تقویت احتمال تعویق« همه پرسی»

دیدار عصر پنجشنبه مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق با نمایندگان امریکا، فرانسه، انگلیس، آلمان و سازمان ملل در استان دهوک و مذاکرات درباره همه پرسی استقلال اقلیم بین آنها، حکایت از پایان فصل پافشاری بر برگزاری همه پرسی در موعد مقرر و آغاز فصل امتیازگیری‌های اقلیم دارد.

اگرچه محتوای این نشست کاملاً محرمانه بود و تا ظهر دیروز جمعه که برخی رسانه‌های اقلیم مفاد طرح پیشنهادی را فاش کردند، کسی نمی‌دانست در این دیدار چه رخ داده، اما دفتر ریاست اقلیم کردستان اعلام کرد، بارزانی پیشنهادی را از امریکا، انگلیس و فرانسه برای جایگزینی همه پرسی استقلال دریافت کرده و در حال بررسی آن به‌عنوان طرح جایگزین همه پرسی است و قصد دارد پس از مشورت با رهبران سیاسی به این پیشنهاد پاسخ دهد.

بارزانی اعلام کرده ممکن است همه پرسی با دریافت امتیازهای مناسب به تعویق افتد.در حالی که به نظر می‌رسد، پیشنهادی که امریکا، انگلیس، فرانسه و سازمان ملل در نشست محرمانه خود با بارزانی در استان دهوک به رئیس اقلیم کردستان عراق ارائه داده‌اند، حاوی امتیازهای ویژه است و ممکن است توانسته باشد، توجه بارزانی را جلب کند، خبرگزاری مهر به نقل از رسانه‌‌های اقلیم کردستان عراق گزارش داد، «طرح جایگزین همه‌ پرسی اقلیم» شش بند دارد و سازمان ملل، امریکا، انگلیس و فرانسه‌ اجرایی شدن آن را ضمانت خواهند کرد.

بر اساس این گزارش، بند اول این است که عقب انداختن همه‌ پرسی اقلیم از طریق سازمان ملل و تحت نظارت امریکا، انگلیس و فرانسه‌ انجام خواهد شد. در بند دوم آمده است، مناطق مورد اختلاف بین اربیل و بغداد همچنان در دست نیروهای پیشمرگ باقی خواهد ماند و تلاش خواهد شد به‌ اقلیم کردستان عراق ملحق شود.

بنا بر بند سوم، به‌ توافق رسیدن اربیل با بغداد پیرامون بودجه‌، حقوق کارمندان اقلیم، نفت و پیشمرگان زیر نظر قدرت‌های جهان خواهد بود. در بند چهارم آمده است، حقوق بیشتر از ۱۰۰ هزار نیروی پیشمرگ از طریق وزارت دفاع عراق پرداخت خواهد شد. بند پنجم تأکید دارد، بغداد حقوق نفتی منطقه‌ اقلیم کردستان عراق را خواهد پذیرفت و نفت کرکوک هم فعلاً در کنترل اقلیم باقی خواهد ماند. به موجب بند ششم نیز کردها در تمامی سطوح مدیریتی و دولتی عراق شرکت خواهند داشت. البته تا لحظه تنظیم این گزارش هیچ منبع رسمی این بندهای منتشر شده‌ را تأیید نکرده‌ بود.

بریت مک گورک، نماینده امریکا نیز پس از دیدار با بارزانی در استان دهوک گفت: پیشنهاد جایگزینی برای همه پرسی را به بارزانی ارائه کردیم که به محتوای آن اشاره نمی‌کنم. این طرح مشوق ادامه مذاکرات بین اربیل و بغداد است. ما اکنون منتظر پاسخ بارزانی هستیم.

مک گورک همچنین از رهبران کرد عراقی خواست هرچه سریع تر به طرح پیشنهادی پاسخ دهند زیرا تمایلی برای ایجاد تنش در منطقه وجود ندارد. مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق نیز در جمع مردم شهر زاخو در استان دهوک گفته بود، اگر جایگزینی‌ منطقی وجود نداشته باشد همه پرسی در تاریخ تعیین شده برگزار خواهد شد.

تنش‌های داخلی

تصمیم اقلیم کردستان عراق برای برپایی همه‌پرسی استقلال از هم‌اکنون باعث تنش‌های بسیاری در این کشور شده‌است. در تنش‌‌های داخلی در این خصوص، پارلمان عراق که به شدت از فواد معصوم، رئیس جمهوری عراق به دلیل سکوت مقابل تصمیم بارزانی برای برگزاری همه پرسی استقلال خشمگین است، درصدد برکنار کردن فواد معصوم از قدرت از طریق جمع‌آوری امضای نمایندگان و سلب رأی اعتماد از این مقام است.

پارلمان عراق در نشست روز پنجشنبه خود نیز با اکثریت قاطع آرا (۱۷۳ رأی موافق) نجم‌الدین کریم، استاندار کرکوک و عضو حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق را از مسئولیت خود برکنار کرد و علت این اقدام صحبت‌های چهارشنبه شب استاندار کرکوک در یک برنامه تلویزیونی و حمایت از همه پرسی و انتقاد از پارلمان عراق بود.

