عدم توجه به اعتراضات احزاب مختلف اصلاح طلب به شیوه مدیریتی شورای سیاست گذاری و نگرانی از شکست در انتخابات های آینده و همچنین دلخوری مردم از جریان اصلاحات سبب شد تا شورای‌هماهنگی و چندین حزب به فکر آن باشند که تشکیلات جدیدی را با نظر رییس دولت اصلاحات پایه گذاری کنند.
تير۸۴ و خرداد ۸۸ برخي متوهمان عالم سياست تصور كردند كه پايان جريان اصلاحات رسيده است و اين تشكيلات سياسي ديگر در ايران جايگاهي ندارد اما گذر تاريخ نشان داد كه نه تنها اين جريان از بين نرفته، بلكه قدرت بيشتري نيز از قبل گرفته‌است. اين نكته را مي‌توانستيم در خرداد ۹۲، اسفند ۹۴ و ارديبهشت ۹۶ مشاهده كنيم؛ زماني كه جريان‌هاي مخالف اصلاحات با تمام توانايي خود به ميدان آمدند ولي در نهايت همگرايي و همدلي موجود در اين جريان سياسي رقيب را زمين زد. اين ويژگي كه در ميان جريان اصلاحات تا اسفند ۹۴ وجود داشت و سبب پيروزي آن در رقابت‌هاي سياسي شد در برخي از بازه‌هاي زماني بعد از انتخابات سال ۹۴ كم‌كم با مشكل روبه‌رو شد.
برخي افراد و تشكل‌هاي زيرمجموعه اصلاحات براي آنكه منفعت خود را بر منافع جمعي ترجيح مي‌دادند سبب برو اختلافاتي در ميان بدنه، مسئولان اجرايي و حتي سران اين جريان شدند. رييس‌دولت اصلاحات در صدر اين جريان همواره سعي كرده بود ميان طرفين ميانجيگري كند ولي اين اقدام نه‌تنها سبب رفع اختلافات نشد، بلكه برخي دچار خودبرتر بيني شدند و جمعيتي نيز از اين اقدام مثبت رييس‌دولت اصلاحات برداشت منفي داشتند و تصور مي‌كردند كه اين اقدام برخلاف منافع كلي است. دلخوري‌هاي ابتدايي ميان شورای هماهنگی و شورای عالی سیاست گذاری بود كه حتي اين روند به نامه‌نگاري سيد‌هادي خامنه‌اي به رييس‌دولت اصلاحات و انتقاد به شوراي سياست‌گذاري و تصميمات اتخاذ شده درباره اين شورا نيز منتهي شد. اين مشكلات ادامه داشت و افراد به نتيجه مشخص و مناسبي نرسيدند تا اينكه اين روزها خبر از ايجاد ضلع تازه‌اي در جريان اصلاحات به گوش مي‌رسد. اين ضلع يا تشكل نوين با نام پارلمان اصلاحات پا به ميدان سياست ايران گذاشته است.
مردم سالاري، باني ايجاد پارلمان اصلاحات
تشكيلاتي كه موافقان و مخالفان فراواني دارد و شايد بتوان اساس تشكيل آن را حزب‌مردم‌سالاري و مصطفي كواكبيان دانست. زيرا كواكبيان انتقادهاي فراواني به شوراي‌سياست‌گذاري داشت و اين موضوع را پيگيري مي‌كرد. او در سخناني با انتقاد از عملكرد اين شورا گفته بود كه یکی از دلایل رای نیاوردن وزیر پیشنهادی نیرو(بي‌طرف) در مجلس دهم ساختار غیرحزبی نمایندگان شهرستان‌هاست که منافع حوزه انتخابیه را بر مصالح کلی ترجیح می‌دهند و بيشتر این مشکلات به‌دليل غیرحزبی بودن مجلس است و یکی از دلایل اساسی مخالفت ما با شورای سیاست گذاری اصلاح‌طلبان نيز این است که وزن اشخاص را بر وزن احزاب ترجیح می‌دهد.
