مفسد فی الارض کیست و چه مجازاتی برای او در نظر گرفته شده است؟

افساد فی الارض در قانون و شرع جرم بزرگی محسوب می شود

مفسد فی الارض

یکی از جرائم و گناهانی که مجازات خاص و معین شرعی دارد؛ محاربه و افساد فی الارض میباشد که در حوزه حدود( مجازات هایی که کمیت و کیفیت آن ها در شرع مشخص شده است) جای می گیرد. کسی که آزادی، امنیت، عدالت و ارامش عمومی را با انجام بعضی از گناهان و اقدامات نا به جا تباه کند و جامعه را از حالت اعتدال خارج کند؛ مُفسِد فِی الْاَرض نام دارد.

تعریف افساد فی الارض برطبق ماده ی ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی( مصوب ۱۳۹۲) به اینصورتست که هر کس، مرتکب جنایاتی علیه تمامیت جسمانی افراد شود که از آن ها می توان به جرائمی علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، احراق و تخریب، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی کشور، پخش مواد سمی و میکروبی و خطرناک یا دایر کردن مراکز فساد و فحشا یا معاونت در آنها اشاره کرد بگونه ای که در نظم عمومی کشور، اخلال ایجاد کند و یا به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، خسارت عمده ای وارد کند یا در حد وسیع باعث اشاعه فساد و فحشا شود، مفسد فی الارض نام دارد و حکم چنین خطایی اعدام می باشد.

قانون گذار به موضوع افساد فی الارض در قوانین مختلفی اشاره کرده که از آن ها می توان قانون مبارزه با مواد مخدر ، قانون مبارزه با قاچاق انسان، قانون تشدید مجازات اعلان اسکناس و ... را نام برد.

ویژگی های رفتارهای مجرمانه افساد فی الارض 

براساس ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی، رفتارهای مجرمانه مفسد فی الارض باید دارای دو ویژگی باشد. نخستین ویژگی آن ارتکاب به رفتارهای مجرمانه وسیع افساد فی الارض است و دومین ویژگی، رفتارهای مجرمانه مفسد فی الارض میباشد که باید در حد وسیع موجب اخلال در نظم عمومی کشور، فساد و فحشا، ناامنی، ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی یا اموال خصوصی و عمومی شود.

بنابراین درصورتی فرد مجرم، مفسد فی الارض محسوب میشود که مرتکب یکی از جرائم مذکور در حد وسیع شده باشد. از این رو اگر فرد مجرم به هر یک از این جرائم، مرتکب شده باشد ولی وسیع نباشد؛ نمی توان آنرا به افساد فی الارض و اعدام محکوم کرد.

تاریخچه مفسد فی الارض

افساد فی الارض در قلمرو حقوق کیفری اسلام، از مهمترین و بحث برانگیزترین عناوین به شمار می رود. این اصطلاح در قانون مجازات اسلامی در سال ۱۳۹۲ مورد استفاده قرار گرفت و قانونگذار بطور مستقل، آنرا جرم انگاری کرد.

احکام خاص جرم افساد فی الارض در قانون مجازات اسلامی 

در خصوص جرم افساد فی الارض در قانون مجازات اسلامی، احکام خاصی به شرح زیر تعيين شده است:

- حکم محکومیت قطعی کسی که برطبق ماده ۳۶ قانون مجازات اسلامی به جرم افساد فی الارض مرتکب شده باشد اینست که یک نوبت در یکی از روزنامه های محلی منتشر شود. البته به شرطی که این انتشار حکم محکومیت در نظم یا امنیت کشور، اخلال ایجاد نکند.

- به کسی، معاون جرم افساد فی الارض میگویند که به شخص دیگری در ارتکاب جرم افساد فی الارض کمک کند و مجازات او به موجب بند “ث” از ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی، تعلیق یا تعویق نخواهد شد.

نحوه شکایت و رسیدگی به افساد فی الارض

نحوه شکایت از جرم افساد فی الارض و نحوه رسیدگی به آن بر اساس قانون آئین دادرسی کیفری، مطابق مراحل زیر میباشد : 

>> نحوه شکایت از جرم افساد فی الارض:

شاکی خصوصی در وهله اول، باید شکواییه مربوط به آنرا تنظیم نماید.

