روزنامه توسعه ایرانی نوشت: مسعود پزشکیان، چه به اراده خود و چه به تحمیل اراده‌های بالاتر یا موازی با خودش؛ ترکیبی از کابینه را به مجلس ارائه کرده که نامش را کابینه «وفاق ملی» گذاشته است. هرچند که به باور بسیاری این ترکیب بیشتر به یک شرکت سهامی می‌ماند تا وفاق ملی.
اما به هر ترتیب فارغ از اینکه نامش را چه بگذارند، واقعیت این است که پزشکیان همه طعن و کنایه‌ها و قهرها و روی ترش کردن‌ها را به جان خریده تا همه راضی از در خانه دولتش بازگردند! هم تمایل محسنی اژه‌ای رئیس دستگاه قضا را در نظر گرفته و هم سهم محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس را با گنجاندن دست کم دو چهره نزدیک به او در کابینه پرداخت کرده است. هم برادر رئیس اطلاعات سپاه در کابینه‌اش است و هم برای وزارت کشوری که قرار است با غلیان هرازگاهی اعتراضات اجتماعی و مسئله ملتهب حجاب رو در رو شود، یک چهره انتظامی پر حرف و حدیث را در نظر گرفته است.
در عین حال از آنجا که کابینه قرار است رنگین کمانی از خطوط مختلف سیاسی در کشور باشد، چند کرسی هم برای چهره‌های اطلاح‌طلب و نزدیک به وعده‌های پزشکیان اختصاص یافته است.
با توافقی که میان گروه‌های سیاسی بر سر این کابینه شکل گرفته، گفته می‌شود قاطبه مجلس به خصوص با حمایت رئیس مجلس، بنای دادن رأی اعتماد به آن را دارد. در همین راستا، پیش از این گروهی معتقد بودند که تصمیم مجلس درباره اعضای کابینه، در واقع رأی اعتماد دوم است؛ بدین معنی که وزرای پیشنهادی رأی اعتماد اول را در استعلامات از نهادهای اطلاعاتی و همینطور مشورت و گرفتن تاییدیه رهبری گرفته‌اند و از آن جایی که نظر مجلس تابعی از رأی اعتماد اول است، تمام ۱۹ وزیر پیشنهادی پزشکیان، رأی اعتماد مجلس را خواهند گرفت.
گفته بود آمبولانس‌ها را با نیروهای نظامی پُر کرده‌اند!
هرچه جلسات رأی اعتماد پیش‌تر می‌رود، به نظر می‌رسد که کار برای پزشکیان به این آسانی‌ها هم نباشد. تا اینجای کار شش گزینه پیشنهادی از جمله احمد میدری و محمدرضا ظفرقندی به عنوان دو چهره شاخص اصلاحات، محمد اتابک، محسن پاک‌نژاد، صالحی امیری و فرزانه صادق مالواجرد تنها زن کابینه پیشنهادی در خطر افتادن از کابینه هستند.
عمده دلایل مخالفان درباره آنها، سیاسی و مخالفت‌ها نیز عمدتا از ناحیه رادیکال‌هاست و جالب آنکه از میان تمام آن کرسی‌ها که به گروه‌های مختلف سیاسی داده شده، تیغ تندروها دقیقا زیر گلوی آن گزینه‌هایی است که بیشترین نزدیکی را با پزشکیان و آرای او دارند.
پیش از این فاطمه محمدبیگی، نماینده قزوین در مجلس در یک برنامه تلویزیونی ضمن مخالفت با محمدرضا ظفرقندی برای تصدی پست وزارت بهداشت، گفت که او برای مردم فلسطین ابراز ناراحتی نکرده است.
او همچنین گفته بود که «ظفرقندی در موضع‌گیری‌هایش مطابق نظام نیست و توئیت‌ها و نامه‌هایش خوراک شبکه‌های معاند شده است.»
همین خط در جلسه دیروز بررسی وزیر پیشنهادی وزارت بهداشت نیز دنبال شد و مالک شریعتی وقتی پشت تریبون مجلس قرار گرفت در مخالفت با ظفرقندی گفت که او همچنان از سران فتنه دفاع می‌کند و قبلا هم گفته است که آمبولانس‌ها را با نیروهای نظامی پر کرده‌اند.
حمله به مواضع سیاسی وزیر پیشنهادی بهداشت تا جایی پیش رفت که ابراهیم رضایی، نماینده دشتستان در زمان تذکر خود خطاب به قالیباف گفت که «چرا اجازه دادید صلاحیت فردی مانند ظفرقندی در دستور کار مجلس قرار بگیرد؟»
قالیباف در واکنش به آن تاکید کرد که صلاحیت همه وزرای پیشنهادی در دستگاه‌های ذیربط تایید شد و «به گفتند و گفتید و خواهند گفت کاری ندارم»!
ایدئولوژی علیه کارآمدی
در جریان بررسی وزیر پیشنهادی کار نیز قاسم روانبخش در مخالفت با احمد میدری، با صداقت و صراحت نشان داد که در نظام سیاسی جاری چگونه ایدئولوژی می‌تواند رأی به کارآمدی نیروها را تحت‌الشعاع خود قرار دهد و نسبت به حذف آنها اقدام کند.
روانبخش از شاگردان مصباح یزدی، به عنوان نماینده جبهه پایداری در مجلس در نطق خود گفت: «بخشی از کسانی که ادعای اصلاح‌طلبی در این کشور کرده‌اند از سنخ دوم هستند یعنی تغییر نظام، ما با آن اصلاح‌طلبان مخالفیم.
این بخش از اصلاح‌طلبان معتقدند قرآن قابل نقد است، امام زمان را می‌شود استیضاح کرد، ولایت و عصمت و ولایت فقیه و حکومت دینی معنا ندارد.