کواکبیان گفت كه ما در کنگره( كه در اسفند برگزار مي‌شود) نحوه ورود خودمان در انتخابات مجلس یازدهم را تبیین خواهیم کرد و در صورتی که شورای هماهنگی جبهه اصلاحات بخواهد به وظیفه ذاتی خود عمل کند و اختیار خودش را به نهاد فرادستی نسپارد بي‌شك هماهنگ با شورای هماهنگی جبهه اصلاحات و به‌صورت جبهه‌ای عمل خواهیم کرد. پس از آن نيز حمیدرضا شکوهی، عضو دفتر سیاسی حزب مردم سالاری، از برگزاری اولین جلسه پارلمان اصلاحات در خرداد سال آینده(۹۷) خبر دادو جزيیات این طرح را تشریح کرد تا مشخص شود كه پيشگام اصلي اين تشكيلات جديد مردم سالاري است. عضو دفتر سیاسی حزب مردم سالاری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به طرح «پارلمان اصلاحات» اظهار کرده بود: طرح پارلمان اصلاحات، در گذشته در دفتر سیاسی حزب مردم‌سالاری مطرح شد و «مصطفی کواکبیان» هفته گذشته(اويل آذر سال جاري) این طرح را در قالب «پیش‌نویس اساسنامه» به ريیس دولت اصلاحات ارائه داد. وی درباره جزيیات این طرح گفت: نام کامل این طرح «پارلمان اصلاح‌طلبان؛ راهبرد سیاسی ایرانیان» (با نام مخفف پارسا) است.
پیش‌بینی شده که حداقل ۵۰ حزب رسمی اصلاح طلب که دارای پروانه فعالیت هستند، در این طرح شرکت کنند. شکوهی زمان تشکیل اولین اجلاسیه این پارلمان را دوم خرداد سال ۹۷ اعلام و يکی از اهداف این طرح را تجمیع احزاب اصلاح‌طلب عنوان کرد. وي ادامه داد: در کشور احزاب زیادی وجود دارد اما بیشتر آن ها فعالیت‌های حزبی اندکی دارند؛ به همین دلیل برای تجمیع آن ها در قالب جبهه اصلاحات، زمینه‌سازی شده تا در اتفاقات مختلف، سازماندهی و هماهنگی بیشتری شکل بگیرد. شکوهی درباره دیگر اهداف در نظر گرفته شده برای این طرح گفت: از جمله اهدافی که در این طرح در نظر گرفته شده، تعیین سیاست‌های راهبردی اصلاح‌طلبان است تا مجموعه سیاست‌های راهبردی، در پارلمان اصلاحات مطرح شود. عضو دفتر سیاسی حزب مردم سالاری یکی دیگر از اهداف این طرح را تعیین نامزد برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ عنوان کرد.
