آینده قدس چه خواهد شد؟

سرپوش سیاسی - فرمان ترامپ مبنی بر برسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسراییل، قضیه فلسطین را در وضعیت جدیدی قرار داده است. حق با بنیامین نتانیاهو است زمانی که اعلام کرد که فرمان ترامپ، یک اعلامیه بالفور جدید است؛ اعلامیه ای که در سال ۱۹۱۷ توسط انگلستان صادر شد و فلسطین را سرزمین تاریخی یهودیان خواند چرا که ترامپ نیز طی فرمان خویش، بیت المقدس را میراث تاریخی یهود خواند که باید به ساکنین تاریخی آن واگذار شود!

آمریکا بسیاری از حکومت ها را با عنوان "عدم احترام به اصول و مقررات بین المللی" بازخواست می کند اما زمانی که نوبت اسراییل می رسد، وضعیت فرق می کند. ترامپ در شرایطی قدس را به عنوان پایتخت اسراییل به رسمیت شناخت که قطعنامه های ۲۴۲ و ۳۳۸ شورای امنیت، بوضوح بیت المقدس شرقی را تحت عنوان "اشغال شده" تعریف کرده است. به این ترتیب تضمینی نیست که ایالات متحده مدتی بعد، حاکمیت اسراییل بر سایر سرزمین های اشغالی نظیر ارتفاعات جولان سوریه، کرانه باختری فلسطینی و مزارع لبنانی شبعا و تلال کفر شوبا برسمیت نشناسد.

وضعیت ساکنان فلسطینی قدس و زمین های آنها نیز موضوع مهمی است که با فرمان ترامپ معرض تهدید قرار گرفته است. بر سر این مردم و دارایی هایشان چه خواهد آمد؟ و آیا وزارت دارایی یا ارتش اسراییل که از هر فرصت برای مصادره زمینهای فلسطینیان در قدس به بهانه های مختلف، سوء استفاده می کنند، پس از فرمان ترامپ، آرام خواهند نشست؟

آیا ساکنین بیت المقدس شرقی که بسیاری از آنها از پذیرش تابعیت اسراییلی سر باز زده اند اکنون مجبور به پذیرش آن خواهند شد و یا اینکه مجبور به ترک اقامتگاه خویش خواهند شد؟ بر اساس قوانین اسراییل، اگر ساکنان عرب قدس که تابعیت اسراییلی ندارند، محل اقامت خویش را ترک کنند دیگر حق بازگشت به این شهر را ندارند!

وضعیت اماکن دینی اسلامی و مسیحی در قدس نیز موضوع دیگری است که با فرمان ترامپ در خطر قرار گرفته است. صهیونیست ها در همه این سال ها، حفاری های گسترده ای را در زیر مسجدالاقصی و قبه الصخره انجام داده است تا اثری از هیکل یا معبد سلیمان، بیابند؛ مدیریت اماکن تاریخی فلسطینی ها بارها نسبت به این اقدامات هشدار داده اند چرا که این حفاری ها ممکن است به ریزش دیواره های قدیمی مسجد الاقصی منجر شود. 

رهبر مسیحیان قدس،پدر عطاء الله حنا نیز روز گذشته اعلام کرد که مسلمانان و مسیحیان، فرزندان یک ملت واحد هستند که همگی آنها از یک قضیه واحد دفاع می کنند.

برای سال ها رسانه های غربی، ایران را مانع اصلی بر سر مذاکرات صلح معرفی می کردند اما فارین پالیسی روز شنبه نوشت که فرمان ترامپ، طرح صلح خاورمیانه را ویران کرد. فرایندی که از مادرید و اسلو شروع شد و با هدف پایان مناقشه فلسطینی-اسراییلی بر مبنای راه حل دو دولت طراحی گردید. اکنون سرنوشت طرح صلح خاورمیانه به دست میانجی اصلی مذاکرات یعنی ایالات متحده به نامعلوم رسیده است؛ کشوری که رئیس خودگران فلسطینی اظهار می دارد که فاقد صلاحیت لازم برای رهبری فرایند صلح است.

بی دلیل نیست که روسای سابق ایالات متحده از کلینتون تا اوباما، طرح سال ۱۹۹۵ کنگره این کشور مبنی بر انتقال سفارت امریکا به قدس را به تعویق انداختند. آنها می دانستند که حرکت دادن سنگ زیر بنایی به نام قدس می تواند به فرو ریختن سازه صلح بینجامد، واقعیتی که بسیار بعید است مشاوران ترامپ به او خاطر نشان نکرده باشند.

نیویورک تایمز نیز روز پنج شنبه با چاپ گزارشی درباره فرمان ترامپ نوشت که یازده دیپلماتی که دولت امریکا در بیست سال گذشته به عنوان سفیر، راهی تل آویو کرده است، مخالف انتقال سفارت امریکا به قدس هستند. این امر نشان می دهد که دستگاه سیاست خارجی ایالات متحده به خوبی از تبعات اتخاذ چنین تصمیمی آگاهی دارند.