ما با این اصلاح‌طلبان زاویه داریم. آقایان ظفرقندی و میدری از این گروه هستند.»
او اضافه کرد: «اگر کسی اعتقاد به ولایت فقیه داشته باشد معنا و مفهوم ندارد بیاید در برابر رهبری نامه جام زهر بنویسد.»
نطق آتشین علیه «دیپلمات جامع‌الاطراف»
از حواشی پررنگ دیگر جلسه دیروز نطق تند و آتشین امیرحسین ثابتی، نماینده نزدیک به جلیلی و جبهه پایداری علیه عباس عراقچی بود. او با مروری بر برجام، فیلمی از اظهارات عراقچی در سال‌های قبل را در مجلس پخش کرد که عراقچی در آن می‌گفت که ترامپ نمی‌تواند برجام را از بین ببرد.
ثابتی با استناد به این اظهارات و ایراداتی که از متن برجام طرح کرد، در مخالفت با عراقچی گفت: «دیپلمات حرفه‌ای و ورزیده بودن به پرتاب کردن خودکار نیست بلکه به دیدن واقعیات است و اینکه ما متنی را امضا کنیم که قابل پیش‌بینی باشد که طرف مقابل قرار است چه کار کند که اگر خارج شد، ما گیر نکنیم.»
او خطاب به نمایندگان تاکید کرد «هر کدام از شما که برجام را خوانده باشید، ممکن نیست به عراقچی رأی بدهید.»
پس از او متکی پشت تریبون قرار گرفت و در دفاعی جانانه از عراقچی او را دیپلمات حرفه‌ای جمهوری اسلامی و یک دیپلمات جامع‌الاطراف خواند که وزارت خارجه را می‌شناسد.
او و دیگر نمایندگان موافق عراقچی تاکید می‌کردند که مجلس باید به عراقچی رأی بالا بدهد تا با اقتدار وارد وزارت خارجه و تعامل با جهان شود.
کابینه‌ای به نام پزشکیان، به کام دیگران
با وجود این حواشی، در نهایت هم کمیسیون بهداشت مجلس با صلاحیت ظفرقندی موافقت کرد و هم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی موافقت خود با عباس عراقچی را اعلام کرد. عبدالناصر همتی نیز به عنوان یکی دیگر از گزینه‌های مغضوب پایداری‌ها، رأی موافق کمیسیون اقتصادی برای وزارت اقتصاد را گرفت.
با این حال نگرانی‌ها درباره تحرکات طیف رادیکال و تندرو در مجلس و تاثیر آن بر جریان رأی اعتماد به کابینه وجود دارد. در همین ارتباط احمد فاطمی، نماینده بابل و موافق کابینه پزشکیان به «خبرآنلاین» گفت: «من همچنان معتقد هستم که جبهه پایداری و جریان تندرو در مجلس تلاش می‌کند که ۳-۴ تا از وزرای نزدیک به اصلاح‌طلبان و تفکر پزشکیان را بیندازد. کما اینکه همه مخالفین امروز کابینه پیشنهادی همگی از جبهه پایداری هستند. اینها می‌خواهند به دلیل مباحث سیاسی همتی و ظفرقندی از مجلس رأی اعتماد نگیرند، منتها از نظر نمایندگان دو نفر از وزرا از لحاظ فنی مشکل دارند، نه سیاسی، که عبارتند از وزیر نفت و وزیر راه.»
این نماینده با بیان اینکه مجلس به برخی از وزرای پیشنهادی رأی ناپلئونی می‌دهد، افزوده: «اما در مجموع این بحث مطرح است که اگر ۴-۵ وزیری که نزدیک تفکر پزشکیان و اصلاح‌طلبان هستند و در واقع آرای پزشکیان را نمایندگی می‌کنند، از کابینه بیافتند و یا رأی ناپلئونی بگیرند، رویکرد دولت پزشکیان با چنین فضایی چگونه خواهد بود. اگر وزرای مذکور از مجلس رأی اعتماد نگیرند، بدون تردید بحث وفاق ملی خالی از محتوا می‌شود.»
مسئله اصلی اما این است که در صورت افتادن این چند گزینه، در واقع کابینه پزشکیان نه صرفا از وفاق ملی، بلکه از ایده و اندیشه‌هایی که او در دوران انتخابات تبلیغش را می‌کرد و وعده می‌داد نیز خالی و تبدیل به کابینه‌ای تهی از آرای پزشکیان می‌شود؛ کابینه‌ای که نام پزشکیان را یدک می‌کشد اما هیچ قرابتی با آنچه او در جریان انتخابات ادعا کرده بود، وعده‌اش را داده بود و برایش رأی جمع کرده بود، ندارد!
از سوی دیگر با توجه به حمایت دیگر گروه‌ها در مجلس از کابینه پیشنهادی، برخی مطرح می‌کنند که تندروها در نهایت موفق به انداختن وزرای پزشکیان نخواهند شد. اما توان اثرگذاری برای دادن رأی‌های ناپلئونی و پایین به وزرا را دارند و در طول عمر دولت نیز عملکرد وزیر مربوطه را با انواع و اقسام سنگ‌اندازی‌ها تهدید خواهند کرد.
باید دید دولت پزشکیان راهی برای مهار این طیف پیدا خواهد کرد یا در همین اولین گام که گرفتن رأی اعتماد برای کابینه است، مقهور و مغلوب آنها خواهد شد.
