سازمان انرژی اتمی، پیش از انقلاب، زیر نظر مستقیم نخست وزیری فعالیت میکردسازمان انرژی اتمی
سازمان انرژی اتمی ایران که از اوایل سال۱۳۵۳ مقدمات ایجاد آن فراهم گردیده بود، با تصویب قانون« سازمان انرژی اتمی» در ۱۶ تیر ۱۳۵۳ عملاً به صورت یک شخصیت حقوقی رسمیت یافت و زیرنظر نخست وزیری در آن دوره فعالیت میکرد و اکبر اعتماد نخستین رئیس آن بود. این سازمان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با گسترش سریع و بی رویه، عهده دار تعهدات سنگین از بابت قراردادهای بیشمار در نقاط مختلف کشور و در راستای نصب و راه اندازی ۲۳۰۰۰ مگاوات برق هسته ای شده بود.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با تجدید نظر اساسی در کل برنامه های سازمان انرژی اتمی و ایجاد تغییرات بنیادی در اهداف و وظایف آن، در جهت کاربرد و استفاده مسالمت آمیز از انرژی اتمی در کشور قدمهای موثری برداشته شده است. این اقدامات که از نیمه دوم دهه هفتاد کاملا مشهود بوده است، در جهت دستیابی به خودکفایی نسبی و باتوجه به محدودیت های شدید اعمال شده توسط کشورهای غربی صورت گرفته است.وزارت خزانه داری آمریکا، در ۱۰ بهمن ۱۳۹۸، سازمان انرژی اتمی ایران و رئیس آن علی اکبر صالحی را در لیست اشخاص تحریم شده قرار داد.
نمایندگی دولت ایران در اژانس بین المللی انرژی اتمی به عهده سازمان انرژی اتمی استتبلیغات منفی و جوسازی علیه برنامه هسته ای کشور با پیروزی انقلاب اسلامی و به علت شرایط خاص کشور که حاصل تنش ها و دگرگونی های اوایل انقلاب بود، از طریق عوامل خارجی و در برخی موارد عناصر داخلی آغاز شد. تمام اتفاقات آن دوره سبب گردید تا ابتدای سال ۱۳۶۱در عمل، برای برنامه ریزی مجدد و یا پیگیری برنامه های در دست انجام فن آوری هسته ای در کشور اقدام خاصی صورت نگیرد. سازمان انرژی اتمی، پیش از انقلاب، زیر نظر مستقیم نخست وزیری فعالیت میکرد و به یکی از معاونت های وزارت نیرو در این دوره تبدیل شد.
سرانجام در اسفند ماه سال ۱۳۶۰ در آخرین جلسه هیأت وزیران، استقلال سازمان انرژی اتمی ایران برای انجام وظایف قانونی مجدداً به تصویب دولت رسید. به این ترتیب سیاست گذاران کلان کشور با گذر از چالش های ابتدای پیروزی انقلاب تصمیم گرفتند در راه دستیابی کشور به فن آوری هسته ای گام های جدید و جدی را بردارند.
سازمان انرژی اتمی موظف است برای تأمین سوخت اتمی باتوجه به نیازهای آینده اهتمام خود را بکار ببرداگر چه بعد از سال ۱۳۶۰ سازمان انرژی اتمی ایران، از نظر سازمان دهی و پیگیری اهداف کلان دوره های متفاوتی را داشته است ولی تأکید بر موضوع توسعه کاربردهای صلح آمیز هسته ای و به تبع آن گسترش پژوهش های مرتبط، منطقه مشترک تمامی آن ها بوده که همواره در سخت ترین شرایط بعنوان اصلی ترین مسئولیت سازمان پیگیری شده است.
ارکان سازمان انرژی اتمی
ارکان سازمان انرژی اتمی به قرار زیر است:
الف) شورای انرژی اتمی
ب) کمیته انرژی اتمی
ج) رئیس سازمان
هر کدام از این ارکان سازمان انرژی اتمی وظایف خاص خود را دارند.
