جهانگیری: اروپایی‌ها از فرصت ۶۰ روزه استفاده کنند/ ۱۶ شهریور آغاز گام سوم است

اسحاق جهانگیری امروز- دوشنبه- در نشست رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی و فناوری که در دانشگاه الزهرا برگزار شد، گفت: اگر طرف‌های مقابل به تعهدات خود عمل کنند، کاهش تعهدات ایران برجام قابل برگشت است. ما بعد از خروج آمریکایی‌ها از برجام یکسال در برجام ماندیم و به تعهدات خود عمل کردیم.

معاون اول رئیس جمهوری خاطرنشان کرد: در مذاکرات اخیر با رئیس جمهوری ما می‌خواستند که برای کاهش تعهدات فرصت بدهیم و خارج نشویم. یکسال گذشت ما صبر کردیم به تعهدات خود عمل کردیم، با اروپایی‌ها، چینی‌ها و روسیه و کشورهای منطقه نیز بحث کردیم. هر صبری دوره‌ای دارد، شما با فرصت یک هفته‌ای چه کاری می‌خواهید انجام دهید.

وی با اشاره به خروج آمریکا از برجام گفت: آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها و شش کشور طرف مذاکره، شورای امنیت و آژانس بین المللی انرژی اتمی وقتی که درباره برجام توافق شد از آن به عنوان راهکار جدید مهمی که می‌تواند گره‌ها و بحران‌های بزرگ را با روش گفت و گو حل کند، یادکردند و گفتند این الگو برای حل بحران‌های مختلف جهانی قابل استفاده است.

معاون اول رئیس جمهوری اضافه کرد: آمریکایی‌ها چه قبل از خارج شدن از برجام و چه بعد از آن نگذاشتند ملت ایران از دستاوردهای برجام استفاده کند. آنها سعی کردند فضای ناامنی بر سر اقتصاد ایران و روابط سیاسی ایران حاکم کنند و بگویند که بالاخره توافق به هم می‌خورد و شما نمی‌توانید کار دقیقی با این کشور (ایران) انجام دهید بنابراین راهی برای کار کردن با این کشور وجود ندارد. تا اینکه سال گذشته در اردیبهشت ماه رسماً از برجام خارج شدند و تحریم‌های سنگینی وضع کردند.

جهانگیری ادامه داد: من نمی‌خواهم تشابه تحریم‌ها با تحریم‌های ۹۱ را بگویم چرا که تفاوت‌ها خیلی فاحش است؛ شرایط کشور در زمان آن تحریم‌ها با شرایط کشور در این تحریم‌ها و نحوه اعمال تحریم‌ها در آن مقطع و نحوه اعمال این تحریم‌ها در این مقطع تفاوت خیلی زیادی دارد.

وی افزود: آمریکایی‌ها تمام توان و قدرت خود را به کار گرفته‌اند تا تحریم‌هایی که در این مقطع وضع کردند، به صورت قاطع اجرا و عملی شود. آمریکایی‌ها، چین، روسیه، اروپایی‌ها و کشورهای منطقه را وادار کردند و تماس گرفتند، نیرو گذاشتند و به معنای واقعی جنگ اقتصادی را با کشوری در حال توسعه مانند ایران شروع کردند.

معاون اول رئیس جمهوری اظهارداشت: هدف اصلی از فشارها این بود که در مرحله اول به مردم ایران فشار بیاید و در تنگنای اقتصادی علیه نظام حرکت کنند و اگر موفق شوند نظام از داخل دچار فروپاشی شود و اگر نه حداقل به فروپاشی اقتصاد کشور منجر شود و خیلی هم رسمی و صریح این موضوع را می‌گفتند به همین دلیل هم می‌گفتند که مردم ایران جشن پیروزی چهل سالگی انقلاب را نخواهند دید.

جهانگیری یادآور شد: البته این درست است که آمریکایی‌ها حرف‌های بی حساب زیاد می‌زنند ولی روی برخی حرف‌هایشان ساعت‌ها در اندیشکده هایشان بحث و فکر می‌کنند تا به جمع بندی برسند که می‌توانند به چنین دستاوردی برسند و بتوانند در چهلمین سال پیروزی انقلاب شاهد فروپاشی آن باشند.