گوش به فرمان و دركنار شوراي هماهنگي
شکوهی با بیان اینکه موسس و مجری این طرح، شورای هماهنگی جبهه اصلاحات است، گفت: در این طرح، نقش ویژه‌ای به شورای هماهنگی جبهه اصلاحات داده شده تا فردی تصور نکند پارلمان اصلاحات، قصد تقابل با این شورا را دارد. وی اضافه کرد: تا زمان شکل‌گیری اولین جلسه پارلمان اصلاحات که در آنجا انتخابات شورای مرکزی برگزار می شود، شورای هماهنگی جبهه اصلاحات وظیفه اداره امور را به عهده خواهد گرفت. همچنین مسئولیت برگزاری اولین جلسه طرح «پارسا»، با شورای هماهنگی جبهه اصلاحات خواهد بود. شکوهی افزود: در تاریخ دوم خرداد سال آینده، ترکیب شورای مرکزی پارلمان اصلاحات مشخص خواهد شد. پیش‌بینی شده است که چهار هزار نفر از ۵۰ حزب اصلاح‌طلب به عنوان مجمع عمومی، در این جلسه حضور داشته باشند. وی تصریح کرد: برای احزاب اصلاح طلب به گونه ای برنامه ریزی شده که هیچ حزبی کم تر یا بیشتر از تعداد عضو مشخص در مجمع عمومی نداشته باشد. شکوهی افزود: مسئول اداره اولین جلسه پارلمان اصلاحات با هیات منتخب پنج نفره‌ای است که از سوی شورای هماهنگی جبهه اصلاحات انتخاب می‌شود. این هیات پنج نفره فقط برای اداره اولین جلسه انتخاب خواهد شد. وی اضافه کرد: در اولین جلسه پارلمان اصلاحات، شورای مرکزی انتخاب خواهد شد و این هیات ريیسه منتخب شورا مسئولیت اداره اجلاسیه بعدی را به عهده خواهد گرفت.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه شورای مرکزی پارلمان اصلاحات قرار است هر چند وقت یکبار تجدید شود، گفت: زمان برگزاری انتخابات شورای مرکزی پارلمان اصلاحات، هر دو سال یکبار خواهد بود. زمان برگزاری مجمع عمومی به عنوان عالی‌ترین رکن تصمیم‌گیری «پارسا» نيز دو بار در سال است. شكوهي در همین باره گفت: در پی این هستیم که ريیس دولت اصلاحات نظر خود را درباره این طرح اعلام کند و در نهایت پارلمان اصلاحات شکل بگیرد. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا قصد دارید این طرح را با اعضای شورای عالی سیاست گذاری اصلاح‌طلبان نيز در میان بگذارید و آن ها را متقاعد کنید، گفت: این طرح تاکنون در قالب پیش‌نویس اساسنامه، فقط به ريیس دولت اصلاحات ارائه شده؛ البته در جلسات دائمی که در شورای هماهنگی جبهه اصلاحات داریم و حزب مردم‌سالاری هم یکی از احزاب تشکیل‌دهنده آن است، درباره این طرح بحث خواهیم کرد. عضو دفتر سیاسی حزب مردم‌سالاری تصریح کرد: هدف پارلمان اصلاحات این است که احزاب محور امور باشند. پارلمان اصلاحات در حقیقت جبهه فراگیری برای فعالیت‌های سیاسی اصلاح‌طلبان خواهد بود.
پايان خان سالاری
اما حجت‌الاسلام حسین قیومی، عضو شورای مرکزی حزب مردم‌سالاری توضيحاتي ديگري درباره اين تشكيلات جديد داشت. وي كه با تسنیم گفت‌وگو كرده بود، درباره طرح پارلمان اصلاحات که از طرف مصطفی کواکبیان، دبیرکل حزب مردم سالاری مطرح شده، گفت: این طرح برای به کارگیری احزاب و فعالیت بیشتر آن‌ها، افزایش مشارکت مردم و همچنین پرهیز از خان سالاری در بین اصلاح‌طلبان طرح شده است.
اشبه به جمنا
اين فعال سياسي افزود: در این طرح احزاب در چند دوره، انتخاباتی انجام می‌دهند و از آن ۴ یا ۵ هزار نفر که در این پارلمان حضور دارند در انتخابات شورای شهر و مجلس شورای اسلامی و حتی ریاست جمهوری استفاده می‌شود بنابراين طرح کیفیت مشارکت مردم و احزاب را بالا می‌برد و می‌توان گفت مشابه کاری است که «جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی» انجام دادند. در این پارلمان احزاب نقش بیشتر و اشخاص حقیقی نقش کمرنگ‌تری دارند. قیومی در پاسخ به اینکه چرا مجری این طرح شورای هماهنگی جبهه اصلاحات معرفی شده است، گفت: این کار برای حل معضل فردگرایی در شورای سیاست گذاری اصلاح‌طلبان است. این طرح یا توسط شورای هماهنگی جبهه اصلاحات پذیرفته خواهد شد یا خود احزاب این طرح را اجرا خواهند کرد. ما لازم دیدم که بزرگان اصلاحات را نيز در نظر بگیریم و به‌همین دليل با ريیس دولت اصلاحات صحبت کردیم و بهتر است بزرگان از طریق حزب در تصمیم‌گیری‌ها حضور داشته باشند. عضو شورای مرکزی حزب مردم سالاری در مورد نحوه حضور چند هزار نفری که در پارلمان اصلاحات عضو خواهند شد، تصریح کرد: انتخاب این افراد با توجه به احزاب و نحوه عملکرد احزاب‌شان است.
