روز ۲۱ ژوئیه ۱۹۶۱ موشک بد قواره "ردستون" در میدانی که شباهتی به محل پرتاب نداشت منتظر بود تا دومین فضانورد آمریکا را به فضا ببرد. دو ماه قبل، در اوایل ماه مه "آلن شپارد" با سفینه و موشک مشابهی سفری ۱۵ دقیقه‌ای به فضا داشت.
به گزارش ایسنا، البته موشک "ردستون" کم توان‌تر از آن بود که بتواند سفری واقعی به فضا را برای سرنشین‌اش فراهم آورد و می‌توان گفت پرتاب بالستیکی "آلن شپارد" هیچگونه ارزش علمی نداشت اما می‌توانست مُسکنی موقت برای جامعه آمریکا باشد که از زمان سفر "یوری گاگارین" به فضا در فشار روانی بودند.
سردمداران امریکا تصمیم گرفتند مدت کوتاهی بعد از سفر "شپارد"، بار دیگر و در یک حرکت نمایشی مکرر، دومین آمریکایی را به فضا پرتاب کنند تا به این وسیله به مردمشان بگویند دو بر یک از روس‌ها جلو هستند هر چند که توان فرستادن فضانوردی به مدار اطراف زمین را نداشتند و قرار بود سرنشین این ناو هم مانند نفر قبلی، تنها از مرز ۱۰۰ کیلومتری زمین را پشت سر بگذارد و عنوان فضانورد را کسب کند.
روز ۱۹ ژوئیه ۱۹۶۱ برای شلیک "لیبرتی بل-۷ "، دومین ناو سرنشیندار به عنوان زمان پرتاب انتخاب شد اما ۱۰ دقیقه مانده به بلند شدن موشک، به دلیل هوای نامساعد عملیات متوقف گردید و "ویرجیل گریسام" سرنشین آن بعد از چند ساعت انتظار در ناو تنگ و کوچک "مرکوری"، به دلیل بدی هوای منطقه پرتاب، مجبور شد سفینه را ترک کند و با بدنی خسته و کوفته به استراحتگاه برود تا برای عملیات بعدی آماده شود.
در روز ۲۱ ژوئیه بعد از آن که سه بار به دلیل مشکلات فنی عملیات پرتاب متوقف شد، سرانجام در ساعت ۰۷:۲۰:۳۶ موشک "ردستون" به آهستگی خود را حرکت داد تا ناو "لیبرتی بل -۷ " را برای سفری ۱۵ دقیقه‌ای به فضا ببرد. البته آخرین مشکل فنی سفینه از بین نرفته بود. دریچه ناو کاملا بسته نمی‌شد چون یکی از پیچ‌ها شکسته بود اما برای آن که پرتاب به تاخیر نیفتد، مسئولین تصمیم گرفتند بدون تعویض پیچ و تعمیر آن را پرتاب کنند!! چون کارشناسان معتقد بودند که اگر در پرتاب تعلل شود، ممکن است سفینه گرفتار تندبادهای موسمی شود و در این صورت کامیابی وی قابل تردید بود.
نزدیک هفت دقیقه بعد از پرتاب صدای "گریسام" به گوش رسید که می گفت «حالم خیلی خوب است کارها رو براه است.»
بعد از آن که سفینه فضائی تا ارتفاع ۲۴۰ کیلومتر بالا رفت، راه برگشت را در پیش گرفت. در این زمان برای آخرین بار صدای "گریسام" به گوش رسید که گفت «حالم خیلی خوب است.»
در تمام مدت ۱۶ دقیقه‌ای که "گریسام" تجربه پرواز کیهانی خود را انجام می‌داد رادیوهای اروپا اخبار پرواز او را پخش می‌کردند و صدای او از رادیوهای لندن، مونیخ و اروپای آزاد پخش می‌شد.
"گریسام" تنها حدود ۵ دقیقه از زمان پرواز را در بی وزنی بسر برد و ۱۵ دقیقه و ۳۷ ثانیه بعد از پرتاب، در ۴۸۶ کیلومتری محل پرتاب و در ۱۰ کیلومتری ناو هواپیمابر «راندولف» بر آب‌های اقیانوس اطلس فرود آمد.
