ملت هزینه چه چیزهایی را می‌پردازد؟

اقدامات اخیر دستگاه‌های مختلف از دولت گرفته تا سایرین نیز بیش از آنکه موجب ایجاد امید در جامعه شود در جهت معکوس اعتماد عمومی را کاهش داده است. در این میان برخی معتقدند که برای هر امری ابتدا باید نوعی اعتماد‌سازی میان جامعه و حاکمیت به‌وجود آید تا شکافی که متاثر از اتفاقات اخیر به‌وجود آمده پر شود و سپس به فکر مسائل دیگر بود. این در حالی است که کمتر از ۲ ماه دیگر انتخابات مجلس یازدهم آغاز خواهد شد، اما هنوز جامعه هیچ‌ رویکردی نسبت به آن ندارد و سیاسیون نیز چندان تحلیل خوشبینانه‌ای از این شرایط ندارند. باید دید در هفته‌های منتهی به انتخابات چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.

برای بررسی شرایط فعلی جامعه، کاهش امید و اعتماد مردم به ارکان حاکمیت و بررسی حضور مردم در انتخابات «آرمان ملی» با محسن غرویان، استاد حوزه و دانشگاه به گفت‌و‌گو پرداخته است که متن آن را می‌خوانید.

  جامعه متاثر از مشکلات معیشتی، اجتماعی و وجود تبعیض و بی‌عدالتی در عرصه‌های مختلف دچار ناامیدی و بی‌‌‌اعتمادی نسبت به بهبود شرایط شده است؛ برای خروج از این شرایط چه راهکارهایی می‌تواند مد نظر قرار گیرد؟

نا امیدی موجود در جامعه ناشی از نوعی سرخوردگی و خستگی ملت است. مردم از شعارهای تو‌خالی و از وعده و عیدها خسته شدند و نسبت به تحقق آرمان‌هایشان نوعی دلسردی پیدا کردند که این باعث ناامیدی و یأس شده و در میزان مشارکت نیز تاثیرگذار شده است. به هر حال توقعات مردم  برآورده نشده است. خیلی از این اختلاس‌ها و کلاهبرداری‌هایی که از بیت‌المال شد، پول مردم رفت و دیدند که تحت عناوین مختلف حقوق‌های بسیار بالا و تبعیض و بی‌‌‌عدالتی در جامعه تحقق پیدا کرد. در حالی که توقع نداشتند در نظام اسلامی اختلاسی در این حد صورت بگیرد. به هر حال عدالت و قضاوت اسلامی اقتضا می‌کرد که جلوی اینها گرفته شود، اما اینها در حالت یأس و افسردگی و دلمردگی مردم موثر بوده است. مساله بعدی مربوط به جهان امروز است. به هر حال چرا باید ملت ایران منزوی و تحریم باشند و اینهمه فشار و سختی روی ملت بیاید. سیاست‌های ما در سطح بین‌المللی و کلان امروز باید به‌نحوی باشد که مردم زندگی را راحت انجام دهند. اکنون فشارهای اقتصادی و سیاسی روی ملت زیاد است و مشخص نیست که اینها هزینه چه مسائلی است که باید بپردازیم؟ مردم سوالاتی را مطرح می‌کنند و می‌گویند چرا ما مثل بسیاری از دولت‌ها، ملت‌ها و جوامع دیگر نمی‌توانیم در دنیای امروز زندگی کنیم. مساله دیگر اینکه پیشرفت علمی و صنعتی ما در جهان آنطور که باید قابل توجه نیست و در مقایسه با کشورهای دیگر مثل ژاپن و آلمان آن درجه از پیشرفت و تکنولوژی را نداریم. نکته دیگر ناظر به دعواهای بی‌حاصل جناحی و سیاسی گروه‌هاست. این تفرقه و افتراق بین مسئولان و جناح‌های سیاسی مردم را مأیوس کرده است. چرا باید انرژی‌های  کشور و مردم صرف این منازعات شود. چرا مسئولان باید اینقدر با هم دعوا  و نزاع داشته باشند.

در مجموع این مسائل دست به دست هم داده و مردم را مقداری مأیوس کرده است. از این جهت است که شاهد فضای سنگین بی‌‌‌اعتمادی در کشور هستیم. به‌نظرم راهکار خروج از این وضعیت نیز این است که مردم حرکت انقلابی جدیدی از خود نشان دهند و در انتخابات مجلس چهره‌های پرتحرک، جدید، جوان، عالم و متخصص را انتخاب کنند تا شاید اینها بتوانند تحولی در کشور ایجاد کنند و سرعت پیشرفت را بیشتر افزایش دهند. می‌بینم که مسئولان رده بالای کشور نیز همین نکته را گفتند که می‌خواهند تحولی اساسی در سیاستمداران، چهره‌های سیاسی و مدیران ارشد کشور ایجاد شود. این دست خود ملت است که می‌توانند با حضور پر شور در انتخابات چهره‌های جدیدی را به مجلس بفرستند و حرکت جدیدی را آغاز کنند.

