جنجال ادعای حضور یک نماینده دو تابعیتی ایرانی - افغانی در مجلس

طی روزهای اخیر مسئله دوتابعیتی بودن یک نماینده مجلس سر و صدای بسیاری ایجاد کرد تا آنجا که مسئله دو تابعیتی بودن او واکنش عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان را به دنبال داشت و او گفت که تابعیت مضاعف به موجب قانون مدنی جزء موانعی است برای برخی پست‌های سیاسی که یکی از آنها نمایندگی مجلس است. اگر احراز شود که کسی تابعیت مضاعف دارد طبیعتا در بررسی صلاحیت‌ها مدنظر قرار می گیرد.

بنابراین فارغ از اینکه این نماینده مجلس همواره به دلیل عملکردش مورد انتقاد قرار دارد سوال اساسی اینجاست چرا در برخی از کشورها تابعیت مضاعف مانعی برای نمایندگی محسوب نمی شود اما در ایران افراد با تابعیت مضاعف نمی توانند وارد مجلس شوند؟ به همین دلیل محمد صالح نیکبخت در گفت و گو با آفتاب یزد اظهار کرد:« این امر که یک خارجی به نمایندگی مجلس ایران انتخاب شود، موضوعی است که بسیار مناقشه انگیزخواهد بود. طبق قانون مدنی، جمهوری اسلامی تابعیت دوگانه را نمی پذیرد و کسی که قبلا تابعیت کشور دیگر را داشته است از طریق قانون و مطابق با آنچه که در قانون مدنی مقرر شده است اگر کسب تابعیت ایرانی نیز بنماید نمی تواند برخی از مشاغل را تصدی کند به همین دلیل بخش حقوقی مجلس و شورای نگهبان و وزارت کشور باید در مورد وضعیت این نماینده مجلس ورود پیدا کند.»

ماجرای لو رفتن یک نماینده دو تابعیتی

ماجرای دوتابعیتی بودن یکی از نماینده‌های مجلس طی روزهای اخیر سر و صدای زیادی در رسانه‌ها و فضای مجازی ایجاد کرد. ماجرای لو رفتن نماینده دو تابعیتی که محافل سیاسی او را منتسب به یک فراکسیون از اصولگرایان دانستند به توئیتر اخیر محمد مهاجری فعال سیاسی اصولگرا باز می گردد. بر این اساس، طی روزهای اخیر محمد مهاجری فعال سیاسی اصولگرا در توئیتی از اصالت افغانی یکی از مخالفان ظریف در مجلس خبر داد و نوشت: درباره یکی از نمایندگان که استیضاح لاریجانی و ظریف را امضا کرده شبهه دو تابعیتی وجود دارد. او افغانی الاصل است و باید روشن شود که او هنوز تبعه کشور زادگاهش است یا دو تابعیتی است؟.... 

نماینده دو تابعیتی که بود؟!

به راستی مقصود محمد مهاجری این فعال سیاسی اصولگرا از نماینده دو تابعیتی دقیقا که بود؟! رسانه‌ها و فضای مجازی با توجه به سابقه توئیتر و دعوای سیاسی میان مهاجری و یکی از نماینده‌های پرسر و صدای مجلس بلافاصله توجه‌شان به یک نماینده خاص جلب شد. در واقع به نحوی روشن بود که مقصود مهاجری از یک نماینده دو تابعیتی یکی از فراکسیون‌های اصولگرایی مجلس بود. زیرا به وضوح به تلاش این نماینده برای استیضاح ظریف و لاریجانی اشاره کرده بود و به نحوی با این عبارت، کدهای لازم را به مخاطبان و افکار عمومی داده بود. آری این نماینده مجلس طی سالهای اخیر برای به چالش کشاندن دولت و استیضاح ظریف ولاریجانی در روزهای گذشته از هیچ کوششی دریغ نکرد. او که زمین و زمان را بهم می دوخت و تا سر حد تهدید ظریف و صالحی در روز تصویب برجام و استیضاح علی لاریجانی طی روزهای اخیر پیش رفت، اکنون رسانه‌ها و فضای مجازی از دو تابعیتی بودن اش سخن می گویند! 

انتقاد نماینده دو تابعیتی به دو تابعیتی‌ها!