معاون اول رئیس جمهوری با اشاره به جنگ روانی آمریکا علیه ملت ایران گفت: در جنگ روانی شاید ما مقداری فضا را از دست دادیم اول توانستند شوک‌هایی را هم در بخش اقتصادی و هم در بخش‌های دیگر به جامعه ما وارد کنند اما هم در بخش اقتصادی و هم در بخش روانی ما روز به روز وضع مان تثبت شد و شرایط برای مقابله مهیا شد.

شرکای برجام کمترین قدمی برای اجرای تعهدات خود برنداشتند

جهانگیری افزود: یک سال گذشت و ما در این مدت صبر کردیم. اروپایی‌ها، چین، روسیه و همه کشورهایی که درگیر بودند، ما را توصیه می‌کردند که از برجام حفاظت شود و ما قبول کردیم و همه تعهداتمان را انجام دادیم.

وی در عین حال گفت: طرف‌های مقابل که ۵ کشور بزرگ دنیا بودند کمترین قدمی در حل مشکلات و خدماتی که در چارچوب برجام متعهد بودند، انجام ندادند. بنابر این طبیعی بود که ایران در یک مقطعی وادار به عکس العمل شود، چرا که هر صبری یک دوره‌ای دارد و هر صبرکردنی را تا زمانی می‌شود ادامه داد.

معاون اول رئیس جمهوری افزود: نهایتاً شورای عالی امنیت ملی تصویب کرد که ایران هم از برخی تعهداتی که در برجام قبول کرده و انجام داده است باید از آن عقب نشینی کند. برجام طبق مواد ۲۶ و ۳۶ این اختیار را به ایران می‌دهد که برخی از تعهدات خود را تعلیق کند و انجام ندهد.

وی ادامه داد: ما تعهد کرده بودیم که در داخل ایران بیشتر از ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده نگه نداریم که می‌توانیم این تعهد را اجرا نکنیم و به هر میزان که در داخل غنی سازی کردیم در داخل کشور نگه داریم و به بیرون نفرستیم. علاوه بر این ما تعهد کرده بودیم غنی سازی را بیشتر از ۳.۶۷ ادامه ندهیم و در مقطعی می‌توانیم بگوییم به این تعهد پایبند نیستیم. البته تعهداتی که بود گفتیم هم پایبند نیستیم قادر به برگشت هستیم و هر موقعی که معلوم شود که طرف مقابل آمادگی دارد اقدامات خودش را انجام دهد ما هم از اقدامات خود برمی گردیم.

معاون اول رئیس جمهوری افزود: اگر می گویم شرایط ما حساس است به این خاطر است که در برجام اتفاقاتی می‌افتد که مردم ایران و دانشگاهیان باید با حساسیت آن را دنبال کنند و بخش‌های حقوقی و اجرایی دانشگاه‌ها و بخش‌های علمی مرتبط با دانشگاه‌ها باید این موضوع را دنبال کنند.

وی ادامه داد: ما در تعهداتی که در برجام پذیرفته بودیم انجام دادیم چون طرف مقابل به هیچ تعهدی عمل نکرده است اعلام کردیم ما بخشی از این تعهدات را کنار می‌گذاریم و به‌آن عمل نمی‌کنیم و زمان هم گذاشتیم.

جهانگیری گفت: در مذاکرات اخیر که برخی سران کشورها با رئیس جمهوری تماس می‌گیرند گاهی اوقات اصرار می‌کنند که شما چند روز دیگر فرصت دهید چون مثلاً یک هفته فرصت بدهید، ما که یکسال فرصت دادیم. الان ۱۴ ماه است فرصت دادیم با یک هفته چه اتفاقی قرار است بیفتد که ما وقتی تصمیم گرفتیم کاری انجام دهیم می‌گوئید یک هفته فرصت دهید.