  بعضا شاهد این مساله بودیم که برخی رویکردهای کلی در مجموعه حاکمیت به عنوان سر لوحه کار قرا گرفته، اما جامعه با نگرش و رویکرد دیگری عمل کرده؛ اساسا این تناقض عملکردی  را چگونه تحلیل می‌کنید؟

برخی از افرادی که در ترسیم خط مشی کشور نقش دارند فاصله زیادی با  مردم و جامعه دارند. هم فاصله سنی زیادی دارند و خیلی در فضای دنیای امروز و انسان امروز نیستند و با مکاتب سیاسی، فلسفی، فکری جهان امروز آشنایی کمی دارند و نمی‌دانند که سیر حرکت جوامع امروز به چه سمتی است و تقاضای انسان امروز چیست. بالاخره جوان امروز با جوان ۴۰ سال قبل متفاوت است.

لازمه امر این است کسانی که تدبیر امور را در اختیار دارند به روز‌تر به مسائل نگاه کنند. امام صادق(ع) می‌فرمایند: کسی که عالم به زمان باشد مشکلات بر او هجوم نمی‌آورد. این فرمایش امام صادق (ع) خیلی معنادار و مورد نیاز امروز مسئولان است که جوانان، زنان و مردان امروز را ببینند و فقط به گذشته برنگردند. به هر حال باید آینده‌نگر باشند، مثل شهید مطهری ۴۰ سال آینده را ببینند و برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها و سیاستگذاری‌ها برای حضور مبتنی بر آینده باشد نه بر اساس گذشته.

البته باید ارزش‌های دینی و فرهنگی را حفظ کرده و آن ارزش‌ها را متناسب با مقتضیات زمان و مکان تنظیم ساخته و قرائت‌های خود را از دین، دینداری و ایمان جدید کنیم.

  با توجه به اتفاقات آبان‌ماه و نارضایتی مردم باید چه اقداماتی صورت گیرد که در فاصله دو‌ماهه تا انتخابات مردم رویکرد مثبتی نسبت به مشارکت در انتخابات از خود بروز دهند؟

مردم می‌توانند آرمان‌ها و حرف‌های خودشان را بر سر صندوق‌های رای بزنند. بنابراین باید صندوق‌های رأی به‌گونه ای تنظیم و برنامه‌ریزی شود که واقعا  از درون آن حرف دل مردم در آید. یعنی نماینده‌هایی که مردم دوست دارند آنها  امورات کشور را در دست بگیرند، انتخاب شوند. این مساله نیز عمدتا دست هیات‌های نظارت و شورای نگهبان است که واقعا خیلی سخت نگیرند و اجازه دهند افرادی که از طرف ملت ثبت نام کردند آزادانه در معرض انتخاب مردم قرار گرفته و مردم حرف آخر را بزنند.  مهم این است که مردم این احساس را پیدا کنند که حرف آخر حرف خود آنهاست و در برابر انتخاب رأی اکثریت مردم  قوه دیگری ممانعت نمی‌کند. اگر این احساس در فضای انتخابات باشد مردم انگیزه شرکت پیدا خواهند کرد. قدرت، کشور و ثروت ملی از آن ملت است و مالک اصلی انقلاب، نظام، حکومت و حاکمیت مردم هستند و باید احساس کنند که حاکمیت با رأی خودشان  روی کار می‌آید. اگر این مساله حل شود مردم انگیزه بیشتری برای شرکت در انتخابات خواهند داشت.

  شرایط جامعه و عملکردها به‌نحوی پیش رفته که به گواه برخی امروز مجلس در رأس امور نیست و بعضا در کار قانونگذاری و نظارتش مداخله صورت می‌گیرد؛ مجلس آینده باید چگونه باشد تا باز هم طبق فرمایش امام در رأس امور قرار گیرد؟

مردم باید نمایندگانی را به مجلس بفرستند که از درایت، جسارت و شجاعتی برخوردار باشند که خودشان مجلس را در رأس امور نگه دارند. ما اکنون نیز بین نمایندگان بعضا می‌بینیم که از شأن مجلس دفاع می‌کنند و اذعان می‌کنند که نباید مجلس از رأس امور خارج شود. حال اگر چنین افرادی در مجلس زیاد شوند و با جرأت از مقام  و شأن مجلس دفاع کنند، بهتر می‌توانند در ایجاد فضای مردم‌سالاری دینی کمک کنند، اما اگر نمایندگان فقط به فکر حفظ صندلی خود باشند مجلس از مقام خود پایین خواهد آمد.