خلازیر بزرگ‌ترین بازار دستفروشان شد

تمام غرفه‌ها در یک ابعاد در دوطرف بازار اجناس دست دوم خلازیر بخشی از ساماندهی این راسته را به تصویر می‌کشد؛ غرفه‌هایی که نام افراد با اسپری رنگ روی آنها درج شده و هر نام، نشان از مالکیت یک غرفه دارد. پیرمرد خنزرپنزری می‌گوید که «اینجا قرار بود کرکره بزنند تا بتوانیم اجناس خود را داخل غرفه بگذاریم و کرکره‌ را بکشیم، اما این کار را نکردند.»

برای همین، برخی از دستفروشان گلایه‌مند هستند؛ درحالی‌که شهرداری شرکت صنایع و مشاغل شهر تهران و شهرداری منطقه ۱۹قصد ندارند برای غرفه‌ها «در» تعبیه کنند. شهردار منطقه ۱۹معتقد است که اگر برای غرفه‌ها چنین کاری را انجام دهند، ممکن است در آینده با مشکلاتی روبه‌رو شوند:‌ «اگر برای غرفه‌ها کرکره‌ تعبیه شود، احتمال دارد به نوعی حس مالکیت ایجاد شود و این مشکل‌ساز است؛ چراکه غرفه‌ها به‌طور موقت در این محل احداث شده و بعد از تصویب طرح بازنگری، دستفروشان جای ثابتی پیدا خواهند کرد. اگر کرکره و در برای غرفه‌ها بگذاریم، دیگر جابه‌جا کردن دستفروشان سخت می‌شود.» 

مهدی هدایت از اسکان موقت دستفروشان در غرفه‌های فعلی خبر می‌دهد؛ غرفه‌هایی که هم‌اکنون ساخت ۵۰۰عدد از آنها به پایان رسیده و در اختیار دستفروشان قرار گرفته و ۵۰۰غرفه دیگر در دست احداث است. این غرفه‌ها در فضای ۵۰هکتاری حد فاصل میدان خلازیر تا بزرگراه آزادگان قرار دارد و پیش از اینها، این محدوده و به‌طور کلی ۱۸۰هکتار ناحیه ۳شهرداری منطقه ۱۹فضای ناامن با معتادان متجاهر محسوب می‌شد. البته کم‌کم با ساماندهی نهایی دستفروشان در بزرگ‌ترین بازار اجناس دست‌دوم کشور، فضای امن به‌طور کامل برای دستفروشان و مردم ایجاد خواهد شد.

جمعه‌بازار نیست

خلازیر، جمعه‌بازار نیست، اما جمعه‌ها کاسبی برای دستفروشان لذتبخش است. عصر پنجشنبه و به‌خصوص روز جمعه، روز شلوغ و پررونق برای آنها محسوب می‌شود؛ برای آنها که از اطراف خلازیر گرفته تا پاکدشت و قلعه‌حسن‌خان به این بازار می‌روند تا اجناس خود را بفروشند. دستفروشی که از قلعه‌حسن‌خان آمده، با حسرت می‌گوید که کاش همه روزها، جمعه بود. شهردار منطقه ۱۹معتقد است خرید و فروش جنس دست دوم برند خلازیر است: «جنس دست دوم هم در تمام دنیا خرید و فروش می‌شود و حتی در پاریس هم هست. در تمام دنیا می‌بینیم که یکسری اجناس دست دوم را در یک روز خاص به فروش می‌رسانند و این مختص شهر تهران و منطقه ۱۹ نیست. دستفروشان جنس دست دوم از گذشته در منطقه ۱۹حضور داشتند، ولی متأسفانه به مرور در کل ناحیه ۳دستفروشان رویت می‌شدند. همین موضوع، چهره نابسامانی به منطقه داده و منظر شهری را خراب کرده بود. مردمی هم که برای خرید مراجعه می‌کردند، امنیت انتظامی نداشتند و دچار مشکل می‌شدند.» 

اگرچه روز جمعه برای دستفروشان مناسب کار و فعالیت بیشتر است، اما روز پرریسکی هم محسوب می‌شود. به‌دلیل شلوغی بیش از اندازه بازار در این روز، افراد سودجو نیز در کمین هستند تا با یک سهل‌نگاری دست به سرقت بزنند. مرد میانسال می‌گوید: «روز جمعه با اینکه بازار خوب است، اما خطرناک هم هست. همین جمعه هفته پیش   نزدیک به ۲۰ماشین سرقت شد. باید پارکینگ بدهند.»‌ او اضافه می‌کند که در پایان کار، نگران از دست رفتن اجناس خود می‌شود؛ زیرا تمام اجناس خود را یکجا نمی‌تواند به ‌خودرویش منتقل کند: «یک بار این کار را کردم و در بازگشت دیدم که به غرفه دزد زده است.» 