وزن هر حزب گویای تعداد افراد حاضر از آن تشکل در پارلمان اصلاحات خواهد بود که این موارد تدوین شده است. قیومی با بیان اینکه حدود ۶ یا ۷ سال است در حزب مردم‌سالاری این موضوع را مطرح می‌کنیم که یک شخصیت هرچقدر بزرگ و مقبول باشد و بخواهد لیست انتخاباتی را تایید کند مضراتی دارد، گفت: این موضوع را در انتخابات شورای شهر دیدیم و شخصی گفت«تکرار می‌کنم» و مردم هم به هردلیلی رای دادند اما نتیجه خوبی نگرفتیم. از فردا آن روز افرادی که به شورای شهر رفتند در حال خطا هستند و هیچ کسی پاسخگو نیست. وی خاطرنشان کرد: برای همه بهتر است که کارهای حزبی انجام بدهند و احزاب پاسخگو باشند. همه باید به این موضوع برسیم و بدانیم که حذف و طرد جواب نمی‌دهد و باید به صورت تشکیلاتی عمل کنیم.
موضع سخنگوي فراكسيون عارف
همان‌گونه كه گفته شد اين طرح مخالفاني دارد و در همين راستا بهرام پارسایی، سخنگوی فراکسیون امید مجلس معتقد است شورای عالی سیاست گذاری اصلاح‌طلبان می‌تواند نظر تمام شاخه‌های اصلاحات را تامین کند و نیازی به ایجاد تشکیلات جدید نیست. بهرام پارسایی در گفت وگو با خانه ملت، با اشاره به طرح برخی پیشنهادات مبنی بر راه اندازی پارلمان اصلاحات برای تجمیع نظرات مختلف اصلاح طلبی، گفت: معتقدم در حال حاضر شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح طلبان که بسیار فعال بوده و از اشخاص ملی و حقوقی در آن حضور دارند، برای جریان اصلاح طلبی کافی است. نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی بر همین اساس تصریح کرد:شورای سیاست گذاری اصلاح طلبان که نمایندگی تمام احزاب اصلاح طلب کشور را برعهده دارد تا کنون در انتخابات گذشته نظیر ریاست جمهوری، شوراهای اسلامی شهر و مجلس شورای اسلامی موفق عمل کرده است. وی ادامه داد: مجموع اصلاح طلبان از عملکرد اصلاحات در انتخابات راضی بوده اند البته این به معنای رضایت از نتیجه عملکرد بعد از انتخابات نیست. پارسایی همچنین اضافه کرد: شیوه کار انتخاباتی و حزبی شورای عالی سیاست گذاری اصلاح‌طلبان برای برگزاری انتخابات صحیح بود و تصمیم دیگری نیز جز این نمی شد گرفت که در نهایت مردم نیز حمایت کردند.