***
آقای قالیباف! چرا سمت درست تاریخ نایستادید؟/ ظفرقندی از آدم‌حسابی‌های ارزشمند کابینه پیشنهادی است
محمد مهاجری فعال سیاسی اصولگرا در یادداشتی تلگرامی خطاب به محمدباقر قالیباف نوشت:
جناب رئیس محترم مجلس
با سلام
در بعضی دوره‌های مجلس و بهنگام رای اعتماد، گاهی رئیس مجلس به‌عنوان موافق یک وزیر پیشنهادی سخن گفته و اتفاقا موثر بوده است.
امروز انتظار می‌رفت شما از یک وزیر حزب‌اللهی رزمنده دلیر صریح‌اللهجه اصول‌مدار متخصص متعهد در یک نطق جدی دفاع می‌کردید و هر هزینه‌ای هم داشت به‌جان‌می خریدید.
دکتر محمدرضا ظفرقندی از آدم‌حسابی‌های شریف و ارزشمند کابینه پیشنهادی است و به دلایل مختلف باید شخص شما به‌عنوان رئیس مجلس پشت او درمی‌آمدید و در برابر اتهامات و توهین‌هایی که به او شد می‌ایستادید.
او شجاعانه به مهندسی انتخابات در برخی دوره‌ها حمله کرد. این حمله او یک کار اصلاح‌طلبانه و بیش از آن اصولگرایانه است و اگر از زبان‌های مختلف تکرار شود، مهندسان انتخابات را به عقب خواهد راند.
دفاع شما از ظفرقندی چیزی به او اضافه نمی‌کرد. او نیامده که به هرقیمتی وزیر شود. حمایت شما از او به نفع خودتان بود و می‌توانست بخشی از اعتبار زایل شده‌تان را برگرداند.
نگران نباشید که اگر چنین می‌کردید تیغ ردصلاحیت شورای نگهبان نفس‌تان را می‌برید. همین آقای پزشکیان را شورای نگهبان مکررا ردصلاحیت کرد، اما چون‌سمت درست تاریخ ایستاده بود، صلاحیتش سرانجام در کمال عزت تایید شد و حالا هم رئیس‌جمهور است. از او یاد بگیرید.
ایام سکوت‌های مصلحتی مستدام!
***
بررسی آنچه در جلسه دیروز مجلس میان عباس عراقچی و دلواپسان گذشت
وزیر پیشنهادی امور خارجه روز گذشته پشت تریبون مجلس رفت و از برنامه‌های خود و صلاحیت‌اش برای نشستن بر صندلی مدیریت میدان مشق، دفاع کرد. سیدعباس عراقچی در توضیح برنامه‌های خود، برنامه‌های کلان سیاست خارجی در دولت چهاردهم را تشریح کرد و البته پاسخ برخی مخالفان خود در مجلس را نیز داد. انتظار عجیبی نبود که منتظر ایجاد جنجال در جلسه بررسی صلاحیت عراقچی باشیم. با توجه به اینکه سیاست خارجی یکی از گره‌های اصلی کشور و مرکز توجه مبارزات انتخاباتی نیز بود و همچنین با نگاهی به اینکه اقلیت تندرو پایداری بار دیگر در مجلس شکل گرفته، صحنه‌هایی از تقابل دو گفتمان خود را در صحن سبز پارلمان نشان داد. گویا این اقلیت که از دوران مذاکرات هسته‌ای تا امروز همواره سعی کردند در مسیر تنش‌زدایی ایران ایجاد مانع کنند، قصد دارند فشار خود را در حوزه سیاست خارجی افزایش دهند. پست وزارت خارجه یکی از حساس‌ترین جایگاه‌های دولتی است و ترکیب وزرای پیشنهادی پزشکیان به مجلس نیز از یک توافق جامع با ارکان مختلف قدرت از جمله رئیس مجلس، برای آغاز به کار سریع دولت و قدم برداشتن در مسیر وفاق بیشتر خبر می‌دهد.
مسئله وفاق در داخل و تنش‌زدایی در خارج از کشور، از زمان انتخابات در دستور کار پزشکیان بود. حالا به نظر می‌رسد که تیم پایداری قصد دارد تا حد ممکن معادلات را بر هم بزند. در قدم اول، با آنچه در مجلس اتفاق می‌افتد و در قدم دوم، در مسیر سیاست خارجی دولت چهاردهم که در نقطه مطلوب به یک توافق دیگر ختم می‌شود.
روایت عراقچی از برجام و ترامپ
سیدعباس عراقچی دیپلمات باسابقه‌ای است که سابقه کار در سطوح ارشد وزارت خارجه در دولت‌های مختلف و شرایط زمانی متفاوت را دارد. او چه در کمیسیون و چه در صحن مجلس صریح صحبت کرد. از «حفظ تراز راهبردی ایران»، «ورود وزارت خارجه به مدار تولید ثروت»، «دیپلماسی مقاومت»، «دیپلماسی مناطق مرزی» و نبرد و کنشگری فعال دستگاه دیپلماسی دولت چهاردهم گفت.
او در پاسخ به امیرحسین ثابتی مجری سابق شبکه افق و نماینده فعلی تهران که شاخصترین مخالفش بود و فیلمی از صحبت‌های او راجع به مسئله برجام و ترامپ پخش کرد، گفت: «این فیلمی که از بنده نشان داده شد برای من خیلی جای تعجب بود چراکه سند افتخار من است؛ در جمله آخری که در این فیلم به کار بردم، گفته‌ام که ترامپ توان از بین بردن برجام را ندارد و نگفتم که ترامپ از برجام خارج نمی‌شود و همین اتفاق هم افتاد؛ وقتی آمریکا از برجام خارج شد دو مرتبه تلاش کردند و به شورای امنیت قطعنامه بردند تا برجام را از بین ببرند اما در هر دو بار شکست خوردند؛ سابقه نداشته که آمریکا در شورای امنیت قطعنامه‌ای برده باشه و با ۱۳ رای مخالف و دو رای موافق شکست خورده باشد و این موضوع دو مرتبه تکرار شد. بنابراین مذاکره برای رفع تحریم‌ها در هر شکل و قالبی که باشد سیاست جمهوری اسلامی ایران بوده است و در دولت شهید رئیسی نیز ادامه پیدا کرد.»
