به گزارش عصر ایران، اعلام برائت دسته‌جمعی ۴۳ نفر از معاونان و وزیران و اعضای دو دولت محمود احمدی‌نژاد از مواضع و رفتارهای رییس جمهوری سابق ایران قابل تأمل و توجه و عبرت‌آموزی و البته نقد و مقایسه است؛ هم از حیث ادبیات به کارگرفته شده از جانب کارگزارانی علیه رییس سابق خودشان در یک دولت و هم از جنبه های دیگر.
این ۴۳ نفر البته طیف یک‌دستی نیست واتفاقا شامل همۀ مردان احمدی‌نژاد هم نمی‌شود خاصه آنان که جامعه با صفت «احمدی‌نژادی» می‌شناسد چندان که جامعه چهره‌های اصلی احمدی‌نژاد را همین حلقۀ اندک‌شماری می‌داند که غالب آنان اکنون در زندان به سر می‌برند و کم نیستند کسانی که فارغ از سوگیری‌های سیاسی بر مسند می‌نشینند و به یک طیف علقۀ خاص ندارند.
همچنین می‌دانیم که ساختار قدرت در ایران به گونه‌ای است که برخی از وزیران تنها به ارادۀ رییس جمهوری عضو کابینه نمی‌شوند و اختلاف آنها شاید از همان ابتدا شکل گرفته باشد و از این رو دیدیم که در میانۀ راه برکنار شدند یا نخست، سهمی داد و بعد که احساس کرد کنترل کار را در دست دارد و اصطلاحا سوار شده آنان را کنار زد و نیروی نزدیک به خود را گماشت و از این رو برخی از افراد اگر امضا نمی‌کردند یا بیانیۀ جداگانه می‌دادند چه بسا برای پرنسیب خودشان بهتر بود چون اساسا به احمدی‌نژاد منتسب نبودند تا اعلام برائت کنند.
مهم ترین نکات دیگری که می توان دربارۀ این نامه برشمرد این موارد است:
۱.همۀ اتهاماتی که این جمع برای محمود احمدی‌نژاد برشمرده ناظر به عملکرد او «پس از ریاست جمهوری» خصوصا یک سال اخیر است. به عبارت دیگر از عملکرد او «در آن هشت سال» که خود در بخشی یا تمام آن حضوریا شراکت داشته اند اعلام برائت نمی‌کنند. از این رو می‌توان گفت هر قدر هم در سطوح رسمی مقبول افتد و در کارنامه‌شان ثبت شود اما الزاما به این معنی نیست که افکار عمومی و فعالان سیاسی هم به همان اندازه استقبال کنند.
۲. مقایسۀ اعلام برائت معاونان و وزیران احمدی نژاد در سال ۹۷ با بیانیۀ معاونان و وزیران هاشمی رفسنجانی در ۲۳ سال قبل در انشعاب از راست سنتی و پایه گذاری کارگزاران هم جالب است.
۲۳ سال قبل ۱۶ نفراز معاونان و وزیران و مدیران ارشد رییس جمهور سازندگی با فهرستی از صفات مثبت و افتخارات و با ستایش فراوان هاشمی رفسنجانی بیانیه دادند و بعدتر و برای رفع موانع قانونی با جمعی کمتر موجودیت یک جریان تازه را برای تقویت اندیشه های رییس خود اعلام کردند و حالا جمعی از معاونان و وزیران یک رییس جمهور دیگر از او اعلام برائت می کنند. طعنه آمیز این که این گروه جدید هویت خود را بر پایۀ نفی کارگزاران تعریف می کردند و در همین بیانیۀ اعلام برائت هم با طعنه های مکرر به دولت روحانی بر آن هویت پای فشرده اند منتها منهای احمدی نژاد.
۳. این که معاونان و وزیران یک رییس جمهور سابق فهرستی از اتهامات او را ردیف کنند که چه بسا روزی در محکمه ای به کار آید از آن دست اتفاقات نادر است و تنها چون خود احمدی نژاد و دولت های او پدیده های نادری بودند قابل توجیه است. کافی است با رفتار اعضای دولت های سابق دیگر مقایسه شود که حاضر نیستند یک کلمه علیه رییس حود – نخست وزیر یا رییس جمهور وقت- موضع بگیرند یا برای او فهرستی از اتهامات ردیف کنند ولو کاملا همسو نبوده یا حتی به جریان رقیب منتسب باشند.
(کافی است تلاش نافرجام محمد حسن رنجبران را در گفت و گو با حسین مظفر به یاد آوریم که گمان بُرد جدا شدن او از اصلاح طلبان و پیوستن به اصول گرایان به منزله انتقاد از رییس جمهور دولتی که در ان وزیر بوده هم هست اما هر چه کرد یک کلمه از زبان آقای مظفر علیه آقای خاتمی نشنید و در واقع درنیامد).