ماجرای این نماینده دو تابعیتی و جنجالی در حالی مثل بمب در رسانه‌ها و فضای مجازی صدا کرد که او خود بارها نسبت به دو تابعیتی بودن مدیران و وزرا انتقاد کرده بود حال خود به خاطر دو تابعیتی بودن در تیررس انتقاد افکار عمومی قرار دارد!‌ 

واکنش کدخدایی به دوتابعیتی بودن این نماینده

عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در گفت و گو با خبرآنلاین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه یکی از نمایندگان مجلس اصالتا افغانستانی است ولی تابعیت ایرانی دارد، آیا این مسئله بر تایید صلاحیت او در انتخابات مجلس دور بعد تاثیر می گذارد؟ گفت: تابعیت مضاعف به موجب قانون مدنی جزء موانعی است برای برخی پست‌های سیاسی که یکی از آنها نمایندگی مجلس است. اگر احراز شود که کسی تابعیت مضاعف دارد طبیعتا در بررسی صلاحیت‌ها مدنظر قرار می گیرد. از این رو، اگرچه شبهه دو تابعیتی بودن نماینده مورد اشاره همچنان مطرح است و مشکلات بسیاری برای دولت ایجاد کرده است اما فارغ از این نماینده مجلس باید اذعان داشت درحالی تابعیت مضاعف بنا به گفته کدخدایی مانع اصلی برای ورود به مجلس و یا هر پست دیگری محسوب می‌شود که در سایر کشورها نظیر آمریکا به تازگی در انتخابات کنگره زنان مسلمان، دوتابعیتی و حتی مهاجر چون الهان عمر و رشیده طلیب توانستند به مجلس نمایندگان راه یابند. در واقع الهان عمر یک تبعه سومالیایی - آمریکایی یکی از اعضای مجلس نمایندگان آمریکاست که به تازگی از حوزه پنجم مینه سوتا در انتخابات اخیر کنگره به عنوان گزینه اصلی دموکرات‌ها توانست به مجلس نمایندگان راه یابد. علاوه بر این، رشیده طلیب از اهالی دیترویت و یک دختر۴۲ ساله مهاجر فلسطینی است که از حوزه سیزدهم میشیگان به عنوان نامزد اصلی دموکرات توانست در انتخابات اخیر کنگره به مجلس نمایندگان راه یابد.

نگاه سایر کشورها به مسئله دو تابعیتی بودن

اگرچه در ایران طبق قانون اساسی تابعیت مضاعف یکی از موانع اصلی برای نمایندگی در مجلس و یا کاندیداتوری محسوب می‌شود اما در کشورهایی نظیر آمریکا، فرانسه و انگلستان نگاه متفاوتی به مسئله دوتابعیتی بودن افراد برای کاندیداتوری و ورود به مجلس دارند. از این رو،در آمریکا فرد کاندیدا باید تابعیت حداقل ۹ ساله در آمریکا را داشته و نیز در یکی از حوزه‌های انتخابیه سکونت داشته باشد. به عبارتی در بخش ۲ بند۲ اصل۱ قانون اساسی آمریکا آمده است «هیچکس تا زمانی که به سن ۲۵ سالگی نرسد و هفت سال تبعه ایالات متحد نباشد و در زمان انتخابات مقیم ایالتی که از آنجا انتخاب می‌گردد، نباشد، نمی‌تواند نماینده (مجلس) شود.» در فرانسه هم کاندیدا باید ۳۳ سال تمام داشته باشد. اتباع خارجی با کسب تابعیت فرانسه بعد از پنج سال تابعیت می توانند رای بدهند و پس از ده سال تابعیت می توانند کاندیدا شوند. در انگلستان شرط اصلی عبارت است از دارابودن تابعیت بریتانیایی یا ایرلندی یا سرزمین‌های مشترک المنافع . همچنین افرادی که بالای ۲۱ سال سن دارند می‌توانند کاندیدا شوند. اما پرسش اساسی این است که چرا در ایران افراد با تابعیت مضاعف نمی توانند وارد مجلس شوند؟ در ادامه قضاوت را به کارشناسان و حقوقدانان می سپاریم.

