در خصوص ویژگی های منحصر به فرد رئیس جمهور آمریکا مهمترین نکته ای که برای سیاسیون و دولتمردان دیگر کشورها مورد توجه است، غیرقبل پیش بینی بودن، فاقد تجربه حکومتی و خارج از عرف دیپلماتیک و سیاسی رفتار کردن اوست.
ویژگی های فکری خاص ترامپ باعث شده برخی تحلیل گران نسبت به دوران کاخ سفید در زمان ترامپ نظر بر این عقیده باشند که باید منتظر چهار سال پرتنش و پر فراز و نشیب باشیم، چرا که این فرد با این طرز فکر و سیاست های اتخاذی که تا کنون وعده داده، بالقوه می تواند بسیاری از معادلات سیاسی و اقتصادی را در جهان تغییر دهد که نهایت امر منجر به پیچیده تر شدن شرایط بین المللی آن هم در دوران گذار خواهد شد.
ترامپ معتقد است که دیگر آمریکا نباید آتش نشان جهان باشد و می گوید «من رئیس جمهور آمریکا هستم و نه رئیس جمهور جهان!» از طرفی در سخنرانی های پیش و پس از انتخابات هم گفته که به فکر رونق و توسعه اقتصادی کشورش است و می خواهد با اولویت مسائل داخلی به پیش رود و این سیاست های خود را تحت عنوان برنامه «چگونه آمریکا را دوباره به عظمت پیشین خود بازگردانیم» تعریف می کند، لذا پر واضح است که مسئله اقتصاد آن هم با رویکرد داخلی برای ترامپ مهمترین دغدغه است و او نمی خواهد همچون اسلاف خود هزینه های سرسام آوری را در منطقه غرب آسیا و یا دیگر مناطق برای اعمال نفوذ سیاسی و یا نظامی بپردازد.
شاید بتوان سیاست های ترامپ را در منطقه با توجه به مسائل ذیل مورد بررسی و تحلیل قرار داد:
- مسئله روسیه به عنوان بازیگر مهم بین المللی در منطقه: از منظر ترامپ، روسیه نه یک تهدید بلکه می تواند به عنوان یک همکار در زمینه های اقتصادی و دیگر حوزه ها با آمریکا قلمداد شود و این عکس نگاه اکثریت خواص، سیاسیون و جامعه اطلاعاتی آمریکا است و حتی باید گفت مردم آمریکا هم در باور خود روسیه را به چشم یک دشمن و تهدید نگاه می کنند.
همچنان بخش عمده خواص و عوام جامعه امریکا به دخالت و تاثیرگذاری روسیه در انتخابات اخیر آمریکا معتقدند و خواهان کاهش و یا اقدامات تلافی جویانه نسبت به مسکو هستند، اما ترامپ به چنین فکری قائل نیست و تمایل به برقراری رابطه ای خوب جهت همکاری های اقتصادی با روسیه دارد.
از طرفی ترامپ می گوید روسیه در منطقه در حال مبارزه با داعش و دیگر تروریست ها است که این اقدام مناسبی است. همچنین وی مسئله تحریم های غرب علیه روسیه را یک منازعه روسی اروپایی می بیند و به احتمال قوی هم در بلندمدت میان آن دو، جانب مسکو را خواهد گرفت.
- اعراب و در رأس آنها سعودی ها: نگاه ترامپ و تیم وی به اعراب چندان مثبت نیست و شاید خیلی هم تیره و منفی باشد، چرا که رئیس جمهور جدید آمریکا در یکی از سخنرانی هایش نسبت به اعراب این طور گفته که آنها همچون گاو شیردهی هستند که باید ابتدا شیر آنها را دوشید و سپس گردن آنها را زد، یا در جایی دیگر می گوید که «آنها فقط پول دارند!» و به عبارتی با این قبیل جملات، اعراب منطقه را همزمان تحقیر و تهدید کرده است.
از طرف دیگر سعودی ها در انتخابات آمریکا با هزینه کردن میلیاردها دلار به جانبداری از هیلاری کلینتون رقیب دموکرات ترامپ پرداخته بودند که طبعا باعث دلخوری ترامپ شده و شاید این مسئله در میزان رویکرد منفی که ترامپ و تیم وی نسبت به اعراب دارند، بی تاثیر نباشد.
در اینجا با ذکر این نکته که ترامپ مقوله امنیت را همچون کالایی نگاه می کند که جهت برخورداری از آن باید هزینه آن را پرداخت کرد به توضیح این مسئله می پردازم که ترامپ خطاب به اعراب منطقه اینطور گفته که اگر آنها خواهان امنیت هستند می باید هزینه آن را هم بپردازند، هر چند این صحبت ترامپ مخاطبش تنها اعراب نیست و اروپاییان و یا هر کس دیگری که بدنبال تامین امنیت خود از جانب آمریکا است را شامل می‌شود.
