گرمایش زمین علت اصلی ایجاد طوفان‌ در دریای عرب

پژوهشگران دانشگاه پرینستون با همکاری مؤسسه‌ی ملی اقیانوسی و جوی آمریکا در جدیدترین پژوهش خود اعلام کرده‌اند که طوفان‌های موسمی ایجادشده در دریای عرب که شروع آن از سال ۲۰۱۴ بوده، بر اثر گرمایش زمین است. طبق ادعای این پژوهش، انتظار می‌رود شدت و تکرار این طوفان‌ها در آینده بیشتر شود. دریای عرب پهنه‌ی آبی است که از شرق به شبه جزیره‌ی هندوستان و از غرب به عمان، یمن و شمال آفریقا می‌رسد.

در این پژوهش مدلی توسعه داده شده است که بتوان رفتار طوفان‌های ایجادشده در دریای عرب را با استفاده از داده‌های به‌روز به‌صورت آنی پیش‌بینی کرد. این مدل نشان می‌دهد که افزایش وابستگی به سوخت‌ فسیلی از سال ۱۸۶۰ باعث افزایش قدرت تخریبی طوفان‌های شکل‌گرفته در دریای عرب در سال ۲۰۱۵ شده است.

در ماه اکتبر سال ۲۰۱۴، در سواحل غربی هند طوفان دریایی نیلوفر شکل گرفت؛ این طوفان با سرعتی معادل ۲۰۹ کیلومتر بر ساعت سواحل هندوستان را درنوردید و نزدیک به ۳۰ هزار نفر را در این مناطق درگیر خود کرد. به‌طور معمول بعد از فصل باران‌های موسمی آسیای جنوب شرقی، طوفان‌هایی در دریای عرب شکل می‌گیرد که طوفان نیلوفر از نظر شدت در نوع خود کم‌سابقه بود.

در سال ۲۰۱۵ وضع وخیم‌تر شد و در یک هفته دو طوفان نسبتا بزرگ در سواحل شرقی دریای عرب شکل گرفت. در فاصله‌ی بین ۲۸ اکتبر تا ۴ نوامبر سال ۲۰۱۵، طوفان چاپالا بادهایی با سرعت ۲۴۱ کیلومتر بر ساعت ایجاد و عنوان دومین طوفان بزرگ دریای عرب را نصیب خود کرد. چاپالا موجب بارش باران‌های سیل‌آسا در کشور‌هایی نظیر یمن، سومالی و عمان شد که سال‌ها با خشک‌سالی دست‌و‌پنجه نرم می‌کردند. در طی طوفان چاپالا ۲۷ نفر کشته شدند و مناطق زیادی آسیب دیدند؛ به‌عنوان مثال جزیره‌ی سقطرا در یمن به‌کلی تخریب شد.

ایجاد این طوفان‌ها در دریای عرب موجب شد پژوهشگران به دنبال دلایل اصلی بروز چنین پدیده‌هایی بروند. مدل توسعه‌‌ داده‌شده در این پژوهش به‌درستی شدت طوفان‌های ایجادشده‌ پس از فصل‌ باران‌های موسمی در آسیای شرقی در سال ۲۰۱۵ را تخمین زده‌اند. هیرو موراکامی، از اعضای تیم پژوهش دانشگاه پرینستون، می‌گوید: برای اولین بار است که خروجی مدل با داده‌های واقعی رخ‌داده در زمان و مکانی مشخص مطابقت می‌کند.

با این حال چالش اصلی ما یعنی پیش‌بینی وقوع طوفان‌هایی با درجه‌بندی شدید در سال‌های پیش‌ رو همچنان به قوت خود باقی است. چیزی که می‌توان از آن حرف زد آن است که احتمال رخداد طوفان‌های شدید در مقایسه با عصر قبل از صنعتی‌ شدن افزایش پیدا کرده و می توان وقوع چنین طوفان‌هایی را در سال‌های آینده مشاهده کرد.

در سال جاری میلادی با وقوع طوفان اوک‌خی، ۳۹ نفر در سریلانکا و هندوستان کشته شدند. این طوفان در رده‌ی طوفان‌های شدید همچون طوفان مگ در سال ۲۰۱۵ قرار می‌گیرد که سرعتی برابر با ۱۸۶ کیلومتر بر ساعت داشت.

این طوفان‌ها درست در مناطقی شکل می‌گیرند که توسعه‌ی کم‌تری یافته‌اند و زیرساخت‌های نامناسبی دارند؛ در نتیجه درجه‌ی آسیب‌پذیری بالایی در برابر طوفان خواهند داشت. موراکامی ادامه می دهد: آسیای جنوبی، خاورمیانه و آفریقا از جمله مناطقی هستند که آسیب‌پذیری بالایی دارند و سیاست‌های توسعه‌ای در این کشور‌ها بر پایه‌ی مقابله با پدیده‌هایی نظیر طوفان نیست. بنابراین تأثیر گرمایش زمین و ایجاد طوفان‌های شدید در این مناطق نگران‌کننده به نظر می‌رسد.

دلایل اصلی ایجاد طوفان‌های دریایی چیزی بیشتر از گرم شدن تدریجی هوای کره‌ی زمین است. موراکامی و تیم پژوهشی وی با استفاده از مدل توسعه‌‌داده‌شده موفق به اجرای دو سناریوی مختلف شدند. در سناریوی اول گرم‌ شدن هوا بر اساس متغیر‌های طبیعی اتفاق افتاده و روندی عادی در سال‌های مختلف در نظر گرفته شده است. بر این اساس می‌توان شکل‌گیری طوفان‌های رده‌ی ۴ و ۵ را در ناحیه‌ی شمالی اقیانوس هند مشاهده کرد که بر دیگر مناطق جغرافیایی تأثیرگذار خواهد بود.

در سناریوی دوم، در گرم شدن هوای کره‌ی زمین متغیر‌های انسانی نظیر افزایش مشتقات کربنی در جو لحاظ شده است. این متغیر‌ها بر اثر فعالیت‌های انسانی چون استفاده از سوخت‌ فسیلی و غیر فسیلی به‌خصوص در آسیای جنوبی نشأت گرفته شده‌اند. پژوهشگران سال‌های ۱۸۶۰، ۱۹۴۰، ۱۹۹۰ و ۲۰۱۵را به‌عنوان نقاط مهم در پژوهش خود در نظر گرفته‌اند. بر اساس محاسبات انجام‌شده، می‌توان تأثیر عمیق این متغیر‌ها بر ایجاد طوفان‌های پس از فصل‌های موسمی را پیگیری کرد. 

قدم بعدی این پژوهش شامل بالا بردن دقت مدل برای بررسی رابطه‌ی بین فعالیت‌های انسانی بر طوفان‌های شکل‌گرفته در دریای عرب خواهد بود.

نتایج این پژوهش علمی در نشریه‌ی Nature Climate Change به چاپ رسیده است.

علی قدس