 منحصربه فرد

«هر چیزی که در دنیا پیدا نمی‌شود، اینجا هست!» جمله اغراق‌آمیز یک دستفروش سالخورده به‌نظر می‌رسد نظر اغلب دستفروشان است. بازاری که پیش‌تر به نام شیطان بازار معروف بود، بازار اجناس دست دوم است، ولی تعداد غرفه‌هایی که اجناس دست اول می‌فروشند، کم نیست. اینجا پر از خنزر پنزر فروشی است؛ درحالی‌که یک چرخ دستی از میان جمعیت عبور می‌کند و فریاد می‌زند: «هندوانه کوچک ۱۰هزار تومان و هندوانه بزرگ ۲۵هزار تومان.» هندوانه فروش ترازو ندارد و می‌گوید به ترازو هم نیازی ندارد. گویی خلازیر مخوف در گذشته با داشتن معتادان متجاهر، بازار منحصر به فردی دارد که نوع دیگری از دستفروشی را هم ارائه می‌دهد. مردی با انبوه ریش می‌گوید که «نیازی به ترازو ندارم. هندوانه کوچک ۱۰هزار تومان و هندوانه بزرگ ۲۵هزار تومان است. هندوانه را به شرط چاقو می‌دهم. هندوانه را دانه‌ای می‌فروشم تا هم بار هندوانه زودتر تمام شود و هم مشتری با قیمت ارزان‌تر خریداری کند.» او اضافه می‌کند که «دستفروشی با چرخ‌دستی برای من به‌صرفه است؛ چون پول آب و برق و مالیات نمی‌دهم. پول بنزین هم نمی‌دهم. علاوه بر هندوانه، به‌زودی طالبی و خربزه هم به خلازیر می‌آورم.» 

در نزدیکی هندوانه‌فروش، فردی با موتورسیکلت به سمت غرفه‌ای می‌رود و با دقت اجناس دست دوم جوان ۱۷ساله‌ای را نگاه می‌کند: «معمولا به اینجا سر می‌زنم. چون بازار خوبی است و گاهی هم خرید می‌کنم. در خلازیر همه چی هست و قیمت آن هم مناسب است.» جوان فروشنده محصل است و پیش‌تر در خیاطی کار می‌کرده و حالا علاوه بر اینکه قصد دارد در دانشگاه رشته برق بخواند، می‌گوید که به‌طور موقت در خلازیر دستفروشی می‌کند.

 اتمام فاز نخست

شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران، دستفروشان خلازیر را شناسایی می‌کند تا کسی از قلم نیفتد. چنان‌که دستفروشان بعد از احداث ۵۰۰غرفه دیگر جای مشخصی در این بازار داشته باشند. شهردار منطقه ۱۹به همشهری می‌گوید:‌ «خوشبختانه بعد از شناسایی دستفروشان، شرکت صنایع و مشاغل شهر تهران غرفه‌هایی را برای آنها ایجاد کرد تا به این راسته نظم دهد. در کنار غرفه‌ها، سرویس بهداشتی تعبیه شد و بحث تامین امنیت دستفروشان بود که نیروی انتظامی زحمت آن را کشید. الان شهروندان در فضای آرامی به خلازیر می‌روند و خرید خود را انجام می‌دهند.» مهدی هدایت تأکید می‌کند که «فاز اول ساماندهی دستفروشان خلازیر انجام شده و امیدوار هستیم فازهای بعدی هم اجرا شود. علاوه بر این، ساماندهی میدان خلازیر هم در دستور کار ما قرار دارد. قرار است المان مناسبی هم از ایده تلاش و کوشش دستفروشان در میدان نصب شود. درواقع سفارش آن داده شده و کم‌کم میدان هم ساماندهی خواهد شد؛ البته پهنه‌ای که دستفروشان قرار دارند، فضای سبز است و به همین دلیل، برق ندارد. با تصویب طرح نهایی مطمئنا برق و خدمات دیگری هم به دستفروشان تعلق خواهد گرفت.» او همچنین از اجرای طرح درازمدت در ناحیه ۳شهرداری منطقه ۱۹خبر می‌دهد: «طرح درازمدتی هم داریم که ساماندهی کل ناحیه ۳منطقه ۱۹است. قرار است طرح بازنگری آن انجام شود و خوشبختانه این طرح در کمیسیون ماده ۵در حال تصویب است. اگر این طرح تصویب شود، ناحیه ۳، محرک توسعه منطقه ۱۹می‌شود. درواقع این ناحیه که یک تهدید برای منطقه شده بود، سروسامان پیدا خواهد کرد.» 

نویسنده: محمود مولایی