این نماینده مردم در مجلس دهم ادامه داد: اینکه بخواهیم در کنار این شورا، جبهه جدیدی در اصلاحات درست کنیم باعث شکاف و دودستگی می شود، البته ایراداتی در کار شورای سیاست گذاری وجود دارد اما این مسائل با گفت‌وگو رفع شده و راه آن تشکیل شورای جدید نیست. عضو هیات ريیسه کمیسیون اصل نود قانون اساسی در مجلس شورای اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: روحانی هیچگاه خود را از اصلاح طلبان ندانست و ما نیز انتظار اصلاح طلبی از وی نداریم، از این رو معتقدیم اگر بخشی از وعده های ريیس جمهور عملیاتی نشده، ایرادی را متوجه شورای سیاست گذاری نمی کند و نباید تشکیلات جدید دیگری راه اندازی شود.
حمايت مستند از پارلمان اصلاحات
تا كنون حاميان طرح پارلمان اصلاحات بيشتر از مخالفان آن بوده‌اند. در همين راستا پروانه مافی، عضو فراکسیون امید مجلس اعتقاد دارد تجمیع مجموعه اصلاح طلبان و ایجاد یکپارچگی یکی از نقاط قوت طرح پارلمان اصلاح‌طلبان است. مافی با اشاره به طرح راه اندازی پارلمان اصلاح‌طلبان، گفت: این طرح هنوز در حال نقد و بررسی است و قطعی نشده است. نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه گروه ها و احزاب پیشنهادات و نظرات مختلفی در مورد طرح پارلمان اصلاح‌طلبان دارند، اظهارکرد: بر این اساس باید منتظر ماند تا پس از انجام گفت‌وگوها، نتیجه قطعی مشخص شود. عضو فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی ادامه داد: وزن احزاب در پارلمان یکی از موضوعات مطرح در مواجهه با طرح مذکور است که در این پارلمان چه شرایطی را خواهند داشت و باید دید که آیین نامه و دستورالعمل آن چطور خواهد بود؛ به عبارتی احزاب قدیمی با گروه های مخاطب زیاد یا قدرت بیشتر سهم‌‍‌شان در پارلمان چقدر است. این نماینده مردم در مجلس دهم تصریح کرد: برخی نیز نقد دارند که راه اندازی پارلمان اصلاح‌طلبان سبب تشکل زایی می شود، از این رو طرح در حال بررسی است. عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: تجمیع مجموعه اصلاح طلبان و ایجاد یکپارچگی (با توجه به طی شدن شرایط خاص) یکی از نقاط قوت طرح یاد شده است.
در همين حال عليرضارحيمي، عضو فراکسیون امید نيز با حمايتي اندك از طرح و رد ادعاهايي عليه پارلمان اصلاحات و با اشاره به اینکه پارلمان اصلاح‌طلبان می تواند به عنوان اتاق فکر در حوزه گفتمانی به دولت، مجلس و جریان های مختلف کمک فکری دهد، گفت: پارلمان اصلاحات رقیب شورای هماهنگی یا شورای عالی سیاست گذاری نیست. علیرضا رحیمی در خصوص ایده راه اندازی پارلمان اصلاح‌طلبان، گفت: حفظ انسجام جبهه اصلاحات مهم است و این موضوع سال‌های زیادی است که در دستور کار است.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی اظهارکرد: باید اذعان کرد که نه تنها احزاب اصلاح طلب بلکه مجموعه جریان اصلاحات و مردم هم به این موضوع کمک کردند و همچنان که مشاهده شد از انتخابات ۹۲ شروع و در هر عرصه انتخاباتی این انسجام بیشتر شده است و تقویت این انسجام همچنان جزو اهداف و راهبردهای جریان اصلاحات بوده و باید از هر حرکتی که انسجام را تضعیف کند پرهیز کرد. عضو فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی ادامه داد: پارلمان اصلاحات به عنوان اتاق فکر بزرگ و عمومی می تواند در حوزه گفتمانی به دولت، مجلس شورای اسلامی و جریان‌های مختلف کمک فکری دهد، بنابراين حتما در راستای تقویت انسجام اصلاح‌طلبان باید حرکت کند. این نماینده مردم در مجلس دهم تصریح کرد: باید یادآور شد که قرار نیست شورای هماهنگی یا شورای عالی سیاست‌گذاری از بین برود تا پارلمان اصلاح‌طلبان جایگزین شود. عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا راه اندازی پارلمان اصلاح‌طلبان به نوعی افزایش تشکل ها تلقی نمی شود، خاطرنشان کرد: پارلمان اصلاح‌طلبان مصوب رسمی جریان نیست و ایده ای است که توسط افراد مختلف مطرح شده بنابراين ازدیاد تشکل محسوب نمی شود.