از سوی دیگر آسیب دیدن استراتژی سازش با اسراییل در خاورمیانه به این معنا است که استراتژی محوری که عربستان برای بیش از دو دهه در خاورمیانه آن را رهبری می کرد، با شکست مواجه شده است. فرمان ترامپ مبنی بر به رسمیت شناختن، قدس به عنوان پایتخت اسراییل به این معنا است که روند عادی سازی روابط با اسراییل نتوانست در عمل به بازگرداندن حقوق فلسطینیان حتی در سطح قطعنامه های بین المللی، منجر شود؛ شکستی که صد البته در سایه بحران های عمیق خاورمیانه و تلاش عربستان برای معرفی ایران به عنوان دشمن اصلی کشورهای عربی در سایه قرار گرفته است.

اکنون مساله اساسی این است که پس از صدور فرمان ترامپ، چه سرنوشتی در انتظار فلسطین و قدس است؟ پاسخی که روز جمعه جهان اسلام به واشنگتن داد کاملا روشن بود. به غیر از امام جمعه مسجد النبی که دیروز درباره لزوم خوش رفتاری با پدر و مادر سخنرانی می کرد، از دیوارهای باب العمود مسجد الاقصی تا جاکارتا، فقط یک صدا شنیده می شد: قدس فلسطینی است! اما آیا این فریادها تاثیر گذار است؟

در جلسه اضطراری شورای امنیت نیز، واشنگتن پاسخ واضحی شنید. نمایندگان انگلستان، فرانسه، آلمان، سوئد و ایتالیا، تصمیم ایالات متحده درباره قدس را خلاف قطعنامه های شورای امنیت معرفی کردند.

به نظر می رسد وزارت خارجه امریکا، همه این پیام ها را شنید و اعلام کرد که وضعیت نهایی قدس در مذاکرات فلسطینی – اسراییلی تعیین تکلیف خواهد شد و موضوع انتقال سفارت این کشور نیز، حداقل دو سال طول خواهد کشید. اما آیا اسراییل نیز این پیام ها را خواهد شنید؟

به گزارش خبرگزاری فلسطینی معا، روز چهارشنبه یواف گالانت، وزیر امور زیر بنایی اسراییل دستور ساخت و ساز ۱۴۰۰۰ واحد مسکونی را در قدس صادر کرد که نیمی از این واحد ها قرار است در بیت المقدس شرقی ساخته شود.

گالانت اظهار داشت که بر اساس اعتراف تاریخی ترامپ، تصمیم به افزایش ساخت و سازها گرفتیم. این واحدها در کجا ساخته خواهند شد؟ پاسخ روشن است همان جایی که سایر واحد ها بنا شده اند: زمین های مصادره شده فلسطینیان!

تردیدی نیست که اسراییل اکنون با قوت بیشتر نسبت به یهودی سازی قدس اقدام خواهد کرد. اگر فلسطینیان بخواهند منتظر واکنش های بین المللی بمانند باید فاتحه قدس را بخوانند. پس از گذشت سه دهه کم فراز و پرنشیب از مذاکرات، فلسطینی ها چه چیزی به دست آورده اند؟ راه حل قدس، نه در قطعنامه های بین المللی است که فرمان ترامپ نشان داد که وقتی پای اسراییل به میان می آید کاغذ پاره ای بیش نیستند و نه در پایتخت های عربی و اتحادیه عرب.

شبكه بی بی سی اخیرا مستنداتی را منتشر کرد که وزارت امور خارجه انگلستان، آنها را از طبقه بندی خارج کرده است.

بخشی از این مستندات که به سال ۱۹۸۳ برمی گردد نشان می دهد که تعدادی زیادی از رهبران کشورهای عربی با پیشنهاد مشترک رونالد ریگان، رئیس جمهور وقت امریکا و مارگرت تاچر، نخست وزیر وقت انگلستان مبنی بر انتقال فلسطینیان به صحرا سینا در مصر و نوار غزه موافقت کرده اند.

راه حل بحرانی که فرمان ترامپ بوجود آورده است راه حل همان بحرانی است که صد سال پیش اعلامیه بالفور بوجود آورد. این مردم فلسطین هستند که راه حل بحران های موجود هستند. منطقی که امروز بشر به آن رسیده است بسیار ساده است؛ راه حل اساسی قضیه فلسطین در یک انتخابات آزاد تعیین می شود و این صندوق های رای هستند که باید سرنوشت این سرزمین را روشن کنند اما تا رسیدن به این انتخابات، راه حل همان چیزی است که امروز در دستان جوانان فلسطینی است: سنگ و سلاح!

حمیدرضا مهاجر