برخی از فعالیت های علمی سازمان انرژی اتمی
در حال حاضر عمده فعالیت های علمی در دست انجام سازمان انرژی اتمی ایران به شرح زیر است:
- طراحی، احداث و بهره برداری از نیروگاه های هسته ای قدرت
- طراحی، احداث و بهره برداری از شتابدهنده ها برای کاربرد پزشکی، صنعت و کشاورزی
- کاربرد لیزر در پزشکی و صنعت
- چرخه سوخت هسته ای
بعد از پیروزی انقلاب با تجدید نظر اساسی در برنامه های سازمان انرژی اتمی قدمهای موثری برداشته شده- احداث و بهره برداری از راکتورهای تحقیقاتی از نوع شکافت و هم جوشی( گداخت) هسته ای
- فعالیت های تحقیقاتی با هدف توسعه کاربرد پرتوها در صنعت، کشاورزی و پزشکی
- نظارت بر ایمنی فعالیت های هسته ای در کشور از طریق مرکز نظام ایمنی هسته ای کشور
وظایف سازمان انرژی اتمی
وظایف سازمان انرژی اتمی مطابق ماده ۳ قانون تأسیس سازمان انرژی اتمی عبارتست از:
* انجام مطالعات و تحقیقات لازم در زمینه های مربوط به علوم و فنون اتمی.
* توسعه و گسترش علوم و فنون اتمی در کشور و ایجاد زیربنای علمی و فنی لازم برای استفاده از علوم و فنون اتمی در برنامه های توسعه و تحول کشور.
* اهتمام در کاربرد علوم و فنون اتمی در صنایع و کشاورزی و خدمات.
* ایجاد خدمات فنی مورد نیاز کشور در زمینه علوم و فنون اتمی.
سازمان انرژی اتمی، از نظر سازماندهی و پیگیری اهداف کلان دوره های متفاوتی را داشته است* ایجاد ارتباط با مراجع بین المللی و یا کشورهای خارج در زمینه علوم و فنون و صنایع اتمی به نام دولت ایران.
* نمایندگی دولت ایران در اژانس بین المللی انرژی اتمی به عهده سازمان انرژی اتمی خواهد بود.
* ایجاد نیروگاه های اتمی و بهره برداری از آن ها برای کمک به تأمین نیروی برق موردنیاز کشور.
* ایجاد تاسیسات شیرین کردن آب شور و بهره برداری از آنها برای کمک به تأمین آب موردنیاز کشور.
* انجام تحقیقات مربوط به استفاده از منابع انرژی موجود در طبیعت که مورد بهره برداری قرار نگرفته اند و اهتمام در استفاده از تجربیات سایر کشورها در این زمینه از طریق ایجاد ارتباط لازم.
* تولید و توزیع رادیو ایزوتوپ ها و سایر مواد و تجهیزات موردنیاز برای کاربرد علوم و فنون اتمی در کشور.
* ایجاد هماهنگی و نظارت بر امور مربوط به علوم و فنون اتمی در کشور که توسط سایر مؤسسات اعم از دولتی و یا وابسته به دولت و یا غیردولتی انجام می شود و تنظیم مقررات و ضوابط و آئین نامه های مربوط و پیشنهاد آن به مراجع ذیصلاح قانونی برای تصویب.
* انجام بررسی ها و عملیات اکتشافی برای تعیین منابع مواد اولیه صنایع اتمی مانند سوخت اتمی و مواد رادیواکتیو و بهره برداری از این منابع از طریق استخراج و تخلیص و استفاده از مواد مزبور در صنایع و نیروگاه ها و کارخانه ها و تاسیسات مختلف اتمی کشور.
سازمان انرژی اتمی در حوزه‌های مختلفی کار می‌کند* سازمان انرژی اتمی موظف است برای تأمین سوخت اتمی و سایر مواد اصلی مورد نیاز صنایع اتمی کشور باتوجه به نیازهای آینده اهتمام خود را بکار ببرد.
دستاوردهای مهم سازمان انرژی اتمی
برخی از دستاوردهای مهم سازمان انرژی اتمی ایران به شرح زیر است:
> پیشرفت قابل ملاحظه در نصب و راه اندازی واحد نخست نیروگاه اتمی بوشهر
> دستیابی به چرخه سوخت هسته ای در جهت تامین قسمتی از سوخت موردنیاز برنامه توسعه نیروگاههای کشور
> اکتشاف، استخراج معادن اورانیوم و حفر نخستین چاه به عمق ۳۷۰ متر در ساغند یزد
> تولید کیک زرد در بندرعباس
> ساخت کارخانه تولید غلاف سوخت( ZPP)
> ساخت کارخانه تبدیل اورانیوم اصفهان( UCF)
> بهره برداری پروژه آب سنگین اراک
> طراحی راکتور تحقیقاتی ۴۰ مگاواتی آب سنگین و شروع عملیات ساخت آن
> تولید انواع رادیوداروها، رادیوایزوتوپ ها، لیزرها، ارایه خدمات پرتودهی و سایر محصولات و خدمات در زمینه های مختلف پزشکی، کشاورزی، صنعتی و خدماتی
محوری‌ترین کار سازمان انرژی اتمی تولید برق هسته‌ای است گردآوری: بخش سیاست سرپوش
- 16
- 6
