پایان بدون نتیجه مذاکرات ژنو | کدام چشم‌‌انداز: جنگ یا دیپلماسی؟

 پس از نزدیک به هشت ساعت گفت‌وگوهای فشرده، ایالات‌متحده درخواست‌‌هایی را که به گفته آنها «غیر‌مفید» بود، پس زد؛ در حالی که روسیه گفت دلیلی برای ترس از تشدید تنش‌‌ها با اوکراین وجود ندارد. به نوشته روزنامه نیویورک‌‌تایمز، با گردهم آمدن نیروهای روسی در امتداد مرزهای اوکراین، دیپلمات‌‌های آمریکایی و روسی پس از یک دور مذاکرات فشرده، روز دوشنبه تصریح کردند اگرچه دو طرف به گفت‌وگو ادامه خواهند داد اما چشم‌‌اندازشان برای برآوردن نگرانی‌‌های امنیتی یکدیگر خوش‌‌بینانه نیست.

مقامات روسی در یک سلسله گفت‌وگو که نزدیک به هشت ساعت به طول انجامید، گفتند آنها به همتایان آمریکایی خود این اطمینان را دادند که هیچ برنامه‌‌ای برای حمله به اوکراین ندارند. سرگئی آ. ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه پس از این نشست به خبرنگاران گفت: «دلیلی برای ترس از سناریوی تشدیدکننده بحران وجود ندارد.» ریابکوف گفت: «مذاکرات دشوار، طولانی، بسیار حرفه‌‌ای، عمیق، ملموس و بدون تلاش برای پنهان کردن لبه‌های تیز آن بود. ما این احساس را داشتیم که طرف آمریکایی پیشنهادهای روسیه را بسیار جدی گرفته و آنها را عمیقا بررسی کرده است.»

وندی شرمن، دیپلمات ارشد آمریکایی، گفت ایالات متحده پیشنهادهای امنیتی را که برای ایالات متحده غیر مفید است، نپذیرفت. در این زمینه آمریکا به درخواست‌‌های روسیه مبنی بر عدم پذیرش اوکراین در ناتو و اینکه این ائتلاف به همکاری امنیتی خود با اوکراین پایان دهد، توجه خواهد کرد. البته شرمن در یک کنفرانس تلفنی با خبرنگاران گفت: «ما به کسی اجازه نخواهیم داد سیاست درهای باز ناتو را که همیشه در ائتلاف ناتو محور بوده است، به باد انتقاد بگیرد.» او افزود: «‌ما از همکاری دوجانبه با کشورهای مستقلی که مایل به همکاری با ایالات متحده هستند چشم‌پوشی نمی‌کنیم و درباره اوکراین بدون اوکراین، درباره اروپا بدون اروپا، یا درباره ناتو بدون ناتو تصمیم نخواهیم گرفت.»

به‌‌نظر می‌‌رسد هر دو طرف کمی از شعله‌های تند و تیز خود را کاسته‌‌اند تا از یک مسیر دیپلماتیک از بحران عبور کنند. شرمن اما تاکید کرد گفت‌وگوهای امروز برای درک بهتر یکدیگر و توجه به اولویت‌هایمان بود و این آن چیزی نیست که بتوان آن را مذاکره نامید. ریابکوف نیز گفت لحن مذاکرات خوش‌بینانه‌‌تر می‌شود، اما سوالات اصلی هنوز مطرح است و ما درک درستی از طرف آمریکایی درباره لزوم تصمیم‌گیری‌‌های سخت، به نحوی که ما را راضی می‌کند، نمی‌‌بینیم.

شرمن گفت دو طرف درباره امکان احیای پیمان منع توسعه موشک‌‌های هسته‌‌ای میان‌برد که ایالات متحده در سال ۲۰۱۹ پس از سال‌ها متهم کردن روسیه به نقض مفادش، آن را کنار گذاشت، گفت‌وگو کردند. او گفت طرف آمریکایی درباره محل قرارگیری موشک‌‌های میان‌‌برد آمریکا و روسیه ایده‌هایی را مطرح کرد و ایالات متحده به صراحت اعلام کرد آماده بحث درباره راه‌هایی است که می‌توانیم محدودیت‌‌های متقابلی را برای اندازه، شفافیت درباره آن تمرینات و دامنه تمرین‌‌های نظامی تعیین کنیم و آن را بهبود بخشیم. این گفت‌وگوها  که نخستین مورد از یکسری گفت‌وگوهایی است که این هفته در سراسر اروپا برگزار می‌شود، حاوی مطالبات حول «ضمانت‌های امنیتی» از سوی قدرت‌های غربی بود که کرملین در یک تهاجم دیپلماتیک قابل توجه در اواخر سال گذشته مطرح کرد.

در ماه دسامبر، روسیه پیشنهادی برای دو توافق‌نامه با ایالات متحده و ناتو منتشر کرد که فعالیت نظامی غرب در اوکراین و سایر نقاط اروپای شرقی را متوقف کند و در اصل حوزه نفوذ روسیه را در جایی که قبلا بخشی از شوروی بود، به‌رسمیت بشناسد.