جای دیگری هم با اشاره به توئیتی از ثابتی که اخیراً فراگیر شده و در آن نوشته بود: «مرگ بر آن مرز و معیاری که مرا به خاطر به دنیا آمدن در سرزمینی که در آن عراقچی و ظریف و روحانی و بنی‌صدر و... به دنیا آمده‌اند «آشنا» با آنها می‌داند اما شیرمردان فاطمیون را چون چند کیلومتر آن‌طرف‌تر به دنیا آمده‌اند «غریبه» با من حساب می‌کند»، نیز گفت: «آقای ثابتی! من نمی‌گویم که مرگ بر وطنی که هم‌وطنم عراقچی است بلکه می‌گویم جانم فدای وطنی که به منتقد دولت اجازه می‌دهد بدون لکنت صحبت کند و حتی ولایت‌پذیری مجلس را زیر سوال ببرند؛ من به همه منتقدان خود احترام می‌گذارم.»
مسئله احیای برجام در سال‌های پایانی دولت روحانی و همچنین ادامه این مسیر در دولت سیدابراهیم رئیسی نیز از جمله مسائل مهمی بود که او مطرح کرد. عراقچی گفت: «وقتی که من در فروردین ۱۴۰۰ مذاکرات احیای برجام را طراحی کردم، در چارچوب مواضع قطعی نظام و با توجه به قانون اقدام راهبردی بود. من نظر و پایبندی عملی خود را نه الان بلکه در فروردین ۱۴۰۰ به قانون اقدام راهبردی نشان دادم. مذاکرات احیای برجام که ۶ دوره از آن را من انجام دادم در چارچوب قانون اقدام راهبردی و در چارچوب مواضع قطعی نظام صورت گرفت؛ در دور دوم آن مذاکرات مقام معظم رهبری خطاب به من و تیم مذاکره‌کننده در یک سخنرانی عمومی فرمودند که حسبناالله بگویید و جلو بروید.»
حمله به وفاق و توافق
در جلسه دیروز مجلس، چند نکته جالب توجه وجود داشت. اول، تاکید عراقچی بر حمایت رهبری از تلاش برای رفع تحریم‌ها در چارچوب و یادآوری اینکه وزیر پیشنهادی امور خارجه، پیش از این مذاکرات احیای توافق را در چارچوب قانون راهبردی طراحی کرد. عراقچی بر این موضوع صحه گذاشت که مقام رهبری مخالفتی با توافق، تامین منافع کشور و باز کردن گره از زندگی مردم ندارد. دوم، جملاتی بود که ثابتی، نماینده مخالف عراقچی، به کار برد.
او گفت: «برخی موافقان عراقچی می‌گویند حتماً به او رای بدهید چون یک نفری گفته او رای بیاورد.» مشخص نیست که مرجع ضمیر این صحبت‌های نماینده تندرو تهران به مقام رهبری برمی‌گردد یا محمدباقر قالیباف یا هر سیاستمدار دیگری. اگر مرجع ضمیر قالیباف باشد، به توافق پزشکیان و رئیس مجلس برای گرفتن رای اعتماد اشاره دارد. در غیر این صورت، آنچه مورد توجه برخی ناظران و تحلیلگران قرار گرفت، این بود که وزیر امور خارجه با تائید و موافقت رهبری به مجلس معرفی می‌شود اما آیت‌الله خامنه‌ای هیچ‌وقت اظهارنظری درباره رای دادن یا ندادن به یک گزینه مربوط به وزارتخانه‌های سیاسی و امنیتی که تحت نظر ایشان انتخاب می‌شوند، نداشته‌اند. اما این اظهارنظر جالب توجه نماینده نزدیک به پایداری، مورد توجه قرار گرفت. محمد مهاجری، تحلیلگر سیاسی اصولگرا در توئیتر خود نوشت: «اینکه گفته می‌شد، پایداری‌چی‌ها و باند سعید جلیلی در مقابل رهبری خواهند ایستاد، تحلیل نیست، خبر است. فعلاً نوچه‌ها و بچه‌ها را به بهانه حمله به عباس عراقچی و برجام به میدان می‌فرستند تا سرکرده‌هایشان کمتر آسیب ببینند. بعداً که مانند خوارج رسماً وارد جنگ شوند، بازی دیدنی خواهد شد!»
مسئله بعدی این است که پایداری به طور کلی اصل مذاکره و توافق را زیر سوال می‌برد درحالی‌که مقام رهبری شاید زمانی به فراخور شرایط گفتند «جنگ نخواهد شد، مذاکره نخواهیم کرد»(۱۳۹۸) اما در نهایت دولت سیدابراهیم رئیسی مذاکرات محرمانه با آمریکا را در عمان کلید زد. پس دوری از مذاکره و توافق هیچ‌وقت به‌عنوان یک راهبرد دائمی مطرح نشده است. باید دید که طی روزهای آینده و در قدم اول این جریان با وزیر خارجه پیشنهادی چه خواهد کرد و در قدم دوم، چه سنگ‌هایی مقابل پای سیاست خارجی دولت چهاردهم خواهد انداخت.