اتمام حجت با شوراي سياست‌گذاري
همان‌گونه كه مشخص است و از سخنان افراد حس مي‌شود، اصلاحات براي آنكه در انتخابات‌هاي پيش رو با مشكلات مواجه نشود به دنبال آن است تا برخي ضعف‌ها و ناكارآمدي‌هايي كه در اين سال‌ها به وسيله شخصيت‌هاي خاصي كه بدنه و بخش عظيمي از سران اصلاحات آن‌ها را قبول ندارند به وجود آمده را رفع كند. مدت‌ها بود كه تمام جريان‌هاي حاضر در جريان اصلاحات غير از برخي حزب‌ها يا افراد كه منفعت‌شان در ابقاي شوراي سياست‌گذاري بود به ادامه فعاليت اين شورا اعتراض داشتند و معتقد بودند كه بعد از پايان انتخابات مجلس سال ۹۴ بايد اين شورا به كار خود پايان مي‌داد ولي بنا به هر دليلي ادامه داد و اعتراض‌هاي فراواني را به وجود آورد. حال كه به اين اعتراضات پاسخي مناسب داده نشده است آن‌دسته از احزاب وافرادي كه مخالف روند موجود بودند، به سمت اين تشكل جديد رفتند تا اتمام حجت كنند.
عقوبت يك شهوت
نكته ديگري كه در اين بين نمي‌توان از آن چشم پوشي كرد، ذوق زدگي جريان حامي علي‌لاريجاني از اين طرح در رسانه مجلس است؛ جرياني كه شايد همان تفكر خودبرتربيني و شهوت قدرت آقايان در ابتداي مجلس دهم سبب شد تا اعتماد برخي از افراد با نفوذ و تاثيرگذار بهارستان بر سر مساله انتخاب رييس پارلمان از بين برود و آن‌ها تلاش كنند تا راه خود را از هم‌پيمانان قبل از انتخابات اسفند ۹۴ جداكنند.
مردم اصل و بقيه حاشيه
اين روزها بسياري از جريان‌هاي مختلف در كشور، حتي آن‌هايي كه زماني به قدرت مردم ايمان نداشتند از ملت سخن به زبان مي‌آورند و تلاش مي‌كنند كه از اين روش به قدرت دست بيابند يا آنكه در قدرت ابقا شوند، ولي بي‌شك اگر قرار است تشكيلات جديدي در جريان اصلاحات به ميدان بيايد بايد حل مشكلات مردم، رفع معضلات موجود در كشور، درگيري‌هاي درون گروهي، خودبرتربيني ها و ده‌ها منكر سياسي ديگر را پايان بخشد و از روزگاري كه براي مدعيان مردم‌گرا به وجود آمد درس بگيرند وبدانند هر جرياني كه براي مردم خدمت كرد و پاسخگو بود بر سركار خواهد ماند و مردم از اين جريان حمايت خواهند كرد؛ در غير اين صورت ملت در زمان لازم پاسخ سياسي بازي‌هار ا خواهند داد و مانند آن جماعتي كه در مجالس هشتم ونهم يكه‌تازي مي‌كردند همه را از خانه‌اي كه متعلق به ملت است بيرون خواهند كرد و عدم شايستگي آن‌ها در مناصب ديگر را نيز صادر مي‌كنند.
- 9
- 6
