نور خاکستری زهره شبیه به یک داستان تخیلی در نجوم است. معمای این پدیده همچنان ناشناخته است و اگر مشاهدات تعدادی از ستاره شناسان تا قرن بیست و یکم نبود، احتمالا تا الان به کلی رد شده بود.
داستان از قرن هفدهم شروع می شود. در غروب ۹ ژانویه ۱۶۴۳، جووانی ریچیولی، تلسکوپ خود را به سمت زهره چرخاند. در آن تاریخ زهره هلالی شکل و دارای فاز ۲۹ درصد بود. ریچیولی متوجه شد که قسمت تاریک سیاره که معمولاً نامرئی است، با نور خاکستری ضعیفی می درخشد.
مشاهده بعدی گزارش شده در سال ۱۷۱۴ زمانی رخ داد که ویلیام درهام آنرا با تلسکوپ خود مشاهده کرد و نور خاکستری را به عنوان رنگ زنگ زده مات توصیف کرد. سر ویلیام هرشل و توماس ویلیام وب نیز در قرن هجدهم و نوزدهم آنرا رصد کردند.
در قرن بیستم مشاهدات زیادی از نور خاکستری وجود داشت. در سال های ۱۹۴۰، ۱۹۵۳، ۱۹۵۶ و ۱۹۵۷ تعدادی از ناظران مشاهداتی را در شب های متوالی به انجمن نجوم بریتانیا گزارش کردند.
بااین حال همه ناظران قادر به مشاهده آن نبوده اند. برای مثال، ادوارد امرسون برنارد بیش از ۱۸ سال بطور منظم زهره را رصد کرد و هرگز موفق نشد نور خاکستری را ببیند.
علت
تا به امروز، هیچ کس واقعاً نمی داند چه چیزی باعث روشنایی خاکستری زهره می شود. در ابتدا، مردم می خواستند آنرا به کیفیت اپتیکی تلسکوپ ها نسبت دهند.
یکی از مشکلات بزرگ نور خاکستری این است که هرگز از آن عکس یا تصویربرداری نشد. همه مشاهدات بصری هستند، بنابراین هیچ مدرک ملموسی وجود ندارد که این پدیده واقعی باشد.
تعدادی از منجمان آماتور اکنون بر این باورند که این پدیده فقط یک توهم است. هر چه هست، قرن هاست که یک معمای علمی باقی مانده.
منطقی است که فرض کنیم تحت شرایط خاصی هلال درخشان زهره، همراه با دید ضعیف، چشم انسان را فریب دهد تا او فکر کند میتواند سمت تاریک زهره را ببیند. در حالیکه در واقعیت قابل مشاهده نیست.
موافقان این پدیده، ایده ها و نظریات بسياري برای علت این امر ارائه کردند. یک ایده منطقی به اینصورت است که جو غلیظ زهره، گاهی نازک می شود و اجازه می دهد سطح داغ آن دیده شود.
این نظریه که نور خاکستری، نتیجه اصابت رعد و برق های سریع و متعدد در اتمسفر بالای زهره است نیز میتواند رد شود؛ زیرا چشمی ها آنقدر ضعیف هستند که این رعد و برق ها از زمین دیده نمی شوند.
تنها نظریه باقی مانده، نظریه انتشار اکسیژن است. طبق این نظریه، وقتی اتم های اکسیژن در اتمسفر بالای سیاره در سمت تاریک زهره ترکیب میشوند، روشنایی ساطع می کنند. این پدیده توسط دو فضاپیمای شوروی، ونرا- ۹ و ۱۰ مشاهده شد. علاوه بر این، تنوع انتشار اکسیژن ممکن است توضیح دهد که چرا نور خاکستری همیشه مشاهده نمی شود.
صاعقه‌ای که جو زهره را روشن می کند، نظریه‌ای جذاب برای نور خاکستری است، اما از زمین قابل مشاهده نیست به نظر میرسد که معمای ماندگار نور خاکستری تا زمانی که این پدیده به تصویر کشیده نشود، حل نخواهد شد.
چگونه نور خاکستری را رصد کنیم؟
هیچ کس نمی تواند بگوید که نور خاکستری چه زمانی ظاهر می شود یا نمی شود. اما با نگاهی به سوابق رصدی، به الگویی دست می یابیم.
اولاً، بنظر میرسد که نور بیشتر زمانی مشاهده می شود که زهره یک سیاره شام گاهی است (طول های شرقی)، اما حتی در آن زمان نیز در طول هر کشیدگی دیده نمی شود و امکان دارد سالها بین گزارش ها فاصله باشد.
فاز زهره نیز باید زیر ۳۰ درصد باشد، بنابراین اواسط فوریه (اواخر بهمن) به بعد زمان شروع به جست و جو و رصد است.
به یاد داشته باشید که نور خاکستری را فقط در آسمان تاریک میتوان مشاهده کرد، پس شرایط دیدن احتمالاً کمتر از حد ایده آل است. ناظرانی که نور را دیده اند گزارش می‌دهند که فیلترهای نارنجی و سبز ممکن است اثر را در صورت وجود افزایش دهند.
- 9
- 5
