شب یلدای ۸ هزار ساله ایرانی شبی است همراه با طلوع خورشید و زایش مهر که شب و تاریکی شکست می خورند و روشنایی بر آن ها پیروز می شود؛ و این در حالی است که بر اساس محاسبات نجومی تفاوت شب یلدا با شب های قبل و بعد خود نیز کمتر از یک دقیقه بوده و معنای طولانی بودن شب در همین زمان کوتاه نهفته است.
به گزارش ایسنا، شب یلدا در واقع از زمان غروب آفتاب در آخرین روز پاییز یعنی ۳۰ آذر آغاز می شود و با طلوع آفتاب در نخستین روز زمستان یعنی اول دی ماه به پایان می رسد.
طبق روایات باستانی شب یلدا به پیروزی نور بر ظلمت مربوط است. در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند می شود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید (Sunlight) بیشتر می توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش هستند.
مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی- هند و اروپایی، دریافتند که کوتاه ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب ها کوتاهتر می شوند ، از همین رو آنرا شب زایش خورشید (مهر) نامیده و آن را آغاز سال قرار دادند.
امیرعباس شهدادی، مدیر واحد فناور دهکده نجوم پارک علم و فناوری استان کرمان و دبیر انجمن نجوم کرمان در گفتگو با ایسنا، شب یلدا را شاهکار محاسباتی و میراث نیاکان پیشینیان توصیف کرد و گفت: این محاسبات دقیق وارد فرهنگ باستانی ما نیز شده و هر ساله یکی از آیین هایی است که ایرانیان آن را گرامی می دارند.
او ادامه داد: با فاصله گرفتن از اول مهر که طول شب و روز با هم برابر است، رفته رفته از طول روز کاسته شده و طبیعتا به طول شب افزوده خواهد شد، به نحویکه با رسیدن به آخرین روز از فصل پاییز، شاهد طولانی ترین شب سال در شب اول زمستان هستیم که از آن در ایران به نام" یلدا" یاد می شود.
شهدادی، شب یلدا را مربوط به حرکات زمین دانست و اظهار‌کرد: انحراف محوری تقریبی ۲۳.۵ درجه ای زمین و کجی محور زمین نسبت به راستای عمود بر صفحه مداری زمین به گرد خورشید موجب رخداد این شب طولانی شده است.
مدیر واحد فناور دهکده نجوم پارک علم و فناوری استان کرمان در این باره توضیح داد: زمین دو نوع حرکت دارد؛ یکی از آن حرکت به دور خودش است که به آن« حرکت وضعی» می گویند و این حرکت، باعث بوجود آمدن شب و روز می شود.
شهدادی اضافه کرد: در این حرکت کره زمین در محور ۲۳.۵ درجه ای می چرخد.
شهدادی نوع دیگر حرکت زمین را به دور خورشید دانست که به آن «حرکت انتقالی» می گویند و یادآور شد :در مدار گردش زمین به دور خورشید ۴ نقطه مهم است که وقوع ۴ فصل بهار، تابستان، پائیز و زمستان در این ۴ نقطه رخ می دهد.
او این ۴ نقطه را شامل "اعتدال بهاری"،" انقلاب تابستانی"،" اعتدال پاییزی" و "انقلاب زمستانی" دانست که هر یک از این نقاط، دارای آیین های باستانی است و اضافه کرد: مهمترین آئین های ما عید باستانی نوروز است که در اعتدال بهاری رخ می دهد و در این زمان ، طول شب و روز برابر می شود و بعد از آن به تدریج به مدت زمان "روز" اضافه خواهد شد.
شهدادی با بیان این که بلندترین روز سال را در اعتدال تابستانی در اول تیرماه تجربه می کنیم، افزود:بعد از انقلاب تابستانی، به تدریج طول روز کاهش می یابد و در اول مهر که اعتدال پاییزی آغاز می شود، مدت زمان روز و شب برابر خواهد شد، ولی تا رسیدن به اعتدال زمستانی، طول شب بلندتر می شود.
شهدادی با تأکید بر این که در بلندترین شب سال، قرار نیست چندین ساعت به طول شب اضافه شود، خاطر نشان کرد: تفاوت زمانی شب یلدا در شب قبل و بعداز آن چند ثانیه خواهد بود.
این محقق حوزه نجومی، "یلدا" را واژه ای سریانی به معنای" زایش" دانست و خاطر نشان کرد:این واژه اشاره به طلوع مهر تابان پس از یک شب طولانی دارد و در باور ایرانیان باستان، یلدا نقطه آغاز خلقت بوده است و پس از یک شب طولانی و تاریک، با طلوع خورشید و زایش مهر، شب و تاریکی شکست می خورند و روشنایی بر آن ها پیروز می شود.
- 19
- 5