ناو "گریسام" با پهلوی چپ به آب افتاد. در این زمان قایق نجات باید بلافاصله باد می‌شد اما بر خلاف انتظار باز نشد. "گریسام" از پنجره ناو فقط آب می‌دید. او دکمه قایق ذخیره را فشار داد. ناو تقریبا در وضعیت مناسب قرار گرفت. بعد دکمه رهایی از کمربندی که او را به صندلی بسته بود را فشرد. کلاه فضایی را هم از لباس جدا کرد اما آن را از سر بر نداشت سپس لاستیک نجات را به گردن انداخت. ضامن پیچ‌های در را کشید ولی در ناو به جای باز شدن، به بیرون پرید و آب با اولین موج به داخل ناو ریخت. دومین موج کاملاً آن را پر آب کرد.
"گریسام" با تلاش زیاد، خود را از ناو در حال غرق شدن به بیرون کشاند. در این زمان بالگرد گروه نجات بالای سر او بود. این کیهان نورد با شنا از ناو دور شد که با فرو رفتن ناو او هم به عمق کشیده نشود. اما مشکلاتش به پایان نرسید و خطر دیگری او را در بر گرفت؛ در زمان خارج شدن از ناو فراموش کرد دریچه هوایی لباس فضایی را ببندد و آب از طریق آن به داخل لباس رفت و آن را پر کرد. او دیر متوجه این مشکل شد، لباس سنگین پر از آب او را به پائین می‌کشید. "گریسام" سعی می‌کرد خودش را نجات دهد و دست‌هایش را تکان می‌داد اما خلبانان فکر می‌کردند که او دارد سلام می‌کند و سعی می‌کردند از او عکس بگیرند.
بعد از دو دقیقه آنها متوجه وضعیت خطرناک "گریسام" شدند که در حال خفه شدن است و طنابی را برای او فرستادند که "گریسام" آن را به حلقه لباس فضایی ثابت کرد و او را از آب کشیدند و بالا بردند اما خلبان بالگرد بعدی نتوانست ناو را از آب بگیرد چون پر از آب و سنگین شده بود و موتور بالگرد توانایی تحمل چنین وزنی را نداشت و بالاخره آن را رها کرد. غرق شدن سفینه حامل گریسام برای ناسا -سازمان ملی فضائی آمریکا- که امیدواری زیاد به مطالعه نتایج عمل دستگاه‌های داخل آن داشت مصیبت بزرگی بشمار می‌رفت. جالب آن که بیانیه اولیه ناسا نشانی از غرق شدن سفینه نداشت و فقط گفته شده بود که سفر دومین فضانورد آمریکائی به فضا با موفقیت توام بوده است!
"گریسام" که به وسیله بالگرد از غرق شدن نجات یافته بود در حالتی عصبی و پریشان به ناو هواپیمابر «راندولف» منتقل گردید به محض آن که خود را در مقابل ماموران امدادی یافت در حالی که اخم کرده بود به آنها گفت چیزی به من بدهید تا بینی‌ام باز شود و عطسه‌ای بکنم مثل این است که سرم از آب دریا پُر شده است.
با آن که در اطلاعیه‌ها آمده بود که "گریسام" روحیه خوبی دارد اما بعد از حادثه‌ای که رخ داد بنا به گفته شاهدان عینی از لحاظ روحیه با "شپارد" قابل مقایسه نبود. پزشکانی که "گریسام" را بعد از بازگشت بر روی ناو هواپیمابر معاینه کرده‌اند گواهی دادند که حالش خوب است.
هزینه بسیار و نتایج اندک
محافل علمی مختلف از جمله کارشناسان فضایی انگلیس و آلمان، ارزش پرتاب "گریسام" به فضا که نزدیک بود به قیمت جان او تمام شود را در برابر زحمات و مخارج فوق العاده آن بسیار اندک دانسته و حتی بعضی پرواز "گریسام" به فضا را یک تراژدی تلقی کردند.
آنها معتقد بودند که پروازهای فضائی "گریسام" و "شپارد" تنها جنبه آزمایشی دارد و ناسا تا تسخیر فضا راه درازی در پیش رو دارد.
تبریک کندی
به دنبال بازگشت "گریسام"، کندی رئیس جمهوری آمریکا موفقیت وی را تبریک گفت.
سخنگوی کاخ سفید اظهار داشت که کاخ سفید در تمام مدت پرواز "گریسام" در انتظار وصول خبر موفقیت وی بوده و با کیپ کاناورال تماس داشته است.
