بذل ‌و بخشش‌های بودجه در راستای منافع عده‌ای خاص/ هزینه ناکارآمدی از مردم گرفته می‌شود

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: کسری بودجه امسال به صورتی قبل از اجرایی شدن آن نگرانی‌ها را افزایش داده است که حتی رئیس سازمان برنامه و بودجه از آن گلایه دارد و دائما در حال تاکید بر این نکته است که دولت دیگر منابعی ندارد.

داوود منظور، گفته است: اینطور که داریم پیش می‌رویم باید کم‌کم به سمت خرید تضمینی رب گوجه‌فرنگی و زیتون هم حرکت کنیم و بعد خود گوجه و مرکبات هم به آن اضافه شود. او تاکید کرده است: دولت منبعی برای اینکه بخواهد این نوع خریدها را انجام دهد واقعا ندارد. منابع دولت همان پول مردم است. ما همین الان در گندم امسال ۷۰ همت کسری داشتیم و با منابع کسری خرید کردیم.

اما محمدضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، اعلام کرده است: منابع ارزی مناسبی داریم و هیچ مشکل و محدودیتی از نظر منابع ارزی نداریم. همچنین فروش نفت افزایش داشته و به ۳۰ میلیارد دلار رسیده است. 

باید به کدامیک از این اظهارات استناد کرد؟ اگر منابع وجود دارد، چرا دولت برای هزینه این منابع در بخش عمومی و به نفع مردم، خساست به خرج می‌دهد؟

بودجه ۴۰۰ همت ناترازی دارد

یک نماینده مجلس گفت: این بودجه حداقل ۴۰۰ همت ناترازی دارد و از ایراداتش می‌توان گفت، آن درآمدهایی که برای بودجه پیش‌بینی کرده‌اند به‌ویژه در بحث درآمدهای نفتی، قابل وصول نیست.

جلال محمودزاده در گفت‌وگو با ایلنا افزود: یکی از دیگر از ایرادات این است که مالیات‌ها را به شدت و نزدیک به ۵۰ درصد افزایش داده‌اند که این جبران کسری بودجه از جیب مردم به اقشار مختلف مردم، کارمندان و قشر آسیب‌پذیر فشار وارد می‌کند. ناترازی درآمدهای دولت از محل‌های دیگر هم محقق نخواهد شد و این باعث می‌شود بیشتر برنامه‌ریزی‌ها یا بهتر بگویم هزینه‌هایی که برای دولت در بودجه نظر گرفتند، محقق نشود.

او تاکید کرد: مسائلی که مطرح شد از جمله ناترازی، پروژه‌های عمرانی، افزایش مالیات و... ایرادات لایحه بودجه سال  ۱۴۰۳ است که متأسفانه با همین ایرادات هم بودجه مصوب شد.

این نماینده مجلس یادآور شد: یکی دیگر از ایراداتی که در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ وجود دارد این است که آمده‌اند برای درآمدهای مردم فکرهایی کرده‌اند، مانند این‌که اگر کسی نسبت به سال گذشته گردش مالی بیشتر داشته باشد، این گردش مالی شامل مالیات می‌شود! که این خیلی عجیب است. این اتفاق یکی از مصوبات عجیب مجلس و لایحه بودجه ۱۴۰۳ است که ما چشم‌مان دنبال حساب‌های شخصی مردم باشد که اگر مردم درصدی درآمدشان افزایش داشت و یا از محلی واریزی داشتند، شامل مالیات شود. این امر واقعا مسئله بسیار عجیبی در بحث بودجه است.

محمودزاده درباره این‌که رئیس سازمان برنامه و بودجه انتقاداتی نسبت به عملکرد مجلس درخصوص لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ داشت خصوصا در خصوص بودجه قوه قضائیه و صدا و سیما گفت: به نظر من ایراد ایشان وارد است. یعنی ایراداتی که دولت به مجلس در بحث بعضی از محورها گرفته مبنی بر این‌که هزینه بیشتری به دولت تحمیل شده وارد است. پیش‌بینی می‌کنم شورای نگهبان به خاطر اصل ۷۵ بعضی از مصوبات مجلس را بازگرداند و ایراد بگیرد. زیرا دولت برای بعضی از این هزینه‌ها که مجلس پیش‌بینی کرده اعتبار ندیده است. یعنی مجلس هزینه‌ها را افزایش و سقف بودجه را تغییر داده است اما دولت اعتبار ندیده، به نظرم تعدادی از این مصوبات را به صحن علنی بازمی‌گردانند.