عدم امکان تصدی گری دوتابعیتی‌ها 

در برخی مشاغل محمد صالح نیکبخت حقوقدان برجسته و وکیل پایه یک دادگستری درباره امکان نمایندگی افراد دو تابعیتی در کشورهای دیگر و عدم امکان نمایندگی افراد دو تابعیتی در ایران به آفتاب یزد گفت: شرایط انتخاب افراد در مجالس قانون گذاری کشورهای مختلف تابع قوانین ملی آن کشور می باشد و اتفاقا در قوانین ایران بر سر تابعیت کاندیداهای ریاست جمهوری و همچنین مجلس تاکید فراوانی وجود دارد. او افزود: در سال ۱۳۵۸ که نخستین انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد، جلال الدین فارسی کاندیدای یکی از احزاب مطرح آن زمان مورد ایراد افراد ، اشخاص سیاسی و روحانیون قرار گرفت. زیرا در قانون اساسی ایران آمده بود کاندیداهای ریاست جمهوری باید ایرانی الاصل باشند و در آن زمان هم هنوز اعضای شورای نگهبان انتخاب نشده بودند عملا هیات نظارت بر انتخابات وقت، وی را از کاندیداتوری منع کردند و کاندیدای آن حزب دکتر حسن حبیبی بود که در انتخابات ریاست جمهوری با کسب رای کمی از رقیب خود شکست خورد و نتوانست به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود. این حقوقدان برجسته ادامه داد: در مورد نمایندگان مجلس هم تاکید بر تابعیت ایرانی کاندیدا وجود دارد و در قانون انتخابات سال ۷۴ اصلاح گردید. به این مهم تاکید شد که شورای نگهبان باید از چهار منظر یعنی وزارت اطلاعات درباره سابقه وابستگی کاندیدای نمایندگی با افراد و گروه‌های سیاسی مخالف نظام از اینترپل برای اینکه معلوم شود آن فرد سابقه کیفری در داخل و خارج دارد یا نه و اداره کل ثبت احوال درباره تابعیت او سوال شود که اخیرا نیز مرجع پنجم به این قانون اضافه شده است که آنهم استعلام از سازمان اطلاعات سپاه می باشد. صالح نیکبخت اضافه کرد: در صورتی که ثابت شود این نماینده تابعیت افغانی دارد و تابعیت ثانوی ایرانی را نیز کسب کرده است شورای نگهبان مطابق با قانون این حق را برای خود قائل است که حتی در دوران نمایندگی نیز اعتبارنامه نماینده دو تابعیتی را ابطال کند. این وکیل پایه یک دادگستری اظهار کرد: این امر که یک خارجی به نمایندگی مجلس ایران انتخاب شود، موضوعی است که بسیار مناقشه انگیزخواهد بود. صالح نیکبخت در پایان گفت: اما صرف تولد افراد در کشورهای دیگر مانع تصدی این افراد به مشاغل مختلف و یا کاندیداتوری آنها نمی شود اما به هر صورت طبق قانون مدنی، جمهوری اسلامی تابعیت دوگانه را نمی پذیرد و کسی که قبلا تابعیت کشور دیگر را داشته است از طریق قانون و مطابق با آنچه که در قانون مدنی مقرر شده است اگر کسب تابعیت ایرانی نیز بنماید نمی تواند برخی از مشاغل را تصدی کند به همین دلیل بخش حقوقی مجلس و شورای نگهبان و وزارت کشور باید در مورد وضعیت این نماینده مجلس ورود پیدا کند.

ضرورت اثبات دوتابعیتی بودن این نماینده

نعمت احمدی حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری درباره امکان نمایندگی افراد دو تابعیتی در کشورهای دیگر و عدم امکان نمایندگی افراد دو تابعیتی در ایران به آفتاب یزد گفت: به طور کل قوانین دو تابعیتی از کشورهای غربی گرفته شده است و در فقه به عبارت دو تابعیتی اشاره نشده بلکه به واژه امت اسلامی اشاره شده است. او افزود: در قانون اساسی آمده است که افراد در دو پست، نخست ریاست جمهوری و سپس نمایندگی مجلس باید ایرانی الاصل باشند. اما در موارد دیگر مانند مجلس خبرگان و... ایرانی بودن ملاک نیست. این حقوقدان ادامه داد: تابعیت بر دو نوع خاک و خون است اما به طور کل در ایران تابعیت مضاعف نداریم و اشاره ای هم نشده است اگر کسی تابعیت مضاعف داشته باشد با او باید چگونه برخورد شود. احمدی اظهار کرد: درباره این نماینده که این روزها مسئله دو تابعیتی بودن او مطرح است باید اذعان کرد که او تابعیت مضاعف ندارد بلکه بر اساس شنیده‌ها حکایت از این امر دارد که او مهاجر افغانی است که تابعیت ایرانی را نپذیرفت. نظیر این نماینده در مجلس اول هم وجود داشت که کاندیدای حزب جمهوری اسلامی شد و در انتخابات هویت افغانی او آشکار شد. بنابراین باید اثبات شودکه این نماینده مجلس تابعیت ایرانی را کسب کرده یا خیر.