جاوید قربان اوغلی: هیچ توافقی در جهان بی‌نقص نیست
جاوید قربان‌اوغلی، سفیر پیشین و تحلیلگر سیاست خارجی درباره صحبت‌های مطرح‌شده در جلسه دیروز مجلس به خبرنگار هم‌میهن گفت: «مسئله جلسه دیروز مجلس را باید از دو زاویه نگاه کنیم. یک زاویه شخص آقای عراقچی است که به‌عنوان دست راست آقای ظریف، در به دست آمدن برجام و تمام مسیری که منتج به آن شد، بوده و هست. زاویه دیگر، اصل برجام است. برجام نتیجه یک دیپلماسی بزرگ بود که نظام برای آن تصمیم گرفت و با تصمیم رهبری انجام شد. رهبری حمایت کردند و کار به نتیجه رسید. تصمیم شخصی روحانی، عراقچی و دیگران نبود. با حمایت هم به تصویب رسید. اگر بخواهیم روی اصل برجام صحبت کنیم، همین برجام موافقان و مخالفانی دارد. موافقان می‌گویند برجام بی‌نقص نیست چراکه اساساً در جهان دیپلماسی هیچ توافقی بی‌نقص نیست. توافق یک مصالحه است که دو طرف به آن می‌رسند. طرفین در نتیجه دیپلماسی طولانی‌مدت، مطالبات و خواسته‌های خودشان را مطرح می‌کنند تا در نهایت در یک نقطه به یکدیگر برسند؛ در یک نقطه تعادل.»
او ادامه داد: «فراموش نکنیم که تا قبل از برجام، ما تحت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل بودیم. موافقان و مدافعان توافق می‌گویند اینطور نیست که تا قبل از مذاکرات هسته‌ای و توافق وضعیت مملکت گل‌و‌بلبل بوده باشد. ما ناچار از توافق بودیم و این کار هم از سال آخر دولت آقای احمدی‌نژاد شروع شد که آقای صالحی رفتند عمان و مذاکره کردند.»
این دیپلمات پیشین تصریح کرد: «گروه مقابل، مخالفان توافق هستند که آنها را ادامه همان دلواپسان در دوران مذاکرات و توافق می‌دانم. در طی مذاکرات به انواع و اقسام روش‌ها رو آوردند که برجام به امضا نرسد. از بالا رفتن از دیوار سفارتخانه بگیرید تا انتشار شب‌نامه و کارهای دیگر. همان‌ها هم طی این چند سال به قدرت رسیدند. به نظرم این دو نگاه باید مدیریت شود تا در نهایت به نتیجه برسیم.»
قربان‌اوغلی با اشاره به اهمیت دور ماندن ایران از تحریم‌های شورای امنیت، خاطرنشان کرد: «فکر می‌کنم آقای عراقچی قصد دارد این مسیر را ادامه دهد تا در نهایت اکتبر ۲۰۲۵ فرا برسد، قطعنامه ۲۲۳۱ منقضی شود و شرایط در شورای امنیت کامل به حالت عادی برگردد. بعد از این زمان ۶ قطعنامه قبلی نمی‌تواند بازگردد، مگر اینکه طرف مقابل از مکانیزم اسنپ‌بک استفاده کند که ملزومات خود را دارد. در آن شرایط برنامه هسته‌ای ایران هم سر جای خود باقی می‌ماند. در حال حاضر سر یک پیچ خطرناک و صعب‌العبور هستیم که باید بتوانیم از آن به سلامت عبور کنیم.»
سفیر پیشین ایران در آفریقای جنوبی، یادآور شد: «ما به یک توافق نیاز داریم. اسمش برجام باشد یا نباشد. توافق هسته‌ای یکی از ملزومات پیگیری سیاست‌های آقای پزشکیان است. کسانی هم که با این مسئله مخالفت می‌کنند در واقع زیر آتشی که نتانیاهو روشن کرده را فوت می‌کنند. توافق هسته‌ای در حال حاضر وضعیت خوبی ندارد و نخست‌وزیر اسرائیل از خدا می‌خواهد که قطعنامه‌های تحریمی ایران در شورای امنیت برگردد.»
مهدی ذاکریان: بدون رفع تحریم، با پاکستان هم نمی‌شود کار کرد
مهدی ذاکریان، استاد روابط بین‌الملل درباره این موضع‌گیری‌ها به هم‌میهن گفت: «روشن است که ایران برای پیوند به اقتصاد جهانی و بازارهای بین‌المللی، نیازمند رفع تحریم‌های مالی و اقتصادی و سیاسی است. تا رفع تحریم صورت نگیرد، پیشرفت اقتصادی ایران امکان‌پذیر نیست. چنین مسئله‌ای نیازمند یک توافق بین‌المللی است. شما که نمی‌توانید ماهی دست بگیرید و در بازار بگویید در قبال این به من اردک بدهید. ایران یک کشور خام‌فروش است و تولید صنعتی خاصی ندارد. خودرو، منسوجات، اسباب‌بازی یا هر چیزی که بتوانیم آن را کالای مصرفی بدانیم. به همین دلیل کشورمان تولید‌کننده مؤثری در نظام بین‌الملل نیست. بنابراین، همین مسئله، یک محدودیت است. اما اگر آن هم بودیم باز برای ارتباط با جهان نیازمند ارتباط با شبکه‌های مالی بین‌المللی بودیم. این اتصال از بین رفته و برای اینکه بتوانیم چیزی بفروشیم، بیشتر هزینه می‌کنیم و اسمش را هم گذاشته‌ایم بازار خاکستری؛ بازاری که به ضرر ایران است. بنابراین، ما در ایران به یک توافق نیاز داریم که اسمش برجام باشد یا نباشد. این حرف‌هایی که زده شد، جبهه‌گیری سیاسی است و در عمل مشکلی از کشور حل نمی‌کند.»