در مذاکرات اخیر که برخی سران کشورها با رئیس جمهوری تماس می‌گیرند گاهی اوقات اصرار می‌کنند که شما چند روز دیگر فرصت دهید چون مثلاً یک هفته فرصت بدهید، ما که یکسال فرصت دادیم. الان ۱۴ ماه است فرصت دادیم با یک هفته چه اتفاقی قرار است بیفتد که ما وقتی تصمیم گرفتیم کاری انجام دهیم می‌گوئید یک هفته فرصت دهید.معاون اول رئیس جمهوری یادآور شد: همه غربی‌ها، آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها می‌دانند که این دوره هم ۶۰ روز فرصت دارند یعنی ۱۶ شهریور آغاز یک گام دیگر می‌شود بنابراین از این ۶۰ روز استفاده کنند و نگذارند که وقتی زمان ۶۰ روز رسید شروع کنند تماس گرفتن و بگویند باز یک هفته فرصت دهید و گام سوم را برندارید.

اروپایی‌ها از فرصت‌های موجود استفاده کنند

وی گفت: الان فرصتی در اختیار این کشورها هست و از این فرصت می‌توانند خوب استفاده کنند که ما بتوانیم به یک تفاهم برسیم. ما دنبال تعامل و گفت وگو هستیم البته از حقوق ملت خودمان قاطعانه و به طور کامل دفاع می‌کنیم.

جهانگیری در ادامه با اشاره به شرایط اقتصادی کشور گفت: در زمان جنگ بودجه بودجه ای در مجلس تصویب کردیم که ۵۱ درصد کسری داشت. الان کسری بودجه این گونه نیست که حتماً باید از منابع بانک مرکزی قرض کرده و کشور را اداره کنیم اما شرایط منابع کشور شرایط خاصی است که باید به آن پرداخته شود.

معاون اول رییس جمهوری در ادامه گفت: شرایط منطقه شرایط بسیار حساسی است. در همه این اتفاقات در منطقه ما، چه در افغانستان، چه در سوریه و چه در عراق رخ داد آمریکایی ها حضور دارند. هنوز عراقی ها روز خوشی پیدا نکردند و نتوانستند کشورشان را به یک مسیر خوبی ببرند.

وی با اشاره به هم دستی عربستانی ها و اسراییلی ها برای مقابله با ایران گفت: اتفاقات خاصی در منطقه در حال رخ دادن است که حتماً نخبگان و دانشگاهیان کشور باید مسایل منطقه را به صورت دقیق رصد کند و به موقع هشدار دهند و راهنمایی کنند که چه کار باید انجام داد.

جهانگیری با بیان اینکه در چنین شرایط خطیری که پیش روی ما است گفت: از این شرایط خطیر می شود به صورت توامان چنین برداشت کرد که هم ما با یک محدودیت ها و هم با یک فرصت هایی روبرو هستیم. می شود از دل این محدودیتها فرصتهایی برای کشور خلق کرد. این محدودیت ها و فرصت ها به طور مستقیم و غیر مستقیم بر همه نهادهای کشور خصوصاً دانشگاه های کشور تاثیر بسیار جدی و تعیین کننده دارد.

وی ادامه داد: در سیاست گذاری و برنامه ریزی و مدیریت شرایط جدید هیچ جمع و منظومه ای صاحب نظرتر و متخصص تر از جمع دانشگاهیان وجود ندارد که بتواند برای این موضوع فکر کند و راهکار دهد. روسای دانشگاه ها در واقع ذی صلاح ترین فرد هستند به خصوص آنجاهایی که این مسایل روی مراکز عالی و دانشگاه های تاثیرگذار است.

باید به دانشگاه اعتماد کرد / دانشگاه عقل نقاد جامعه است

جهانگیری گفت: تجربه تاریخی ما در ادوار گذشته نشان می دهد که در همه حوزه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی باید به نهاد دانشگاه اعتماد کرد و دانشگاه قادر است مسایل را حل و فصل کند و به همین دلیل است که ضرورت ها، تنگناها و اولویت های دانشگاه ها از اولویت های ملی کشور است. مسایل دانشگاه ها مسایل یک نهاد نیست بلکه مسائل یک حکومت است که باید به آنها توجه کند.

