گزارش تکان‌دهنده از روش‌های درآمدزایی شهرداری تهران

۸۰ درصد درآمد‌های شهرداری تهران طی دوماه اول سال از حوزه شهرسازی است؛ این خلاصه کلامی بود که حبیب کاشانی خزانه‌دار شورای شهر تهران در گزارش خود از وضعیت درآمد و هزینه شهرداری ارائه داد. این یعنی سایر حوزه‌های شهرداری عملا هیچ درآمد ویژه‌ای نداشته‌اند و هرچه بوده، از محل صدور پروانه ساخت بوده است. این در حالی است که زاکانی بار‌ها در اظهارات خود گفته بود که برای درآمدزایی متکی به صدور پروانه‌های ساختمانی نمی‌شود؛ البته قفل و بند‌های غیر ضروری را بازخواهد کرد.

صدور پروانه ساخت درآمد ناپایدار محسوب می‌شود، اما آنچه که اهمیت بیشتری پیدا می‌کند این است که پروانه‌ها محدود به نوسازی و بازسازی ساختمان‌های چهار طبقه یا پنج طبقه نیست و به ساختمان‌های بلندمرتبه مجوز داده شده است. البته رکود ساخت و ساز سبب شده فعلا تهران تا حدی از دست پروانه‌های ساختمانی راحت باشد و همین موضوع شهرداری تهران را به سمت فروش دارایی‌های شهر برده است. هرچند علیرضا زاکانی شهردار تهران معتقد است اطلاعات غلط به شورای شهر داده شده است.

گزارش درآمدهای شهرداری تهران

طبق خلاصه گزارش حبیب کاشانی از مجموع ۵۰ هزار و ۳۷ میلیارد تومان درآمد مصوب امسال که بنا شده در صورت نبود شرایط مساعد ۳۸ هزار و ۳۴۰ میلیارد تومان آن تحقق پیدا کند، طی دوماهه اول سال بودجه وصولی شهرداری تهران به نسبت کل ۴ درصد بوده است. در بخش منابع واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، ۲۰ میلیارد تومان از فروش اموال است و ۳ میلیارد تومان از طریق تبصره سه و چهار ماده ۱۰۱ قانون شهرداری‌هاست که جمعا ۲۵ میلیارد تومان شده است. در حوزه تسهیلات ۲۷ میلیارد تومان وام در این دو ماه دریافت شده و ۱۵۵ میلیارد تومان وصول چک‌های مربوط به طلب شهرداری در سال‌های گذشته است. جمعا ۱۶۸ میلیارد تومان در این بخش وصول شده است.

۶۳۶ میلیارد تومان در دو ماهه اول از محل ارزش افزوده است؛ یعنی ۳۳ درصد از درآمد‌های شهرداری در دو ماهه اول از محل مالیات بر ارزش افزوده تامین شده است. ۴۳ درصد یعنی ۸۱۷ میلیارد تومان از محل کد ۱۱۰ - ۲۰۰ درآمد‌های ناشی از توسعه شهر است.

تا سال ۹۷ در بودجه شهرداری، عنوانی تحت عنوان واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای وجود داشت اما از سال ۹۷ وزارت کشور در ابلاغیه‌ای این عنوان را به «درآمد‌های ناشی از توسعه شهر» تبدیل کرد. فرق این تغییر عنوان انجا بود که تا سال ۹۷ گفته می‌شد این کد درآمدی مثل درآمد نفت متعلق دولت است. به معنای دیگر می‌شد اینگونه تفسیر کرد که سیاستگذاران گفته بودند اگر سرمایه شهر را می‌فروشیم باید به همان میزان در شهر سرمایه‌گذاری کرد؛ یعنی هر چه پول از این کد به دست می‌آید باید صرف توسعه شهر شود، اما مشکل اصلی اینجا بود که این اتفاق هیچگاه محقق نشد.

