خبري که از دو روز گذشته در رسانه‌ها منتشر شد اين بود گروه ويژه اقدام مالي FATF اعلام کرد ايران را در فهرست سياه خود نگاه داشته است. گروه ويژه اقدام مال (FATF)، مجمع عمومي خود را از روز چهارشنبه تا روز جمعه برگزار کرد و تصميم گرفت تا ايران و کره‌شمالي را در فهرست سياه خود نگاه دارد و محدوديت‌هاي سخت‌تري بر کشورهايي که در زمينه پولشويي و تامين تروريسم همکاري نمي‌کنند، اعمال کند. بر اساس اعلام آسوشيتدپرس و رويترز، مارکوس پلير، رئيس FATF گفت با توجه به اينکه وضعيت اين دو کشور تغيير نکرده است، همچنان در فهرست سياه مي‌مانند. وي از تمامي کشورها و مقامات ناظر خواست تا اقدامات واکنشي موثر در مورد اين کشور اعمال کنند. او گفت کشورهايي نظير کره‌شمالي و شبکه‌شان در دور زدن تحريم‌ها زيرک‌تر شده‌اند؛ از اين رو مقامات بايد نيز زيرک‌تر شوند. FATF بالغ بر ۳۷ عضو دارد و ده کشور آن در فهرست خاکستري قرار دارند نظير پاکستان، سوريه، يمن و پاناما.
سرنوشت لوايح مربوط به FATF
چهار لايحه مربوط به FATF شامل لوايح «اصلاح قانون مبارزه با پولشويي»، «اصلاح قانون مبارزه با تامين مالي تروريسم»، «الحاق ايران به کنوانسيون بين‌المللي مبارزه با تامين مالي تروريسم (CFT)» و «الحاق ايران به کنوانسيون سازمان ملل براي مقابله با جرايم سازمان‌يافته فراملي - پالرمو» چهار لايحه‌اي که بارها در مورد آن شنيده‌ايم.FATF تاکنون به دليل به نتيجه نرسيدن سرنوشت توصيه‌هايش در ايران و لوايح ويژه‌اي که دولت بدين منظور ارائه داده بود، مجبور شد تا مهلت‌هايي که به جمهوري اسلامي دراين‌باره داده است را تمديد کند، تمديدهاي چند باره‌اي که تا به امروز نتيجه‌اي براي اين نهاد نداشته است.
در تمام اين ماه‌هايي که گذشت يا اين لوايح از سوي شوراي نگهبان رد شدند و به مجلس براي اصلاحات ارجاع مي‌شد يا آنکه مانند لايحه الحاق ايران به کنوانسيون مبارزه با تامين مالي تروريسم(CFT)، در آن خود نمايندگان مجلس جنجال آفريدند تا لايحه مسکوت بماند. اما سرانجام اينکه اين لوايح در پارلمان دهم به تصويب رسيدند و چون شوراي نگهبان تن به دومورد از مهم‌ترين آنها يعني «الحاق ايران به کنوانسيون بين‌المللي مبارزه با تامين مالي تروريسم(CFT) » و «الحاق ايران به کنوانسيون سازمان ملل براي مقابله با جرايم سازمان‌يافته فراملي - پالرمو»، نداد کار به مجمع تشخيص مصلحت نظام رسيد.
مجمع تشخيص اما تا به امروز در مورد هيچ‌يک از اين لوايح نظري نداده است. مسکوت ماندن و پايان مهلت قانوني اين لوايح همانا و پيوستن ايران به ليست سياه، نيز همان. نکته جالب اين است که اف‌اي‌تي‌اف براي بيش از چهار دوره به ايران فرصت داده بود و تهران را از قرار گرفتن در ليست سياه تعليق کرده بود. اما دست آخر اينکه ايران عدم تمايلش به تصويب اين لوايح را نشان داد. گروه اقدام مالي پيش از اين در جلسه مهرماه ۹۸ خود که در پاريس برگزار شد، ضمن بررسي آخرين وضعيت کشورمان، با توجه به عدم تصويب نهايي دو کنوانسيون پالرمو و تامين مالي تروريسم، دو دسته اقدام جديد مقابله‌اي عليه کشورمان وضع نمود که با توجه به تصويب يک اقدام مقابله‌اي ديگر در خردادماه گذشته، مجموعا سه اقدام عليه ايران وضع شدند. اين نهاد بين‌المللي در يک بند جداگانه هشدار داده بود که اگر تا قبل از بهمن‌ماه اين دو کنوانسيون نهايي نشوند، کليه اقدامات مقابله‌اي عليه ايران وضع خواهند شد و عملا وضعيت کشورمان به پيش از خرداد سال ۱۳۹۵ باز خواهد گشت. نتيجه همه اينها سرانجام پيوستن ايران به ليست سياه FATF شد.