معاون اول رییس جمهوری با بیان اینکه آینده کشور در دانشگاه ها رقم می خورد و نمی توانیم نسبت به دانشگاهها به عنوان یک نهاد معمولی نگاه کنیم، گفت: از نظر علمی، آموزشی، پژوهشی، اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی باید ببینیم چگونه می توانیم از ظرفیت ها و توانمندی ها چه در درون و چه در بیرون دانشگاه استفاده کنیم.

جهانگیری افزود: دانشگاه مرکزی است که فکر می کند، نقد می کند و راهکار برای همه بخش های کشور ارایه می دهد. بنابراین می توان گفت دانشگاه عقل نقاد جامعه است. دانشگاه جایی است که راجع به مسایل علمی راهکار می دهد. نهاد زنده و پویایی است و پیوند عمیقی با جامعه دارد.

وی ادامه داد: دانشگاه برای اینکه عقل نقاد جامعه باشد نیازمند استقلال علمی، آزادی های آکادمیک، التزام اجتماعی و حاکمیت اصول و هنجارهای اخلاق علمی در خود است. در درون دانشگاه ها باید از استقلال علمی حفاظت شود و هیچکس بهتر از روسای دانشگاه نیست.

معاون اول رییس جمهوری تاکید کرد: علاوه بر این باید از آزادی های اکادمیک حفاظت و حراست شود، اصول و هنجارهای اخلاق علمی باید در دانشگاه مراعات شود و خود دانشگاه ها باید از آن حفاظت کنند.

جهانگیری با اشاره به مصوبه دولت برای مقابله با تقلب در پایان نامه ها و کارهای علمی دیگر اظهارداشت: دانشگاه ها باید به آموزش های روزآمد، پروهش های مساله محور و راه حل گرا و آنچه که نیاز امروز است بپردازند و قدرت ارتباطی خود را با جامعه و جهان بالا ببرند.

وی افزود: گفت و گو و نقد که از اصلی ترین مسایل سیاسی جامعه امروز ما است دانشگاه ها می توانند هم در درون خود و هم در بیرون خود این کار افزایش پیدا کند. ایفای نقش دانشگاه ها مستلزم شجاعت، مسوولیت پذیری و پیشگامی آنها است که روسای دانشگاه ها باید از این ویژگی‌ها برخوردار باشند و تاثیرگذار هستند.

نهادهای حاکمیتی با حسن ظن به دانشگاه نگاه کنند

معاون اول رییس جمهوری ادامه داد: دولت و نهادهای حاکمیتی برای اینکه دانشگاه‌ها بتوانند به نقش واقعی خود عمل کنند، باید با حسن ظن نسبت به آن‌ها رفتار کنند.

وی اضافه کرد: جایگاه و منزلت دانشگاه، حقوق و حرمت این نهاد باید در کشور به رسمیت شناخته شود و از آن حفاظت و حراست شود. سوءظن و بی‌اعتمادی به دانشگاه و دانشگاهیان و امنیتی کردن و امنیتی دیدن مسائل دانشگاه و سلیقه ای برخورد کردن با آنها موجب انفعال و ناکارآمد شدن دانشگاه‌ها می‌شود اگر می خواهیم دانشگاه کارآمدی داشته باشد باید به آن توجه شود.

جهانگیری با بیان اینکه خود دانشگاهی ها باید برای حل مسایل کشور پا پیش بگذارند گفت: تجربه گفت‌وگوی دولت با ۱۳ دانشگاه ملی در یک سال گذشته تجربه‌ای نسبتاً موفق بود. ما با آنها جلسات متعددی داشتیم که این جلسات منجر به تشکیل کارگروه هایی برای حل مسایل کشور شد. این کارگروه ها به جمع بندی هایی که رسیدند آنها را به دولت فرستادند، که در دستور کار برخی کمیسیون های دولت چه در حوزه اقتصادی و چه در حوزه فرهنگی و اقتصادی شد.

