کاشت سیر
گیاه سیر در واقع از خانواده سوسنیان و لاله و سوسن و یا خانواده پیاز محسوب میشود. این نوع سبزیجات بخاطر خواص متعددش، توسط بسیاری از افراد، مورد توجه قرار گرفته است. به منظور طعم دادن به غذاهای ایرانی از سیر مصرف می شود. بدین ترتیب سیر علاوه بر خواص ضد عفونی کننده ، طعم لذیذی به غذاها می بخشد. از موادی که سبب تشکیل سیر میشود می توان به ۵۰ تا ۶۰ درصد آب اشاره کرد درحالیکه مقدار مواد خشک این گیاه در مقایسه با سبزیهای دیگر، بیشتر است. مواد تشکیل دهنده ی سیـر شامل حدود ۳۰ درصد کربوهیدارت، حدود ۱۰ درصد چربی و حدود ۷ درصد پروتئین می باشد.
آلیسین که متشکل از مجموعه ترکیبات آلی گودگردی میباشد به سیر، طعم ویژه ای می بخشد. سیر به این خاطر برای تنظیم گردش خون مفید است که املاح ید و سیلیس دارد. خاصیت شدید ضد باکتریایی و ضد قارچی مواد مؤثره در سیر به منظور ضد عفونی کردن حفره های دهانی کاربرد دارد. از فواید مواد مؤثره سیر می توان به کاهش چربی و کلسترول سرم خون، کاهش فشارخون ، تقویت روده ها، معالجه عفونت روده و تقویت دستگاه گوارش اشاره کرد.
تاریخچه کاشت سیر
گیاه سیر در چند هزار سال پیش ، کشت شده است. ارزش این گیاه در بین اقوام کشورهایی مانند مصر، چین، رم و یونان باستان بسیار زیاد است. سیر با سایر گیاهان پیازی در مصر باستان، تشکیل دهنده ی ماده اصلی غذای کارگرانیست که موظفند اهرام مصر را بسازند، با این که سیر به عنوان یک گیاه ناپاک در میان افراد مذهبی آن زمان محسوب می شد. گیاه سیر توسط یونانی ها و رومی ها به منظور مبارزه با بیماری های مسری در باغچه های مخصوص، کشت می شد. رومی ها بر این باور بودند که اگر سربازان سیر را مصرف کنند در اثر مصرف آن، شجاعت و جرأت پیدا می کنند و در جنگل ها پیروز می شوند. انگلیسی ها به منظور افزایش قدرت تهاجمی خروس های جنگیشان به آن ها سیر می دادند.
مهاجران اسپانیایی و پرتغالی برای نخستین بار ، سیر را در قرن پانزدهم میلادی به آمریکای شمالی و جنوبی منتقل کردند. گیاه سیر توسط فردی به نام کورتز برای نخستین بار از اسپانیا به امریکای شمالی وارد شد. بعد از ورود این گیاه به انگلستان در ابتدای قرن شانزدهم، سپس توسط مهاجران انگلیسی به استرالیا و جزایر مجاورش منتقل و کشت شد. از سیر تازه و خشک در اکثر منابع علمی بعنوان یک گیاه دارویی مهم یاد میشود که دارای خواص درمانی بسیاری می باشد.
مراحل کاشت سیر
در کاشت سیر باید به نکاتی برای نتیجه گرفتن در این کشت توجه شود که از آن ها می توان به جای مناسب، رطوبت، خاک خوب و نور کافی اشاره کرد :
- تهیه بستر سیر:
زمین مناسب برای کاشت سیر به زمینی گفته میشود که در معرض نور خورشید قرار داشته باشد و آب کافی دردسترس باشد، خاک مناسب برای کاشت سیر باید زهکش مطلوب، غنی و بافت سبک( لومی شنی) داشته باشد. البته میتوان سیر را بطور تقریبی در هر خاکی با کود حاصل خیز و غنی شده کشت کرد. برای کاشت سیر باید زمین آن بمدت یکسال، زودترآماده شود. PH خاک باید بین ۵.۷ تا ۶ باشد. زمینی که برای کشت در نظر میگیرید باید به خوبی خاک ورزی شده باشد و مجدداً پس از کاشت فشرده شود.
- فواصل کاشت سیر:
سیر را به صورت یک محصول بهاره در مناطقی با زمستان های سرد و طولانی میکارند. این گیاه را باید در کشت های بهاره خیلی زود( اواسط یا اواخر زمستان) کشت کرد تا برای رشد و نمو مدت زمان بیشتری داشته باشد. سیر در مناطقی با زمستان های ملایمتر به صورت یک محصول پاییزه( مهر- آبان) کشت می شود. به خاطر این که گیاه سیر در کشت های پاییزه برای رشد و نمو فرصت بیشتری دارد، از این رو عملکرد محصول و خاصیت انباری آن ها در مقایسه با کشت های بهاره بیشتر و مناسب تر میشود. تراکم در افزایش عملکرد سیر، نقش بسزایی دارد. باتوجه به رقم و شرایط اقلیمی محل رویش سیر می توان میزان تراکم آن را مشخص کرد. کاشت سیر باید در ردیف هایی به فاصله ۲۵ تا ۴۰ سانتیمتر و فاصله دو بوته در طول ردیف ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر صورت گیرد. در هر هکتار برای کاشت سیر باید به میزان ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم سوخک مصرف شود.