وی در این برنامه تلویزیونی گفته بود، این پارلمان عراق نیست که به او رأی اعتماد داده و تنها مردم کرکوک می‌توانند درخصوص سرنوشتش تصمیم‌گیری‌کنند. نجم‌الدین کریم در ماه‌های اخیر نیز بدون توجه به قانون اساسی عراق اقدام به برافراشتن پرچم اقلیم کردستان در کرکوک کرده و مجوز برگزاری نشست شورای استانی برای‌مشارکت در همه پرسی استقلال اقلیم را صادر کرده بود.

براساس قانون شماره ۲۱ شورای استان‌ها پارلمان عراق این صلاحیت را دارد که از استاندارانی که تخلف می‌کنند سلب رأی اعتماد کرده و آنان را برکنار کند. گفته می‌شود، حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق که استاندار کرکوک متعلق به این حزب است، مخالف برگزاری همه پرسی در کرکوک است و بنا بر اظهارات منابع مطلع، شماری از رهبران این حزب از جمله «کوسرت رسول علی»، معاون جلال طالبانی دبیرکل اتحادیه میهنی روز پنجشنبه با هم نشستی داشتند و در این نشست، اکثریت شرکت‌کنندگان اعلام کردند که معتقدند همه پرسی استقلال اقلیم نباید در استان کرکوک برگزار شود.

زیرا این اقدام تهدیدی جدی برای آینده سیاسی استان و مردم کرکوک خواهد بود. گروه‌های سیاسی عراقی نیز هشدار داده‌اند که برگزاری همه پرسی در کرکوک می‌تواند عراق را درگیر جنگ داخلی کند. با وجود این، چندی پیش، شورای استانی کرکوک با‌وجود بایکوت نشست این شورا از سوی نمایندگان عرب و ترکمان تصمیم گرفت، همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق در کرکوک برگزار شود.

تحرکات در خارج از مرزهای عراق

علی رغم مخالفت‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی که درباره همه پرسی اقلیم وجود دارد، در جبهه کردی تلاش‌ها برای جلب حمایت بین‌المللی بویژه حمایت امریکا به چشم می‌خورد. گواه این ادعا نیز جلسه محرمانه احزاب و فعالان سیاسی کرد ترکیه با سفیر امریکا در سفارت امریکا در آنکارا است.

اقدامی که نشان می‌دهد در روزهای اخیر، احزاب کردی ترکیه که پیش از این موضع روشنی در خصوص همه پرسی استقلال اقلیم نداشتند، به تکاپو افتاده و خواهان برگزاری همه پرسی هستند.به گزارش روزنامه استار ترکیه، در این جلسه محرمانه که گفته می‌شود به دعوت سفارت امریکا در آنکارا بوده و روز پنجشنبه گذشته با حضور مصطفی اوزچلیک، رهبر حزب آزادی کردستان، مسعود تک، دبیرکل حزب سوسیالیست کردستان، سرتاچ بوجاک، رهبر حزب دموکرات کردستان و صدقی زیلان از حزب حرکت آزادی برگزار شده، جلب حمایت امریکا از همه پرسی استقلال کردستان عراق در دستور کار بوده است.

بنا بر این گزارش، رهبران این احزاب همچنین به دفتر مرکزی حزب دموکراتیک خلق‌های ترکیه در آنکارا رفته و این حزب را در جریان نتیجه مذاکرات خود با سفیر امریکا در آنکارا گذاشته‌اند. هر چند این چهار حزب در خصوص نتیجه مذاکرات خود حاضر به مصاحبه و ارائه اطلاعات نشدند اما حزب دموکراتیک خلق‌ها حمایت خود را از همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق اعلام کرده است.

این در حالی است که ترکیه بارها با برگزاری همه پرسی استقلال در اقلیم کردستان عراق مخالفت کرده و برگزاری آن را موجب بر هم خوردن صلح و ثبات در منطقه خوانده و خواستار حفظ تمامیت ارضی عراقشده است.

برپایی نخستین نشست پارلمان اقلیم پس از دو سال

پارلمان اقلیم کردستان عراق نیز که فعالیتش از پیش از دو سال قبل به حالت تعلیق درآمده بود دیروز جمعه تشکیل جلسه داد و در مورد مسأله همه پرسی در اقلیم کردستان در روز ۲۵ سپتامبر رأی‌گیری کرد تا از این طریق به همه پرسی مشروعیت بدهد. این رأی‌گیری قرار بود پنجشنبه برگزار شود اما ۴۸ ساعت به تعویق افتاد تا به اعضایی که در خارج از اربیل هستند، امکان داده شود خود را به اربیل برسانند.

پیشتر روزنامه الحیات دو سناریو برای جلسه دیروز پارلمان کردستان پیش‌بینی کرده بود. نخست اینکه احتمال دارد پارلمان مصوبه‌ای را برای تعویق در برگزاری همه پرسی صادر کند. دوم اینکه احتمال دارد پارلمان اقلیم کردستان از برگزاری همه پرسی در موعد مقرر حمایت کند.