اگرچه این مشکل همواره وجود داشت اما همیشه در حوزه مالی این احتیاط وجود داشت که این بخش از درآمد به طرح‌های توسعه‌ای شهری اختصاص داده شود. این یعنی اشتباه بزرگ وزارت کشور آنجا بود که به این درآمد، عنوان درآمد‌های ناشی از توسعه شهر داد و با همین تعریف نادرست شهرداری‌ها توانستند در مقابل این درآمد، هزینه تعریف کنند.همچنین ۸۱۷ میلیارد تومان در دو ماهه اول معادل ۴۳ درصد از کل درآمد‌های شهرداری از محل درآمد‌های ناشی از توسعه شهر است. اما این مفهوم به چه معنا است؟ یعنی درآمد از محل صدور پروانه ساخت، قطع درختان، کسری پارکینگ و سایر مفادی که به نحوی عارضه‌ای به شهر وارد می‌کنند.

درآمدزایی از طریق قطع درختان

نتیجه این است که ۷۶ درصد کل درآمد شهرداری یا از محل ارزش‌افزوده یا از محل حوزه شهرسازی یا همان درآمد ناشی از توسعه شهر است. ۱۶۱ میلیارد تومان از محل بهره‌برداری از فضای سبز است که اعلام شد عمده آن مربوط به قطع درختان است که باید صرف توسعه فضای سبز شهر شود.به گزارش رویداد۲۴ در بخش توسعه شهری که شهرداری در دو ماهه اول ۸۱۷ یا ۸۱۸ میلیارد تومان درآمد داشته، ۱۷ میلیارد تومان آن مربوط به تراکم پایه مسکونی بر اساس طرح تفصیلی، ۳۸ میلیارد تومان بر اساس تراکم تجاری بر اساس طرح تفصیلی و ۳۲۷ میلیارد تومانش ناشی از درآمد ناشی از مازاد تراکم پایه مسکونی است؛ یعنی بخش عمده‌ای از درآمد توسعه شهری که مربوط به حوزه شهرسازی می‌شود، از مازاد تراکم پایه مسکونی و ۳۷ درصد عوارض ارزش افزوده ناشی از اجرای طرح‌های عمرانی و توسعه شهری در نقاط مختلف شهر است. ارزش افزوده معابر و بن‌بست‌هایی که باز شده نیز ۳۰۶ میلیارد تومان بود.

در نتیجه مجموع ۸۱۷ میلیارد تومان که ناشی از کد توسعه درآمد‌های ناشی از توسعه شهر است، مربوط به سه موضوع «مازاد تراکم پایه مسکونی»، «عوارض ارزش افزوده ناشی از طرح‌های عمرانی» و «قطع درختان و کسر پارکینگ» است. به تعبیر عرفی درآمد‌های ناشی از حوزه شهرسازی حدود ۸۰ درصد درآمد شهرداری را در دو ماهه اول سال تشکیل داده است و سایر کد‌های درآمدی و منابع هنوز فعال نشدند و به حرکت درنیامدند.

مطابق با بررسی‌ها میزان تحقق بودجه امسال شهرداری تهران طی دو ماه اول، به اندازه دو ماه سال گذشته است، آن هم با چند تفاوت؛ اول اینکه قاعدتا با توجه به نرخ تورم و افزایش قیمت‌ها، میزان تحقق بودجه امسال با سال گذشته نشان از یک پسرفت جدی در درآمدزایی شهرداری تهران دارد. همه اینها در حالی اتفاق افتاده که معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران در اقدامی عجیب که در راستای منافع بساز و بفروشان بود، نرخ عوارض را به نرخ سال گذشته رسانده و تخفیف‌های زیادی را قائل شدند.

دوم اینکه؛ شهرداری تهران در دوره مدیریت علیرضا زاکانی، سال گذشته بخش عمده کسری بودجه ۱۴۰۰ را گردن عملکرد ۵ ماهه آخر اصلاح‌طلبان انداخت، اما شرایط فعلی بودجه نشان می‌دهد که اگر سایر بخش‌های در شهرداری تهران فعال نشوند، حتی با کشیدن «رس حوزه شهرسازی» در پایان سال با کسری بودجه جدی روبرو خواهند شد.