افزایش سقف بودجه برای بذل‌ و بخشش است

یک اقتصاددان درباره افزایش سقف بودجه گفت: دولت با کسری منابع مواجه است و لایحه بودجه فعلی مشکل داشت چه برسد به اینکه مجلس هم بخواهد سقف هزینه‌های آن را افزایش دهد.

احسان سلطانی با بیان اینکه این افزایش هزینه‌ها هیچکدام برای کشور و مردم فایده ندارد و برای یک عده خرج می‌شود که هزینه‌های آن برای مردم می‌ماند، تاکید کرد: در واقع برای تامین این هزینه‌ها، یا پول چاپ می‌کنند یا نرخ ارز را بالا می‌برند.

او درباره افزایش فروش نفت و منابع بانک مرکزی اظهار کرد: فروش نفت افزایش پیدا کرده اما تولید نفت که بالا نرفته. البته فروش همین مقدار نفت هم با این قیمت دلار پول خوبی می‌شود؛ اما سال بعد نباید به آن متکی بود و برای تامین هزینه‌ها دولت هزارجور فشار به مردم وارد می‌کند.

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد که بدبختی تمام این بذل و بخشش‌ها در دولت برای مردم می‌ماند.

سلطانی افزود: زمانی باید از افزایش بودجه دولت خوشحال شویم که این بودجه صرف سرمایه‌گذاری در آموزش و بهداشت و رفاه مردم شود و نتیجه آن برای کل کشور مشهود باشد. اما برای این کارها بودجه افزایش پیدا نکرده و برای یک عده خاص می‌خواهند بذل و بخشش کنند و مثال آن افزایش بودجه صداوسیماست.

این اقتصاددان درباره تمایل دولت به کوچک کردن خود تصریح کرد: مسئله اکنون کوچک کردن دولت نیست زیرا دولت که بزرگ نشده و صرفا می‌خواهند به برخی نهادها تزریق پول یا ولخرجی کنند.

سلطانی با اشاره به اینکه در ماهیت دولت، هزینه برای آموزش و بهداشت و امنیت و رفاه و زیرساخت‌ها تعریف شده است، بیان کرد: در کشوری هستیم که مالیات به صورت درستی گرفته نمی‌شود و منابع ملی در اختیار بنگاه‌های خصولتی قرار می‌گیرد و این وظایف درنظر گرفته نمی‌شود.

او در پایان خاطرنشان کرد که نه تنها بودجه بلکه جهت‌گیری کل کشور برای منافع عده‌ای خاص است.

هزینه ناکارآمدی از مردم گرفته می‌شود

یکی از مباحث مورد اختلاف در اقتصاد ایران، مبحث اندازه دولت و کوچک و بزرگ بودن آن است. برخی اقتصاددانان، و اکثر اقتصاددانان طرفدار بازار آزاد، دولت را در ایران بزرگ می‌دانند. اما باید دید دولت خود را چگونه کوچک می‌کند.

در اقتصاد ایران، تامین منافع عده‌ای خاص همواره به منافع مردم ارجح بوده و طبق این سوگیری دولت، باید گفت با وضعیت فعلی کوچک شدن دولت به معنای کوچک شدن وظایف ذاتی دولت در اقتصاد است. یعنی دولت به جای اینکه به فکر کاهش هزینه‌های خود از طریق کاهش نهادها و شوراها و کارگروه‌های متعدد خود باشد، در اولین فرصت تلاش می‌کند یا یارانه‌های حمایتی به مردم یا بخش‌های مولد اقتصاد را قطع کند یا آموزش و درمان و رفاه مردم را به بخش خصولتی بسپارد که بی‌رحمانه هزینه‌های مردم افزایش پیدا می‌کند. اظهارات منظور درباره خرید تضمینی، که به رب گوجه و زیتون نیز اشاره کرده است، شاهدی برای نشانه گرفتن معیشت مردم و رفاه آنهاست. 

اما اگر دولت به بهانه نبود منابع، از هزینه منابع خود برای مردم سرباز می‌زند و خرید تضمینی و معیشت کشاورزان را به تمسخر می‌گیرد، چرا مجلس بودجه صداوسیما را افزایش می‌دهد؟ چرا برای واردات خودرو منابع دارد، اما برای نیازهای اولیه مردم خیر؟

اگر هم واقعا منابعی موجود نیست وظیفه دولت رفع موانع تحقق درآمد و تأمین منابع خود است نه اینکه مردم هزینه ناکارآمدی‌ها را بپردازند.

رامتین موثق