۴. در این لیست نام هایی البته دیده نمی شود. این غایبان سه دسته اند:
نخست آنان که حتی بیش از جمع موجود منتقد احمدی نژاد بوده اند اما نمی خواهند نام آنان کنار این جمع بیاید چون ادبیات این نامه در قبال دولت کنونی را نمی پسندند. به بیان دیگر با بخشی از بیانیه موافق و با قسمت هایی مخالف اند حال آن که امضا به منزله تأیید همۀ موارد تلقی می شود.
دوم: جمعی که به احمدی نژاد وفادار مانده اند و اتفاقا از این حیث پیوند میان رییس جمهور سابق و آنان را استوارتر می سازد.
سوم : نام هایی چون محمد علی رامین معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد احمدی نژاد که اگرچه زبان به نقد دوست و رییس خود می گشاید اما امضای او چه بسا دیگران را منصرف می کرد.
جالب ترین غیبت البته نام سعید مرتضوی است. کسی که به خاطر ماندن او در سازمان تأمین اجتماعی وزیر کار و تعاون استیضاح شد و در جریان همین استیضاح بود که مشاجرۀ احمدی نژاد با رییس مجلس رقم خورد. حادثه ای که در تاریخ ایران به یکشنبۀ سیاه شهرت یافته است (۱۵ بهمن ۱۳۹۱).
شاید تصور شود دلیل این غیبت می تواند این باشد که مانند جوانفکر و بقایی و مشایی و جمعی دیگر همچنان در حلقۀ وفاداران احمدی نژاد باقی مانده است. اما او هویت و اعتبار سیاسی ندارد و این روزها به هر دری می زند تا حکم دو سال زندان او اجرا نشود و اگراین امضا کمکی به او می کرد شاید نام او را هم می دیدیم اما مشخص می شد کجاست و مطالبه اجرای حکم هم بالا می گرفت و شاید هم دیگران مخالفت می کردند.
شاید هم به سود احمدی نژاد بود چون می پنداشت دامان او از این لکه پاک و دیگر به او طعنه نمی زنند شمایی که امروز منتقد دستگاه قضایی شده ای چگونه یک مقام طرد شده و سابق قضایی با آن کارنامه را به ریاست سازمانی گماشتی که ثروت کلان در اختیار دارد؟
۵. این نامه اما آیا به زیان احمدی نژاد است؟ اگرفرضیه زمینه سازی برای برخورد با او را در نظر نگیریم و از جنبه های دیگرپاسخ، منفی است. یعنی به زیان احمدی نژاد نیست زیرا:
- دست کم دربارۀ برخی و نه همۀ امضا کنندگان به نظر می رسد بیشتر نگران آیندۀ سیاسی خودشان اند و این که فردا روز شورای نگهبان صلاحیت آنان را برای مجلس یا شورای نگهبان تأیید نکند و همان گونه که اشاره شد در فهرست ۱۲ گانۀ اتهامات که برای احمدی نژاد ردیف کرده و برشمرده اند همه مربوط به مصاحبه ها و بیانیه های اخیر است در حالی که نقد اصلی جامعه متوجه عملکرد او در آن ۸ سال است.
دوم به این دلیل که احمدی نژاد اتفاقا از جریان راست اعلام انفکاک کرده و داعیه دار خط سوم است و این مخالفت ها به داعیۀ او یاری می رساند. بامداد شاعر در شعری می سُراید : « من عدوی تو نیستم، انکار تواَم!». احمدی نژاد هم جایی گفته بود به ما اتهام می زنند که دچار انحراف شده اید. انحراف اما وقتی است که زاویه پیدا کرده باشیم در حالی که ما اختلافات اساسی داریم.
سوم به این سبب که خود را در قامت مصلحان و پیامبران تاریخ می بیند و آنان همواره از جفای نزدیکان نالیده اند و بعید نیست دچار حس تازه ای شود و الفت و علاقه او به وفادارماندگان بیشتر و رودربایستی های او با دیگران اتفاقا کمتر شود و اساسا به غالب این افراد نگاه ابزاری داشته و کار خود را می کرده است.
چهارمی هم این است که کافی است نگاهی به برخی اسامی بیندازیم. در کدام دولت دیگر می توانستند وزیر شوند که حالا به عنوان وزیر سابق اعلام برائت می کنند. مثلا در میان امضا کنندگان نام سید محمد حسینی وزیر ارشاد دولت دوم احمدی نژاد دیده می شود. هم او که به عنوان نماینده رفسنجان در زمرۀ استیضاح کنندگان وزیر ارشاد دولت اصلاحات در سال ۷۸ بود و یکی از دلایلی که استیضاح رأی نیاورد و مهاجرانی ماندگار شد قلت اطلاعات او بود که گویا سیمین دانشور را با سیمین بهبهانی اشتباه گرفت و بر وزیر تاخت که چرا از سیمین بهبهانی تجلیل کرده اید و او پاسخ داد: آن که تقدیر شده بانو سیمین دانشور است نه بانو سیمین بهبهانی اگر چه این سیمین نیز غزل سُرایی چیره دست است.
پس چه بسا در دل یا در خفا بگوید: به هر که بد کرده باشم به تو که خوبی کرده ام!
مهرداد خدیر
- 10
- 4