او اضافه کرد: «همین جریان مسئله تهاتر را مطرح کرد. نفت بدهیم، کالاهای بنجل بگیریم؛ نه کالاهای صنعتی و سرمایه‌ای. مدعی هستند که این روش جوابگوست. یک گزارش بدهند که ببینیم در سه سال گذشته و دولت آقای رئیسی با این روش چه آورده‌ای داشتیم. تاکسی از چین گرفتیم؟ مبلغ آن قرارداد معادل سرمایه‌گذاری چین در کشورهای همسایه ایران است. چیزی به دست نیاورده‌ایم. بگویند برجام شما بی‌ارزش است، ما اینها را با روش خودمان به دست آوردیم. همان برجامی که می‌گویند ارزشی نداشت، درهای زیادی را به روی ایران باز کرد. بعد از خروج ترامپ، دنبال احیای برجام نرفتیم. گفتیم با اروپا، روس‌ها و چینی‌ها کار می‌کنیم. آمریکا هم کل توافق را هوا کرد. در داخل هم سنگ‌اندازی کردند. با این شرایط نمی‌شود کار کرد. می‌خواهیم با کشورهای همسایه کار کنیم، عربستان با ما کار می‌کند؟ بانک مرکز پاکستان اجازه مراوده مالی با ما را دارد؟ با پاکستان تهاتر کنیم؟ نفت بدهیم و چه چیزی بگیریم؟»
ذاکریان افزود: «حرف زدن ساده است. بعضی وقت‌ها نماینده‌ها که صحبت می‌کنند، آدم احساس می‌کند آسانسوری اوج گرفتند و با زحمت چیزی را به دست نیاوردند. چون این حرف‌ها بویی از اینکه درکی نسبت به وضعیت سخت زندگی مردم دارند، دیده نمی‌شود. کسی این مسائل را می‌فهمد که مثل مردم زندگی کرده باشد.»
***
راستی‌آزمایی ادعاهای ثابتی در نطق مخالفت با عراقچی؛ همان تکذیب شده‌های همیشگی
جماعت تندروها یک روال سنتی دارند؛ یک ادعا را دست و پا می‌کنند و روی همان مانور می‌دهند؛ آنقدر مانور می‌دهند تا در ناخودآگاه افکار عمومی این ادعای آنها بنشیند و دیگر کسی هم دنبال واقعیت ماجرا نرود، مانند تلاش روز گذشته نو نماینده تهران در نطق مخالفتش با عباس عراقچی.
خبرآنلاین نوشت: «قیافه‌اش خیلی عصبی بود؛ با کمیسیون امنیت بسته بود کار رو»؛ وقتی امیرحسین ثابتی، نو نماینده تهران در مجلس مشغول تایپ این جملات در تلگرامش بود، شاید فکر نمی‌کرد با یک دکمه اشتباه بجای ارسال این پیام‌ها به مخاطب خاص‌اش، آنها را روی کانال تلگرامی خود بارگذاری کند؛ جملاتی که احتمالا به عباس عراقچی وزیر پیشنهادی امور خارجه اشاره دارد. البته که برخی نیز بر این عقیده‌اند که این جملات عامدانه و در جهت جنگ روانی علیه عباس عراقچی بوده است؛ به هر حال خدا داند.
اما احتمالا این مشاور سعید جلیلی برای مخاطب خاصی که داشته خواسته گزارش کار بدهد؛ گزارشی از اثرات ۱۰-۱۲ دقیقه سخنرانی‌اش علیه عراقچی؛ نطقی که خودش و هواداران طیف متبوعش به شدت از آن ذوق‌زده شده‌اند؛ تا جایی که ثابتی در کانال تلگرامی‌اش برای ویدئوی نطق مخالفتش با وزیر پیشنهادی امور خارجه، از واژه تاریخی استفاده کرده است؛ «نطق تاریخی امیرحسین ثابتی».
هرچند ساعتی بعد از نطق پر از ادعاهای تکذیب شده عراقچی پاسخش را داد، ولی اساسا این جریان قلیل اما پر سر و صدا، زیست سیاسی‌شان با مخالف‌خوانی ادامه می‌یابد. شاید بابت همین باشد که برای مخالفتش با عباس عراقچی دست به دامن ادعاهایی شد که بارها تکذیب شده‌اند یا توضیحاتی پیرامون آنها ارائه شده است.
یادآوری برای ثابتی از گزارش سال ۹۶ وبسایت رهبری
ثابتی در ابتدای سخنانش گفت؛ «از برخی از دوستان گله دارم که برای رأی آوردن برخی از وزرا از جمله آقای عراقچی این روزها بازی خطرناکی را شروع کردند می‌گویند رأی دهید مگر نمی‌دانید یک نفر گفته است که آقای عراقچی باید وزیر بشود. این چه بازی خطرناکی است که عده‌ای شروع کرده‌اند و متوجه عواقب آن نیستند. خود آقا فرمودند مجلس مستقل است و باید مستقل عمل کند. نماینده‌ها باید به وظیفه و تشخیص خودشان عمل بکنند. اگر اینطور است که باید به همه وزرا رأی دهیم مجلس را تعطیل کنید.»
اگر از بحث استفاده و منظور او از لفظ «یک نفر» عبور کنیم، کاربران در شبکه‌های اجتماعی این سخنان ثابتی را با گزارشی که وبسایت حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای منتشر کرد، همخوان ندانستند.
در گزارشی که مرداد ماه ۱۳۹۶ منتشر شده است، و بعد از این سخنان ثابتی در فضای مجازی باردیگر مورد توجه قرار گرفت، آمده: «رویه ثابت در همه دولت‌ها، هماهنگی با رهبری در انتخاب وزیران دفاع، امور خارجه و اطلاعات بوده است، و این هم،حسب تکالیفی است که در قانون اساسی برای رهبری در امور سیاست خارجی و دفاعی- امنیتی تعیین شده است. در خصوص برخی وزارتخانه‌ها مثل علوم، آموزش‌وپرورش و ارشاد اسلامی، رهبر انقلاب اسلامی حساسیت‌هایی دارند.»