معاون اول رییس جمهوری گفت: به دلیل وجود سرمایه اجتماعی در دانشگاه‌ها پس از وقوع سیل در برخی مناطق کشور و تبدیل آن به مهم‌ترین مسئله ملی، رئیس جمهور مسئولیت تهیه گزارش درباره علت وقوع این واقعه را بر عهده دانشگاه‌ها سپرد تا آن‌ها یک گزارش ملی مناسبی تهیه کنند.

جهانگیری با بیان اینکه دانشگاه‌ها می‌توانند در حل بسیاری از مسائل کشور حضور فعال داشته باشند گفت: دانشگاه‌ها در کنار توسعه علمی، نقش تأثیرگذاری در توسعه ملی کشور دارند.

وی در ادامه تزریق امید به جامعه را یکی از مهمترین رسالتهای دانشگاه عنوان کرد و گفت: اگر بی‌تفاوتی و یأس در جامعه شکل بگیرد و مردم سرنوشت خود را جدا از جامعه بدانند اتفاق خطرناکی رخ می‌دهد و اگر این احساس در دانشگاه‌ها شکل بگیرد موضوع خطرناک‌تری در پیش خواهد بود. بنابراین دانشگاه باید در بالا بردن احساس تعلق به جامعه و امیدواری نسبت به آینده کشور تلاش کنند.

جهانگیری راهکار برون رفت کشور از مشکلات را مقاومت عنوان کرد و گفت: همانطور که رهبر معظم انقلاب در بیانات‌شان در مراسم سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) فرمودند راهبرد امروز جمهوری اسلامی ایران مقاومت است. در تعبیر اجرایی راهبرد مقاومت باید تاب‌آوری جامعه در عرصه‌های مختلف را بالا ببریم.

معاون اول رییس جمهوری ادامه داد: تاب‌آوری اقتصادی دارای مولفه‌هایی نظیر معیشت، مردم و بودجه دولت است و اینکه چگونه از ظرفیت های موجود استفاده کنیم که مردم بتوانند این شرایط را تحمل کنند، چرا که یکی از برنامه‌های آمریکایی ها در اعمال تحریم‌های اخیر آن بود که به ضعیف‌ترین طبقات جامعه فشار وارد کنند تا کشور را از داخل بهم بریزد البته امروز شاهدیم که معیشت بخشی از مردم ما به سختی می‌گذرد.

جهانگیری با اشاره به وضعیت بودجه کشور گفت: تاکنون تصمیمات بسیاری در کشور اخذ شده تا اتکای بودجه به نفت را کاهش دهیم که البته در این زمینه کارهای خوبی نیز صورت گرفته است. با این حال هنوز بخش زیادی منابع درآمدی بودجه دولت به طور مستقیم و غیرمستقیم وابسته به درآمدهای نفت است.

اظهارات بودجه ای معاون اول: لزوم خلق منابع غیرنفتی و کاهش هزینه ها

وی افزود: پیش از اعمال تحریم‌های نفتی، کشور روزانه تا سقف دو و نیم میلیون بشکه نفت صادر می‌کرد، که بعد از تحریم ها گفته بود که می خواهند صادرات نفت ما را به صفر برسانند برای همین ما برای سال ۹۸ پیش‌بینی صادرات یک میلیون بشکه نفت در روز را در نظر گرفتیم. اما در جلسه سران قوا بحث شد و نتیجه این شد که این میزان به یک و نیم میلیون بشکه در روز افزایش یافت البته در ماه‌های بهمن و اسفند ۹۷ میزان صادرات نفت ایران نزدیک به صادرات دوران قبل از تحریم‌های نفتی آمریکا بود.

جهانگیری با بیان اینکه دولت سقف بودجه سال ۹۸ را ۴۲۷ هزار میلیارد تومان تعیین کرد گفت: رهبر معظم انقلاب پس از بررسی لایحه بودجه فرمودند که اگر کسی این بودجه را ببیند از بودجه شما کسی استقبال نمی کند و استنباط نمی کند که کشور در شرایط ویژه ای قرار گرفته است و اگر شرایط سخت است این لایحه باید با شرایط سخت پیش‌بینی شود.