ليست سياهي که از روز چهارشنبه مدت قرارگيري کشورمان در آن تداوم يافت و مشکلات براي کشور را دوچندان کرد. مسئولان مخالف پيوستن به FATF براي به تصويب نرساندن اين لوايح، دلايلشان را نه پول‌هايي که به حزب‌ا... يا گروه‌هاي ديگر داده مي‌شود بلکه اين عنوان مي‌کنند که تحريم‌هاي آمريکا شامل حال هر گونه دور زدن تحريم هم مي‌شود و لوايح پالرمو و سي‌اف‌تي موجب مي‌شود که آمريکا به‌راحتي بتواند دور زدن تحريم‌ها را کشف کند. و از اين جهت ايران نمي‌تواند دست خودش براي دورزدن تحريم‌ها رو کند.
مقامات مجمع تشخيص مصلحت نظام مي‌گويند اگر قرار بود سي‌اف‌تي و پالرمو را در مجمع تشخيص مصلحت نظام تصويب مي‌کرديم معني‌اش اين بود که همين مقدار نفت و فرآورده‌هاي نفتي را ديگر نمي‌توانستيم بفروشيم و امکان دسترسي به منابع مالي حاصل از فروش آن را نخواهيم داشت. اگرچه اروپايي‌ها دراين‌باره نظر ديگري دارند و معتقدند آنچه باعث عدم پيوستن ايران به FATF شده کمک‌هايش به شبه‌نظامياني مثل حزب‌ا... لبنان، حماس و... آن دسته از گروه‌هايي است که آنها را تروريسم مي‌خوانند. باقي ماندن ايران در ليست سياه باعث شده تا مخالفان پيوستن به لوايح مربوط به FATF اعلام کنند که اگر ايران به اين لوايح هم بپيوندند تضميني نيست که از ليست سياه خارج شود و از سويي مشکلات ايران با اين موضوعات حل نخواهد شد، از سويي ديگر اما عده‌اي معتقدند هرچند پيوستن به FATF تضميني براي بهبود اوضاع نيست اما لااقل مي‌تواند تضميني براي جلوگيري از مشکلات بيشتر باشد. پرسش اين است که اساسا در شرايط بغرنج کنوني پيوستن يا نپيوستن ايران به اين لوايح دردي را دوا خواهد کرد؟
واقعيت امروز
فريدون مجلسي، ديپلمات سابق در اين‌باره به «آرمان ملي» مي‌گويد: واقعيت اين است که امروز مساله ايران فقط FATF نيست. ما با دنيا به مشکل برخورديم، اما از سويي ديگر خارج بودن از FATF هيچ فرصت يا راه‌حلي براي بهبود نمي‌گذارد و آن کورسوهاي اميد را هم از بين مي‌برد. آنهايي که با پيوستن به FATF معتقدند وضع بدتر مي‌شود و مثلا تبادلات يا دورزدن تحريم‌ها دچار مشکل مي‌شوند نيز تنها به دنبال توجيه مخالفت‌هايشان هستند وگرنه دليل اصلي اين مخالفت‌ها چيز ديگري است. چراکه امروز با باقي ماندن ايران در ليست سياه اعمال محدوديت‌ها بر ما بيشتر شده و راه‌هاي دورزدن تحريم‌ها از هميشه سخت‌تر و مشکلات بيشتر و بيشتر شده‌اند.
وي درباره اينکه آيا ايران به FATF بپيوندد از ليست سياه خارج مي‌شود؟ پاسخ داد: تشريفات الحاق ايران به FATF زمان‌بر است. اما ايران به FATF بپيوندد و از ليست سياه هم خارج شود، تازه به تحريم‌هاي يکجانبه آمريکا برمي‌گرديم که اروپا و دنيا با آن مخالفت کرده اما عملا از آن تبعيت مي‌کنند. بنابراين پيوستن به FATF نيز دستاورد عملي خاصي براي ايران جز از بعد سياسي ندارد و البته که مانع اعمال محدوديت‌هاي بيشتر عليه کشورمان در چنين شرايطي مي‌شود. چراکه در هر مرحله FATF براي کشوري که در ليست سياهش قرار داشته باشد اقدامات تنبيهي بيشتري قائل مي‌شود. اما در نهايت قرار نيست با قبول لوايح FATF نيز مشکلات بسيار کشور حل شود. به عبارتي، امروز در برزخي خاص از اين حيث قرار داريم. شايد ايران تمام نگاه‌ها و اميدهايش به انتخابات ۲۰۲۰ و برگزيده شدن بايدن براي اقداماتي تازه‌تر در سياست خارجه باشد.
*اميد کاجيان
- 17
- 6