این یک سنت مرسوم در جمهوری اسلامی است که روسای دولت برای انتخاب این وزرا و بعضا بنا بر خط مشی آن رئیس جمهوری، در مورد سایر وزرا نیز با رهبری نظام شور و مشورت انجام گیرد. اما در مورد سه وزارتخانه دفاع، خارجه و اطلاعات به گواه وبسایت رسمی دفتر حفظ و نشر آثار، «هماهنگی» با رهبری نظام همواره صورت می‌پذیرد و موضوع تازه‌ای نیست.
بتن ریزی در قلبی که وجود نداشت!
اما ثابتی دو ادعایی را مطرح کرد که بارها تکذیب شده‌اند. نخستین آنها، ادعای «نابودی راکتور اراک» بود؛ ادعایی که دوستان ثابتی در کیهان و رجانیوز و سایر رسانه‌های تندرو منتشر و همچنین دیگر چهره‌های سیاسی تندرو بیان کرده‌اند. این جریانات سیاسی از زمان انعقاد برجام، با استفاده از شیوه «راه بنداز؛ جا بنداز» سعی در القای این مساله داشته و دارند که با اجرایی شدن تعهدات ایران در برجام، راکتور آب سنگین اراک از بین رفته است؛ در مواردی حتی این جریانات مدعی بتن‌ریزی در قلب راکتور شدند. آنها به همین هم بسنده نکردند و برای اثبات این ادعای تکذیب شده، عکسی منتشر کردند که در آن راکتور اراک پر از بتن شده بود؛ البته این بتن‌ریزی با کمک نرم‌افزار فتوشاپ صورت گرفته بود.
این در حالیست که از روز اول مطرح شدن این ادعا تا امروز بارها در این باره توضیحاتی داده شده است؛ یکی از آن توضیحات را علی‌اکبر صالحی رئیس وقت سازمان انرژی اتمی بیان کرده است: «با فتوشاپ نشان دادند که در چاله راکتور اراک بتون ریخته شده است. بعد از مدتی حدود ۴۰ خبرنگار از چاله بازدید کردند. مجبور شدیم که بگوییم در چند لوله بتن ریخته بودیم که البته مشابه این لوله‌ها را هم داشتیم. انقدر افکار را مشوش کرده بودند که من در نهایت گفتم یک سری لوله به قطر حدود ۸ سانت و ارتفاع حدود چند متر را سیمان ریخته بودیم ولی مشابه این لوله‌ها را داشتیم یعنی اگر می‌خواستیم برگردیم، لوله‌ها را جایگزین می‌کردیم ولی از ابتدا نمی‌توانستم بگویم از این لوله‌ها داریم. چه داستانی به وجود آمد؛ طوری راکتور اراک را مسئله کردند گویی راکتوری بوده که کار میکرده و ما آن را متوقف و خراب کردیم و بتن ریختیم در صورتی که تأسیسات در حال ساخت بود.»
امضای کری تضمین است یا کری با امضا تضمین داده؟ و برای چه موضوعی؟
دیگر ادعای ثابتی در نطق مخالفتش، برای زیر ضرب بردن تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران است؛ «امضای کری تضمین است». این تیتر یک روزنامه شرق به تاریخ یکم دی ماه ۱۳۹۴ است. واقعیت این است که «امضای کری تضمین است» ارتباطی با اصل برجام ندارد. گزارشی که روزنامه شرق برایش این تیتر را انتخاب کرده بود، مربوط به قانون روادید و ورود ایرانیان به آمریکا بود.
ماجرا به روزهای قبل از اجرای برجام برمی‌گردد؛ زمانی که مخالفان برجام در ایران و آمریکا مشغول بودند؛ در آمریکا قانون جدید ویزا در جهت سخت‌گیری برای ورود اتباع ایرانی و سه کشور دیگر تصویب شد و سه هفته بعدش هم در ایران هم به سفارت عربستان حمله شد.
دراین قانون مراحل سخت‌گیرانه‌ای برای صدور و ورود اتباع ایران، سوریه، عراق و سودان پیش‌بینی شده بود. این قانون توسط قانونگذاران آمریکایی مخالف برجام تصویب شده بود که برای محکم‌کاری در قالب بودجه سالانه ایالات متحده دیده شده بود تا رئیس جمهور وقت آمریکا نتواند آن را وتو کند. این امر با اعتراض ایران روبرو شد؛ در نتیجه جان کری وزیر خارجه وقت آمریکا در نامه‌ای رسمی به جواد ظریف همتای ایرانی‌اش، تاکید کرد: «تغییرات جدید برای کسب روادید که در کنگره تصویب شده است به هیچ وجه مانع ما نمی‌شود که تعهدات خود طبق برجام را اجرا کنیم».
عراقچی که آن زمان رئیس ستاد پیگیری برجام بود، در توضیحاتی پیرامون این موضوع، گفته بود: «آقای کری در این نامه اطمینان داده دولت آمریکا قانون مربوط به لغو روادید را به گونه ای اجرا خواهد کرد که هیچ تاثیری بر اجرای موفق برجام نگذارد. آنچه برای ما مهم است این است که برجام در مرحله اجرا با هیچ گونه خدشه و صدمه ای مواجه نشود، آقای کری این تضمین را به عنوان وزیر خارجه آمریکا به صورت کتبی با امضای رسمی داده است».
در چند بخش دیگر مصاحبه عراقچی از لفظ «تضمین» استفاده شده بود که همگی‌شان ناظر به همین ماجرای قانون جدید روادید بوده است.
