای پاسخگویی به نیازهای جهان، گروه کشورهای ۲۰ را ایجاد کنند. موضوع همایش کشورهای گروه هفت (جی-۷) در شهر کلن یافتن چاره برای بحران آسیا در سال ۱۹۹۷ بود. در آن همایش تصمیم گرفته شد تا بازیگران اصلی اقتصاد جهان را با هدف یافتن راه‌حلی برای مشکلات اقتصادی بین‌المللی دور یک میز گرد آورند.

چینش اعضای گروه ۲۰ از همان ابتدا با انتقاد برخی از کشورها روبه‌رو بود. از جمله مالزی خواستار حضور در این همایش بود. حال آنکه کشورهای جی-۷ عضویت اندونزی را بر مالزی ترجیح داده بودند. نخستین همایش کشورهای گروه ۲۰ با حضور سران و رهبران کشورهای عضو در سال ۲۰۰۸ برگزار شد. در آن هنگام بحران مالی و اقتصادی فراگیری بر کل جهان سایه افکنده بود. از زمانی که دونالد ترامپ پا به درون کاخ سفید نهاده است، بارها سیاست‌های اقتصادی جهانی را به چالش کشیده و درباره الزام پایبندی به سیستم‌های جهانی ناظر بر تحولات اقتصادی و از جمله توافق‌های چند جانبه و پیمان‌های گروهی ابراز تردید کرده است.

مخالفت‌های دونالد ترامپ با پیمان‌های اقتصادی فراگیر، خود را در بیانیه پایانی همایش سران و رهبران کشورهای گروه ۲۰ در‌هامبورگ در سال ۲۰۱۷ نشان داد. برای نخستین بار در بیانیه پایانی همایش گروه ۲۰، پاراگرافی به متن اضافه شده بود که حکایت از عدم توافق بین کشورهای شرکت‌کننده بر سر مهم‌ترین مسائل اقتصادی مطرح شده در آن همایش داشت. در مورد مهم‌ترین مسائل از جمله در مورد تعرفه‌های گمرکی و مسائل اقلیمی، مشارکت و همکاری آمریکا نقشی تعیین‌کننده دارد. بیستمین اجلاسیه این گروه سال ۲۰۱۸ در بوئنوس‌آیرس آرژانتین برگزار شد و حال دوره بیست و یکم این نشست در توکیو ژاپن برگزار می‌شود.

غیبت ایران

یکی از بحث‌برانگیزترین کشورهایی که نامش در میان دعوت شدگان به چشم نمی‌خورد، ایران است. ایران یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان محسوب می‌شود. اگر تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور را از نظر شاخص برابری قدرت خرید مقایسه کنیم، ایران هفدهمین اقتصاد بزرگ جهان و اگر تولید ناخالص داخلی (GDP) اسمی را در نظر بگیریم، ایران بیست و نهمین اقتصاد بزرگ جهان به حساب می‌آید.  به گزارش خبرآنلاین، وب‌سایت statistic times در گزارش سال ۲۰۱۸ خود بر مبنای داده‌های صندوق بین‌المللی پول ۵۰ اقتصاد بزرگ دنیا در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۲۳ میلادی را معرفی کرده است. طبق این گزارش در سال ۲۰۱۸ میلادی ایران بیست‌ونهمین اقتصاد بزرگ دنیا بر مبنای تولید ناخالص داخلی اسمی بود. ارزش تولید ناخالص داخلی اسمی این کشور در سال ۲۰۱۸ برابر با ۸۸/ ۴۱۸ میلیارد دلار اعلام شد که مشابه کشورهای امارات و نروژ است؛ ولی سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور با دو کشور نامبرده فاصله زیادی دارد. سرانه تولید ناخالص داخلی اسمی ایران در سال ۲۰۱۸ برابر با ۵۰۸۶ دلار اعلام شد و این کشور در رده‌بندی کشورهای دنیا از نظر بزرگی سرانه تولید ناخالص داخلی اسمی جایگاه ۱۰۲ در میان ۲۰۰ کشور را داشت.

در سال ۲۰۲۳ میلادی ارزش تولید ناخالص داخلی اسمی ایران برابر ۳/ ۴۷۲ میلیارد دلار خواهد بود و این کشور با هفت پله کاهش رتبه نبست به سال ۲۰۱۸، جایگاه سی و ششم را در دنیا از آن خود می‌کند. در این سال امارات جایگاه سی و دوم را در اقتصاد دنیا کسب می‌کند و ارزش تولید ناخالص داخلی‌اش از ۸۳/ ۴۱۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ به ۴/ ۵۱۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ می‌رسد. ارزش تولید ناخالص داخلی ایران بر مبنای برابری قدرت خرید در سال ۲۰۱۸ برابر با ۱۷۴۹ میلیارد دلار بود و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۳ به مرز ۲۳۵۶ میلیارد دلار برسد. در سال ۲۰۱۷ ایران هجدهمین اقتصاد دنیا در این رده‌بندی بود؛ ولی در سال ۲۰۲۳ میلادی به جایگاه پانزدهم دنیا خواهد رسید.

وضعیت ایران از نظر ارزش تولید ناخالص داخلی اسمی بر مبنای برابری قدرت خرید در سال ۲۰۱۸ مشابه کشورهای کانادا و عربستان بوده است و هر دو کشور در سال ۲۰۲۳ میلادی در جایگاه پایین‌تری نسبت به ایران قرار خواهند گرفت. عدم حضور فعال ایران در اتحادیه‌های بین‌المللی، نداشتن روابط دیپلماتیک با غرب، تاثیرگذاری عوامل سیاسی بر تصمیم‌گیری گروه بیست و مخالفت برخی اعضا همچون عربستان سعودی هم به‌عنوان دلایلی برشمرده شده که باعث عدم پیوستن ایران به جی ۲۰ شده است.