افساد فی‌الارض دربرگیرنده ی گناهانیست که دارای فتنه عمومی میباشند

شاکی در گام دوم، باید مدارکی ازجمله فایل شکواییه تنظیمی بهمراه نام کاربری و رمز عبور سامانه ثنای خود و مدارک هویتی را  به نزدیک ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی ببرد تا این دفاتر در دادگاه صالح، شکایت او را ثبت و ارسال نمایند.

شاکی در مرحله سوم، از زمانی که پیامک ابلاغیه حضور در جلسه رسیدگی را دریافت کرد؛ باید در دادگاه صالح در موعد مقرر برای رسیدگی به جرم، حاضر شود.

>> نحوه رسیدگی به جرم افساد فی الارض:

 پس از اینکه ضابطین قضایی، وقوع جرم افساد فی الارض را تشخیص دادند یا بعد از این که شاکی خصوصی، شکواییه این جرم را ثبت کرد؛ پرونده این جرم،  با هدف تحقیقات مقدماتی و رسیدگی به آن، تشکیل می گردد. دادگاه صالح رسیدگی کننده به این جرم بر اساس ماده ۳۰۳ قانون آئین دادرسی کیفری، دادگاه انقلاب می باشد.

درصورت احراز وقوع جرم توسط دادگاه انقلاب، حکم مجازات افساد فی الارض برای فرد، صادر میشود وگرنه قرار منع تعقیب، نسبت به پرونده صادر می شود و متهم، برائت می گیرد.

آیا فساد و محاربه مانند هم هستند؟ 

افساد فی الارض، دربرگیرنده ی گناهانیست که فتنه عمومی مانند ترویج فحشا، منکرات و رشوه را دارد؛ گاهی اوقات فساد در قوانین موجود در کنار محاربه ذکر شده درحالیکه در مواقع دیگر به صورت جداگانه بیان میشود. هر نظامی که برطبق ماده ۱۷ قانون مجازات جرایم نیرو های مسلح، برنامه براندازی به مفهوم تغيير و نابودی اساس نظام جمهوری اسلامی ایران را طراحی کند و تشکیل یا اداره آنرا جمعیتی بر عهده بگیرند و شرکت یا معاونت، تأثير بسیاری در چنین جمعیتی داشته باشد؛ محاربه محسوب می شود.

حکم مجازات مفسد فی الارض

مراجعه به قانون مجازات اسلامی، به منظور بررسی حکم مجازات مفسد فی الارض، الزامیست. برای حکم مجازت مفسد فی الارض براساس ماده ۲۸۶ فصل نهم قانون مجازات اسلامی جدید، قوانینی تعیین شده است که به شرح زیر میباشد : 

> اعدام:

اگر قاضی رسیدگی کننده به پرونده فرد مرتکب جرم افساد فی الارض تشخیص دهد که این فرد، قصد ایجاد اخلال گسترده در نظام کشور و نظم عمومی داشته است و باعث ایجاد نا امنی و اشاعه فحشا در حد وسیع، شده است؛ حکم اعدام مفسد فی الارض را برای او صادر میکند.

> حبس تعزیری درجه پنج یا شش:

درصورت عدم تشخیص موارد فوق الذکر توسط قاضی و عدم تطابق جرم فرد با مجازات قانون دیگر، باتوجه به میزان نتایج زیان باری که جرم ایجاد کرده، این شخص به حبس تعزیری درجه پنج یا شش محکوم میشود که این حبس بیش از دو تا پنج سال یا بیش از ۶ ماه تا دو سال است.

موارد افساد فی الارض 

* تروریست، روشن ترین مثال برای افساد فی الارض محسوب میشود.

* قاچاقچی مواد مخدر باید مقدار زیادی از مواد را قاچاق کند.

* کسی که باعث تأسیس مرکز فحشا و فساد شود.

* کسی که اقدام به استفاده از اموال بیت المال کند مثلا از محل بیت المال، اختلاس های مالی کند که در اثر همین امر، مبلغ زیادی از سرمایه عمومی خارج میشود.

* کسی که باعث ضربه به نظام اقتصادی کشور شود.

 * کسی که میراث فرهنگی و ثروت های ملی را به غارت ببرد، حتی اگر در انجام این امر، موفق نشود؛ قاچاق شناخته شده و از او به عنوان مفسد فی الارض یاد میشود.

افساد فی الارض جزو جرائمی است که دارای مجازات خاص میباشد

گردآوری: بخش سیاست سرپوش