اما مخالفان برجام باز هم با همان شیوه سنتی‌شان یعنی «راه بنداز؛ جا بنداز» اینگونه در ذهن هوادارانشان جا انداختند که «ظریف»! این سخنان را به عنوان ضمانت اجرایی برجام گفته است؛ درحالی که نه ظریف این حرف را گفته و نه موضوع سخنان برجام بوده بلکه موضوعی بوده که ارتباطی با برجام نداشته است! از سوی دیگر این تیتر هم غلط‌انداز و البته استنباطی بود؛ چرا که عراقچی در آن مصاحبه تاکید داشته که «جان کری با امضای نامه تضمین داده است» و نه اینکه «امضای کری تضمین است»؛ جملاتی که اساسا به لحاظ مفهومی تفاوت بسیاری دارند!
«راه بنداز؛ جا بنداز» چگونه است؟
اما برای این جماعت تندرو مهم نیست که تضمین کری امضا بوده یا امضای کری تضمین! یا حتی هیچکدام؛ آنها تنها دستاویزی برای حمله می‌خواستند و هنوز هم تشنه آن هستند؛ آنقدر که همین ادعاهای کذب را بارها از تریبون‌های مختلف بیان کرده‌اند که آخرین مورد، همین نو نماینده تهران بود.
آنها یک روال سنتی دارند؛ یک ادعا را دست و پا می‌کنند و روی همان مانور می‌دهند؛ آنقدر مانور می‌دهند تا در ناخودآگاه افکار عمومی این ادعای آنها بنشیند و دیگر کسی هم دنبال واقعیت ماجرا نرود؛ آنها ادعایشان را راه می‌اندازند؛ این ادعا هم مانند آب که راه خود را پیدا می‌کند، در امپراتوری رسانه‌ای و لشکرهای سایبری راه و جای خود را پیدا می‌کنند؛ اینگونه هم راه و هم جا می‌افتد!
***
پزشکیان افرادی را کاندیدای سمت وزارت کرده که به او رأی نداده‌اند
روزنامه اعتماد نوشت: دکتر پزشکیان ترجیح داده است وفاق با رقیب فکری و سیاسی را در اولویت قرار دهد. البته این به معنای فراموش کردن شعارهای انتخاباتی نیست. مساله اولویت‌بندی و اقدام پلکانی در اجرای برنامه‌ها است.
در لیست معرفی شده به مجلس به عنوان کابینه دولت چهاردهم افرادی برای وزارتخانه‌های کلیدی حضور دارند که به دکتر پزشکیان رای نداده‌اند! رییس‌جمهور با به جان خریدن انتقادات از طرف بدنه رای خود، گام بزرگی برای توافق‌سازی برای حل مشکلات مردم و کشور برداشته است.
اینک توپ در زمین مجلس است. مردم با دقت تماشا می‌کنند که مجلس‌نشینان با رأی به تمامی لیست معرفی شده به این مطالبه پاسخ مثبت خواهند داد یا تصمیم دارند با برخورد خطی و جناحی کشور را در این فاز نگه‌دارند و کشمکش‌های سیاسی ادامه یابد!؟ می‌دانیم در مجلس افراد تندرویی حضور دارند که هویت‌شان را در همین دعواها تعریف کرده‌اند ولی امیدواریم صدای بلند و پرهیاهوی اینها، منطق و منافع ملی را به حاشیه نراند و مجلس رییس‌جمهور را از برداشتن این گام پشیمان نکند.
رای مجلس ریل رابطه دولت با مجلس را در سال‌های آتی مشخص خواهد کرد. همه انتظار دارند مجلس به رای مردم احترام بگذارد. چه دوست داشته باشند و چه نه، طبق قانون اساسی مردم دولتی را بر سر کار آورده‌اند که نگاهش به توسعه و شیوه حکمرانی متفاوت است. احترام به رای مردم در پذیرش این تفاوت‌ها توسط نمایندگان مجلس در رای آنها به همه لیست کابینه متبلور می‌شود. کشور برای خروج از وضعیت نامناسب امروز و بهبود شرایط معیشتی مردم فرصت کمی دارد. ایران نیازمند یک توافق بزرگ و تفاهم ملی است. ایران برای همه ایرانیان امروز دیگر تنها یک شعار نیست، از نان شب واجب‌تر است. درب برای این مهم همیشه باز نیست. نمایندگان مجلس با رد وزرای پیشنهادی که از نظر مشی سیاسی با آنها اختلافاتی دارند، درب را نبندند.
کشور به این توافق نیاز مبرم دارد. میوه این توافق را همه خواهند چشید حتی جریان سیاسی حاکم بر مجلس و نهادهای مهم حاکمیتی. امیدوارم هر چه زودتر به این درک مشترک برسیم. نطق رییس‌جمهور در مجلس در دفاع از لیست کابینه دولت چهاردهم، یک مانیفست و دورنمای خوب از مسیری که می‌خواهد طی کند نشان داد.
اگر دولت در پیشبرد این مدل موفق شود و موفق به حل مسائل و مشکلات مردم شود، می‌تواند دست خود را برای آشتی با مردمی که در انتخابات قهر بودند، دراز کند و امید را به کشور برگرداند.
دولت روزهای سختی در پیش دارد که به تنهایی امکان پشت‌سر گذاشتن آن را ندارد. در بعد خارجی منطقه مستعد شعله‌ور شدن است. در داخل وضعیت اقتصادی و مشکلات معیشتی مردم طاقت‌فرسا شده است. بحران ناترازی انرژی کارخانه‌ها را به تعطیلی کشانده است. برای حل اینها اراده جمعی لازم است.
- 9
- 2