- انتخاب بذر مناسب برای کاشت سیر:
برای افزایش کیفیت محصول، استفاده از بذر مناسب بسیار مهم است. کشاورزان به منظور کاشت بذر، بخشی از محصول سیرشان را برای سال آینده نگه می دارند و باید بدانید که اندازه ی بزرگ بذر در انتخاب بذر، هیچ نقشی در یک محصول خوب ندارد بلکه باید از سیرچه های متوسط بهره ببرید بدین ترتیب بهتر است که بزرگ ترين سیرچه ها را بفروشید و از سیرچه های متوسط برای بذر سال آینده استفاده کنید.
- کاشت سیر:
به این نکته توجه داشته باشید که کاشت سیر باید بین ۵ تا ۵.۲ سانتیمتر عمق داشته باشد و آن ها در روی ردیف ۵.۷ تا ۱۵ سانتی متر از هم فاصله داشته باشند و ردیف ها از همدیگر ۲۰ تا ۴۰ سانتیمتر فاصله داشته باشد. درصورت سردتر بودن منطقه کشت، عمق کاشت باید بمیزان کمی بیشتر باشد. زمان وارد شدن خسارت به مزرعه یا حاصل خیز بودن بیش از حد خاک، تراکم کاشت را بیشتر میکنند. اگر در بین ردیف ها فاصله بیشتر شود علف های هرز و نفوذ بیشتر نورخورشید را راحتتر می توان کنترل کرد. درصورتی که کاشت در داخل ردیف ها و بین ردیف ها متراکم تر شود موجب افزایش عملکرد و همچنین افزایش هزینه کاشت میشود. اگر کاشت در داخل ردیف ها به هم نزدیک باشد اندازه پیازها تا حدی کاهش پیدا می کند، به همین خاطر احتمال کاهش نسبت عملکرد وجود دارد.
- آبیاری سیر کاشت شده:
یکی از نکات قابل توجه بعد از کاشت سیر، آبیاری میباشد ، به این علت که اگر بیش از حد یا خیلی کم، آن را آبیاری دهید مشکلاتی نظیر تنش و استرس به گیاه، تشکیل بخش های پیازی شکل ضعیف و بیماری های گوناگون و پوسیدگی ریشه بروز میدهد. برای تعيين فواصل آبیاری و مقدار آب مصرفی باید به نوع خاک در هر دوره توجه داشته باشید، یعنی خاک هایی که بافت سبک تری دارند، دور آبیاریشان کوتاه تر است و در هر دوره، میزان آب مصرفیشان کم تر میباشد ولی می توان دور آبیاری خاک ها با بافت سنگین تر را افزایش داد.
درصورت زندگی در منطقه بارانی به آبیاری گیاه سیر نیازی ندارید یا برای آبیاری کردن باید لااقل تا ۱ هفته پس از بارندگی اقدام کنید. درصورت سنگین بودن خاک گلدان یا باغچه، باید بمدت ۲ تا ۴ بار در هفته در آب و هوای گرم یا هر هفته بمدت یکبار در آب و هوای خنک و سرد به منظور مرطوب ماندن خاک، آبیاری انجام دهید. دفعات آبیاری در خاک های نرم و سبک باید بیشتر باشد به این علت که سرعت عبور آب و خشک شدن ، زودتر اتفاق می افتد. آبیاری را باید حدود ۲ تا ۴ هفته پیش از برداشت به حداقل میزان ممکن برسانید و حتی توصیه میشود که کلا آن را قطع کنید.
- شرایط برداشت سیر:
برداشت محصول به عملیاتی گفته میشود که دربرگیرنده ی بیشترین هزینه کارگری میباشد و تصمیم گیری برای زمان برداشت، امری بحرانی محسوب میشود. وقتی که ۵۰ تا ۷۵ درصد از برگ ها زرد شوند، نوک برگ ها خشک شوند و رنگشان تغيير کند یا این برگها خم شود و همچنین رشد بخش های هوایی متوقف شود، در این صورت باید گیاه سیر را برداشت کرد. برگ های سبز سیر، حدود ۸ تا ۱۰ ماه بعد، خشک می شوند و رنگشان قهوه ای می شود، در این هنگام باید نسبت به برداشت حبه های سیر اقدام کنید.
برای برداشت سیر میتوانید تا ابتدای بهار سال بعد صبر کنید. همچنین می توانید این گیاه را در اواخر تابستان، به شرطی که ساقه گلزا و بذر تولید نکند، برداشت کنید. درصورت به گل نشستن سیر، غده ها از مواد ذخیره ای برای گلزایی استفاده می کنند. سیرها را به منظور حفظ تازگی و جلوگیری از گلزایی میتوانید از خاک بیرون بیاورید و آن ها را درون جعبه های چوبی بگذارید و بر روی آن ها از کمی خاک نمناک استفاده کنید. به محض این که سیر در باغچه ساقه گلزا تولید کرد می توانید آنرا از پائین قطع کنید. همچنین از بذر میتوانید اقدام به کاشت سیر کنید. ولی باید بمدت دو سال صبر کنید تا نتیجه دهد و غده های مناسبی را ایجاد کند.
پس از برداشت سیر می توانید به منظور نگهداری بیشتر و حفظ آن، دسته دسته سیرها را از طریق بخش های سبز به هم وصل کنید و به جایی نسبتا تاریک و خنک یا سقف زیرزمین آویزان کنید. اگر دوست دارید که محصول سیر شما سریعتر نتیجه دهد باید زودتر، آنرا بکارید و به آن، آب فراوان بدهید. درصورت کاشت سیر از اوایل فصل تابستان باید به عملیات داشت آن بیشتر توجه شود تا به این ترتیب محصول خوبی در ابتدای فصل بهار داشته باشید.
گردآوری: بخش علمی سرپوش
- 18
- 2