وی افزود: بر همین اساس دولت در جلساتی که با مجلس برگزار کرد سقف بودجه را ۴۰۷ هزار میلیارد تومان کاهش داد و سازمان برنامه و بودجه نیز اعلام کرد که این رقم کمترین میزانی است که دولت می‌تواند با آن کشور را اداره کند و از این پایین تر نمی شود.

معاون اول رییس جمهوری ادامه داد: مجلس شورای اسلامی رقم بودجه سال ۹۸ را بعد از بررسی‌های مربوطه از سقف ۴۰۷ هزار میلیارد تومان به ۴۴۷ هزار میلیارد تومان افزایش داد و آن را به دولت برگرداند. در این شرایط رهبری تکلیف دیگری تعیین کردند و فرمودند که در چهار ماهه نخست سال ۹۸ باید اصلاحاتی در ساختار بودجه بدون نفت انجام شود و ساختار بودجه اصلاح شود.

وی در ادامه به سهم درآمدهای نفتی در بودجه سال ۹۸ اشاره کرد و گفت: در بودجه امسال رقم ۱۵۰ هزار میلیارد تومان برای درآمدهای مستقیم نفتی تعیین شده است. از سوی دیگر در شورای عالی سران سه قوه در مصوبه‌ای سقف بودجه امسال از ۴۴۷ هزار میلیارد تومان به ۳۶۸ هزار میلیارد تومان کاهش یافت و این موضوع نیز از سوی رهبری مورد تأیید قرار گرفت. با این حال با توجه به وضعیت کنونی حتماً این رقم نیز به طور کامل تحقق نخواهد یافت.‌

باید به همه کسانی که به ایران علاقمند هستم میدان کار و فعالیت بدهیم

جهانگیری با بیان اینکه با توجه به وضعیت بودجه با دو راهکار مواجه هستیم، افزود: یکی از راهکارها خلق منابع جدید غیرنفتی برای اداره کشور است. ایران کشور پولداری است و منابع مختلفی در اختیار دارد و هر کشوری بخواهد می تواند در کشور ما سرمایه گذاری کند.

وی ادامه داد: راهکار دوم کاهش هزینه‌های جاری کشور است. این کاهش باید در همه جا اعمال شود و اصلاح ساختار بودجه نیز بر روی سایت برنامه بودجه است بنابراین من از دانشگاه ها می خواهم در اصلاح ساختار بودجه کشور کمک کنند. اقتصاد ایران اقتصاد بزرگی است و سالی ۲۰۰ میلیارد دلار مبادلات خارجی دارد.

معاون اول رییس جمهوری گفت: باید در تاب‌آوری سیاسی و اجتماعی به حد قابل قبولی از اعتماد و امید به آینده و همبستگی ملی دست پیدا کنیم.نمی‌شود کشوری که می‌خواهد از مشکلی که آمریکا در حوزه خارجی برای او ایجاد کرده بیرون برود، به مسائل داخلی خود بی‌توجه باشد و یا این فکر وجود داشته باشد که گروه و جریانی می‌تواند گروه دیگر را حذف کند. ما به همه کسانی که به ایران علاقه‌مند هستند باید میدان کار و فعالیت بدهیم.

جهانگیری ادامه داد: رهبر معظم انقلاب در همین انتخابات ۹۶ بود زمانی که می خواستند دعوت کنند گفتند اگر نظام را هم قبول ندارید به خاطر ایران در انتخابات شرکت کنید. الان حتماً هر کسی که می‌خواهد ایران را از خطر فعلی دور نگه دارد باید فرصت فعالیت پیدا کند. وی گفت: ما ضمن اینکه باید بزرگ فکر کنیم باید به ضرورت های عملی این مقطع جدی تر فکر کنیم. باید امروز به این فکر کنیم که چگونه کار کنیم که توسعه علمی کشور که بارها مورد تاکید بوده است، دچار وقفه نشود.