مصاحبه مطبوعاتی
یک روز بعد از سفر "ویرجیل گریسام" در مصاحبه مطبوعاتی شرکت کرد و به سوالات خبرنگاران پاسخ داد. او در این مصاحبه درباره مشاهداتش در فضا گفت که هنگام پرواز در فضا یک واشر را که به حال معلق در داخل سفینه باقی مانده دید و نفهمید که این واشر از کجا پیدا شده بود.
وی ضمن آن که منظره آسمان به قدری زیبا توصیف کرد که انسان را به حالت کیف و خلسه می‌برد اظهار داشت: در نقطه اوج سفر فضائی نواری در اطراف زمین مشاهده می‌شد که از آبی کم رنگ به آبی تیره و سپس به ظلمت کامل می‌گرائید.
او گفت: مشاهده مناظر عجیب فضا به قدری برایم جالب بود که تقریبا توجهی به دستگاه‌های ناو نداشتم و در کار آنها دقت کافی نکردم.
"گریسام" ابر متراکمی را که بالای «کیپ کاناورال» به چشم می‌خورد را به خوبی مشاهده کرد. "گریسام" گفت من از دریچه سفینه فضای بیرون را می‌دیدم. ناگهان در میان ابرها ستاره درخشانی ظاهر گردید که موفق به تشخیص آن نشدم. اما گردی زمین و نور شفاف آن را برای اولین بار دیدم. هنگامی که خورشید را به مراتب بزرگتر از شکل معمولی آن مشاهده کردم اندکی دچار وحشت شدم.
سرنوشت نهایی سفینه "گریسام"
لیبرتی بل – ۷ به عمق ۴۸۹۰ متری کشیده شد. بعد از غرق شدن "لیبرتی بل"، تا سال ۱۹۸۵ کسی در فکر آن نبود. در این سال یک متخصص زیر دریایی‌های هدایت شونده از راه دور به اسم «کیارت نیوپورت» به فکر درآوردن ناو "گریسام" افتاد.
"نیوپورت" تمام اسناد و مدارک حادثه را بررسی و با خلبان بالگردها و خدمه نجات صحبت کرد. او در مارس ۱۹۹۲ و سپتامبر ۱۹۹۳ کوشش‌هایی را برای شناسایی انجام داد اما برای بررسی دقیق‌تر به کمبود بودجه برخورد. در سال ۱۹۹۹ کانال تلویزیونی «دیسکاوری» اعتبار مالی ادامه کار را تامین کرد.
روز ۱۹ آوریل ۱۹۹۹ نیوپورت وارد عمل شد. برای بررسی دقیق‌تر، از دستگاه رادار صوتی استفاده کردند و در محدوده گم شدن ناو، ۸۸ شیئی مشکوک را یافتند. بررسی‌ها دقیق‌تر شیئی مخروطی شکل را در زیر آب نمایش داد. "نیوپورت" باور نمی‌کرد که واقعاً به ناو دست یافته است، اما شانس با او بود.
۱۹ ژوئیه ۱۹۹۹گروه تجسس وارد عمل شد و یک روز بعد آن ها توانستند ناو را از آب بیرون آوردند و در ۲۱ژوئیه (سالگرد پرتاب گریسام) آن را به محل پرتاب یعنی مرکز فضایی «کاناورال» برگرداندند. این هم از شوخی‌های روزگار است. ناوی که سفرش باید ۱۵ دقیقه طول می کشید ۳۸ سال بعد به خانه برگشت!
« لیبرتی بل-۷ » اینک در موزه فضایی شهر «هاچینسون» ایالت «کانزاس» قرار دارد.
کاش "گریسام" به حرف پدرش گوش کرده بود!
«واینس گریسام» پدر دومین فضا نورد آمریکائی بعد از سفر "گریسام"، در مصاحبه‌ای اظهار داشت که ۱۶ دقیقه پرواز فضائی پسرش، پر شکنجه‌ترین دقایق زندگی وی بوده است.
یکی از خبرنگاران از پدر "گریسام" پرسید که آیا میل دارید پسرتان به کره ماه پرواز کند؟ مادر "گریسام" که کنار پدرش ایستاده بود گفت همین پرواز فضائی برای "ویرجیل" بس است. و کاش "ویرجیل گریسام" به این حرف او گوش کرده بود، چون او و دو همراهش، ضمن آموزش برای سفر با ناو کیهانی «آپولو» به دلیل بروز نقص فنی و آتشسوزی این ناو به خاکستر تبدیل شدند.
- 9
- 5
