ولادیمیر زیلنسکی؛ کمدینی در لباس «خدمتگزار مردم» که رییس جمهور واقعی اوکراین شد

پترو پروشنکو

پیروزی برای زیلنسکی در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری یک جهش و تغییر بزرگ از زمان استقلال اوکراین از اتحاد جماهیر شوروی است زیرا پیش از او تنها سیاستمداران کارکشته موفق به رسیدن به ریاست جمهوری یا نخست وزیری در این کشور شده بودند. کمپین تبلیغاتی نامتعارف او بیشتر بر پُست های طنز و انتقادی در رسانه های اجتماعی متمرکز بوده و در آن خبری از گردهمایی ها و تبلیغات کاغذی مرسوم نبود. زیلنسکی رهبری کمپین تبلیغاتی خود را از طریق اینستاگرام انجام می داد جایی که بیش از ۳٫۷ میلیون نفر دنبال کننده دارد. وی قول داده که با فساد گسترده در کشور مبارزه کند، وعده ای که برای مردمی که از قول های سیاستمداران مبنی بر مبارزه با آن خسته شده و پس از سه دهه استقلال از شوروی هنوز هم یکی از فقیرترین کشورهای اروپا به شمار می آیند.

انتظار می رود که پیروزی ولادیمیر زیلنسکی فصلی تازه در تاریخ کشوری باشد که دو انقلاب بزرگ را در دو دهه تجربه کرده و ۵ سال است درگیر یک جنگ داخلی با جدایی طلبان طرفدار روسیه در شرق کشور است. بر اساس نظرسنجی موسسه گالوپ که در ماه مارس گذشته منتشر شد، تنها ۹ درصد از مردم این کشور به دولت و سیاستمداران کنونی کشور اعتماد دارند. به شهرت رسیدن زیلنسکی در عصری اتفاق افتاد که جهان شاهد اتفاقات بی سابقه ای در عرصه سیاسی است؛ از برگزیت گرفته تا به ریاست جمهوری رسیدن و سیاست های متفاوت دونالد ترامپ ، جنبش ۵ ستاره در ایتالیا که آن هم توسط یک کمدین صورت گرفت و همچنین به قدرت رسیدن راستگراها در فرانسه و اسپانیا. زیلنسکی هنوز چهره ای ناشناخته در عرصه سیاسی اوکراین است و برخی روابط او با اولیگارش هایی که دوست نداشتند پروشنکو در قدرت بماند نیز باعث نگرانی برخی نسبت به ریاست او بر کاخ ریاست جمهوری شده است.

نیروهای نظامی اوکراین از سال ۲۰۱۴ با جدایی طلبان مورد حمایت روسیه در شرق این کشور می جنگند که علیرغم آتش بس ملی تاکنون باعث کشته شدن بیش از ۱۳٫۰۰۰ نفر از نظامیان کشور شده است. پروشنکو در دوران ریاست جمهوری خود توانست سفر بدون ویزا به کشورهای اتحادیه اروپا را برای اوکراینی ها ممکن ساخته، اصلاحاتی را در کشور ایجاد کرده، به تاسیس یک کلیسای کاتولیک ملی مستقل از مسکو کمک نموده  و با لابی های خود موفق شد که تحریم های غرب علیه روسیه را حفظ کند. اما منتقدان می گویند که تغییرات صورت گرفته در کشور مطابق با خواست تظاهر کنندگان و جنبشی که باعث فرار رییس جمهور سابق اوکراین از این کشور شد نبوده و برخلاف قولی که داده بود نتوانست جنگ داخلی در شرق را در مدت چند هفته پایان دهد.

زیلنسکی در طی مناظره خود با پروشنکو در استادیوم فوتبال کیف چنین گفت: «من فقط یک شخص معمولی هستم که آمده ام سیستم را بشکنم. من نتیجه اشتباهات و قول های شما هستم». پروشنکو رقیب خود را «دلقک»، «بی تجربه»، «ضعیف» و «از لحاظ سیاسی بی شکل» نامیده بود اما پس از نتیجه دور اول انتخابات از شدت انتقادات خود کاسته و با لحنی نادم از اشتباهات گذشته خود عذرخواهی کرده و قول داد که نسبت به گذشته شفاف تر عمل کند. در دور اول انتخابات، زیلنسکی بیش از دو برابر پروشنکو رأی آورده بود. روز قبل از انتخابات دور دوم نیز زیلنسکی که به خرید رأی متهم شده بود تبرئه شد. در روز جمعه و در آخرین مناظره و تبلیغ دو نامزد نهایی، پترو پروشنکو با لحنی ملتمسانه از اوکراینی ها خواست که پیش از رأی دادن به رقیبش کمی فکر کنند: «یک دوره ریاست جمهوری ۵ ساله یک نمایش کمدی نیست که اگر دیگر برایتان بامزه نبود بتوانید آن را خاموش کنید و یک فیلم ترسناک نیز نیست که بتوانید آن را به راحتی نگهدارید».

اما درخواست های پروشنکو از اوکراینی ها بیفایده بوده و مردم این کشور با انتخاب یک کمدین بی تجربه نشان دادند که از سیاسیون کشور خسته شده و دیگر اهمیتی به وعده های آن ها نمی دهند. اکنون باید دید که ولادیمیر زیلنسکی چگونه با چالش های پیش روی خود نه در مقام کمدین، بلکه رییس جمهور یک کشور ۴۵ میلیون نفری روبرو خواهد شد؛ چالش هایی که مهم ترین آن ها درگیری با نیروهای طرفدار روسیه در شرق کشور، بازگرداندن ۲۴ ملوان اوکراینی دستگیر شده در تنگه کرچ توسط روسیه، مبارزه با فساد و ایجاد رونق اقتصادی در کشور خواهد بود. با توجه به این که روسیه دل خوشی از پروشنکو و سیاست های غربگرایانه او نداشت، به نظر می رسد که کرملین نیز از انتخاب شدن زیلنسکی، دستکم در شرایط کنونی، به عنوان رییس جمهور جدید اوکراین راضی باشد اما هنوز نمی توان در مورد گرم بودن روابط رییس جمهور جدید اوکراین با ولادیمیر نسخه روسی سخن گفت.