 کدام چشم‌‌انداز: جنگ یا دیپلماسی؟

مذاکرات روز دوشنبه نخستین جلسه از سه مجموعه نشستی بود که در این هفته برگزار شد، مذاکرات ناتو با روسیه در روز چهارشنبه در بروکسل و پس از آن مذاکرات پنج‌شنبه در وین بین روسیه و سازمان امنیت و همکاری اروپا برگزار خواهد شد. به گزارش سی‌‌ان‌‌ان، به اعتقاد شرمن، مذاکرات روز دوشنبه مفید بود اما کار به ارائه جزئیات نرسید. در حالی که روسیه درباره عدم پیوستن اوکراین به ناتو جدی است اما شرمن، سیاست درهای باز ناتو را یک اصل می‌‌داند. همچنین آمریکا در زمان تنش‌‌ها از کمک به اوکراین غفلت نکرده است.

به گفته چهار منبع آگاه، در اواخر دسامبر، دولت بایدن بی‌‌سر و صدا مجوز ۲۰۰ میلیون دلار کمک امنیتی اضافی به اوکراین را صادر کرد. بسته امنیتی که برای ارسال به اوکراین مجوز گرفته است، شامل بسیاری از تجهیزات دفاعی مشابهی است که ایالات متحده در گذشته ارائه کرده بود: از جمله سلاح‌های کوچک و مهمات، رادیوهای امن، تجهیزات پزشکی، قطعات یدکی و سایر تجهیزات نظامی که برای دفاع از امنیت اوکراین ضروری است. این بسته تنها چند هفته قبل از آغاز مذاکرات این هفته آمریکا و روسیه جوازش صادر شد.

دو نفر از این منابع گفتند دولت اوایل ماه جاری بی‌سر و صدا کنگره را از مجوز جدید مطلع کرد. این دو منبع افزودند از طریق کانال‌‌های امنیتی طبقه‌‌بندی شده متوجه این موضوع شدند. یک مقام وزارت امور خارجه به سی‌‌ان‌‌ان گفت تحویل این تجهیزات احتمالا مدتی طول خواهد کشید. این در حالی است که تحویل ۶۰ میلیون دلار تجهیزات مجوز گرفته از تابستان گذشته، در حال تکمیل شدن است.

وزارت امور خارجه گفت در چند هفته گذشته تسلیحات تحویل داده شده و کمک‌‌ها ادامه خواهد داشت، اما از بحث درباره جزئیات خودداری کرد. سخنگوی وزارت خارجه گفت: «‌من قصد ندارم وارد جزئیات هر بخش و به‌‌روز‌رسانی کمک‌‌های امنیتی شوم. نکته این است که ما در سال گذشته بیش از هر زمان دیگری از سال ۲۰۱۴ به اوکراین کمک‌‌های امنیتی ارائه کرده‌‌ایم. این کمک‌‌ها همچنان ادامه دارد، همان‌طور که در سال ۲۰۱۴ انجام شد.» به گفته این سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در چند هفته گذشته کمک‌‌ها ارسال شده و در هفته‌های آینده برنامه‌های بیشتری برای ارسال این کمک‌‌ها در نظر گرفته شده است. در حالی که در گذشته وزارت خارجه پرده از جزئیات این کمک‌‌ها بر‌می‌‌داشت، این‌بار سعی می‌کنند جزئیات خبری منتشر نشود. دو منبع نزدیک به کنگره می‌گویند در این مورد، به نظر می‌‌رسد دولت بایدن می‌خواهد این بسته جدید را از کانون توجه مذاکرات این هفته دور نگه دارد.

در این ارتباط شورای امنیت ملی، سی‌‌ان‌‌ان را برای اظهارنظر به وزارت امور خارجه و دفاع ارجاع داد. پنتاگون اما به درخواست‌‌های این شبکه خبری پاسخ نداد. یک مقام کاخ سفید در آن زمان به سی‌‌ان‌‌ان گفت: «از اواسط دسامبر، ایالات متحده بیش از ۴۵۰ میلیون دلار کمک امنیتی به اوکراین ارائه کرده است.» این مقام گفت تا پایان سال، دولت موشک‌‌های «جنخستین» و واحدهای پرتاب فرماندهی، قایق‌‌های گشتی در کلاسِ «جزیره»، کیت‌‌های کمک‌‌های اولیه، رادیوهای امن، الکترونیک، تجهیزات پزشکی، موتورها، ژنراتورها، قطعات یدکی و سایر تجهیزات را تحویل داده است. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، روز یکشنبه به ای‌‌بی‌‌سی‌نیوز گفت دولت به ارائه کمک‌‌های دفاعی به اوکراین «در چند هفته اخیر» ادامه داده است و اگر تجاوز بیشتری از سوی روسیه علیه اوکراین صورت گیرد، شاهد اقدامات بیشتری خواهیم بود.

یکی از منابع آشنا به این کمک‌‌ها گفت این کمک‌‌ها تغییر‌دهنده بازی نیست و نمی‌توان به عنوان یک مانع بزرگ برای تهاجم روسیه تلقی کرد. این منبع توضیح داد اوکراینی‌‌ها به صراحت به ایالات‌متحده گفته‌‌اند خواهان کمک‌های امنیتی بیشتر هستند - فراتر از انواع تسلیحات دفاعی که قبلا ارائه شده است.