نبود امریکا در منطقه، خلأیی را بوجود می آورد که می تواند توازن قوا را هم در منطقه تحت تاثیر قرار دهد، از این روی معمولاً در شرایط خلأ قدرت های دیگر سعی می کنند با ورود به آن عرصه جای خالی قدرت پیشین را پر کرده و از فرصت فراهم آمده در راستای افزایش نقش و قدرت بازیگری خود بهره برند.
گویا لندن مایل است که این نقش را ایفا کند و شاهد آن هم حضور و سخنرانی ترزامی نخست وزیر این کشور برای اولین مرتبه در جلسه شورای همکاری خلیج فارس بود که حضورش با اظهاراتی علیه ایران و تهدید قلمداد کردن تهران به عنوان خطر امنیتی برای منطقه و البته وعده حمایت و تضمین امنیت اعراب منطقه از آنچه که وی آن را تهدید خوانده است همراه بود.
با نگاهی به تازه ترین سخنرانی های صورت گرفته و گفتمان های سیاسی که در اندیشکده های آمریکایی وجود دارد می توان پی برد که پایگاه اجتماعی سعودی ها در آمریکا و در میان عامه مردم و همچنین خواص آن کشور علی رغم هزینه کردن میلیاردها دلار جهت ارائه تصویری روشن و مثبت از وجهه عربستان در آمریکا و جهان غرب، این پرستیژ شکننده و تصنعی سعودی به سرعت در سیر نزولی قرار گرفته و بسیاری در آمریکا به این مهم پی برده اند که ریشه و خاستگاه تروریسم بین الملل که امروز مهمترین معضل امنیتی کل منطقه و جهان شده وهابیتی است که از عربستان سعودی سرچشمه گرفته است.
منتهی تا زمانی که اعراب مسلح به دلارهای نفتی هستند اروپایی ها و آمریکایی ها از این واقعیت در کنار دیگر ابعاد پیدا و پنهانی همچون عدم رعایت حقوق بشر، تبعیض نژادی و مذهبی، نبود دموکراسی و ده ها مورد دیگری که در عربستان و یا برخی دیگر از کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس وجود دارد به راحتی چشم پوشی می کنند.
- مسئله ایران و برجام: نگاه ترامپ به برجام همان گونه که بارها هم گفته مذاکره مجدد است. اما وی پس از مطرح کردن این مسئله متوجه شد که با انتقادات و مخالفت های شدیدی از سوی ۴ عضو دیگر دائم شورای امنیت مواجه شده و آنها می گویند برجام یک معاهده بین المللی است و قطعنامه شورای امنیت را به عنوان پشتوانه خود دارد، لذا نمی توان به این راحتی صحبت از مذاکره مجدد و یا احتمالا لغو آن معاهده را به میان آورد.
حدود ۳ ماه دیگر زمان باقی است تا حکم تعلیق تحریم های ایران را برای امضای رئیس جمهور آمریکا به نزد ترامپ ببرند، همان حکمی که اوباما از پس از اجرای برجام هر شش ماه یک بار آن را امضا کرد تا اجرایی شدن تحریم ها علیه ایران را تعلیق کند، اما این بار با توجه به غیرقابل پیش بینی بودن ترامپ و حواشی بوجود آمده به دنبال روی کارآمدن این تازه کار عرصه سیاست، مسئله ای مطرح می شود و آن اینکه آیا وی دستور تعلیق تحریم ها را امضا خواهد کرد یا نه؟
در صورت امضا نکردن این حکم، برجام به طور آشکار نقض می‌شود، تحریم ها مجدد برگردانده می شوند و تمام کشورها به طور خاص غربی ها همکاری های اقتصادی خود را با ایران یا به شدت کاهش و یا کاملا قطع خواهند کرد و در صورت امضا کردن آن حکم توسط ترامپ هم، مسیر گذشته با همین روند تا شش ماه دیگر طی خواهد شد.
آنچه از شواهد می توان تحلیل کرد این است که علی رغم فشار لابی های صهیونیستی، سعودی ها و نتانیاهو مبنی بر اینکه مسئله برجام به روی میز ترامپ آمده و این مسئله را به عنوان مهم ترین موضوع مورد رسیدگی وی جلوه دهند، فعلا برجام اولویت ترامپ نیست و او می خواهد به ترمیم، رونق و توسعه اقتصادی آمریکا بپردازد.
محمد مهدی ملکی
- 14
- 6
