این روزها دوباره موضوع حفاظت از باغات شهری و بهره‌برداری پایدار از آنها داغ شده است. از سال ۱۳۸۲ که مصوبه برج‌باغ‌ها به تصویب شورای دوم شهر تهران رسید تا شورای شهر پنجم که در تلاش برای حذف این مصوبه برآمد، تهران باغ‌های بسیاری را از دست داد.
در مصوبه برج‌باغ‌ها آمده بود که امکان ساخت‌وساز در ۳۰ درصد باغ ممکن است و ۷۰ درصد آن هم باید حفظ شود اما عملا اتفاقی که رخ داد متفاوت بود. سطح ساخت‌‌وسازها در بسیاری از موارد بسیار بیشتر از ۳۰ درصد بود و تردد ماشین‌های سنگین و مصالح برای ساخت‌وساز تسهیلگر نابودی باغ‌ها شد و باغ‌هایی که تنها دو درصد از مساحت پایتخت را داشتند هر روز بیشتر از گذشته آب رفتند.
شورای شهر پنجم، یعنی شورای گذشته اما مقابل این مصوبه ایستاد و در اسفندماه ۱۳۹۶ به لغو مصوبه برج‌باغ رای مثبت داد. بنابراین براساس آن صدور پروانه ساختمانی در املاک با عنوان باغ یا زمین مزروعی ممنوع اعلام شد و مصوبه «خانه‌باغ» بعد از تصویب نهایی در شورای عالی شهرسازی و معماری جایگزین مصوبه قبلی شد.
بر این اساس قرار شد صاحبان باغ‌ها با مساحت بالای سه هزار متر مربع، ۷۰ درصد را به نام شهرداری سند بزنند تا تبدیل به پارک عمومی شود و در ۳۰ درصد باقی مانده می‌توانستند ۶۰ درصد بسازند که بر این اساس در ۱۸ درصد کل باغ ساخت‌وساز می‌شود، اما با روی کار آمدن شورای شهر ششم معادلات بر هم خورد و مهدی چمران، رییس شورای شهر این مصوبه را عامل قفل شدن ساخت‌وساز در تهران دانست و با اعلام آنکه می‌خواهند این مصوبه را تغییر دهند، گفت: «این آمادگی وجود دارد تا به‌گونه‌ای کار کنیم که افرادی که زمینشان درخت، فضای سبز و باغ دارد، درخت و فضای سبز به آنها ضرر نزند.» ضرر نزدن درخت و باغ به صاحبان املاک حالا قرار است دلیلی شود تا صاحبان املاک بار دیگر با قدرت و حمایت قانونی کمر به قتل درختان و باغ‌های شهر ببندند و مقدماتی که شورای شهر ششم از ابتدای حضورش چید حالا باعث شده تا شهرداری لایحه‌ای جدید بدهد. اما به گفته اعضای شورای شهر هنوز این طرح به سرانجام نرسیده است.
در همین راستا «ناصر امانی» عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران از خشک کردن عمدی درختان باغات خبر داد و گفت: «اکنون بسیاری از باغات تهران به دلیل این که تکلیف آنها مشخص نیست و حفاظت از آنها برای مالکان به‌صرفه نیست، در حال خشک شدن هستند، بنابراین ما باید هرچه زودتر طرحی جایگزین را برای مدیریت پایدار باغات پایتخت و نحوه تصمیم‌گیری درباره آنها ارائه کنیم که در آن هم ضوابط لازم برای حفاظت از درختان وجود داشته باشد و هم حفاظت از باغات برای مالکان آنها توجیه اقتصادی داشته باشد.»
وی تاکید کرد: «اکنون که تکلیف باغات تهران مشخص نیست، در برخی بازدیدهای میدانی از محلات مختلف تهران مشاهده می‌کنیم که در تعداد زیادی از باغات شهری پایتخت درختان یا قطع یا خشک و یا خشکانده شده‌اند، به نحوی که بعضا به نظر می‌رسد مالکان عمدا باغات خود را رها کرده‌اند تا به مخروبه تبدیل شود و بعدا بتوانند برای ساخت‌وساز در آن از شهرداری مجوز بگیرند.» داستان پرتکرار ساخت برج در ازای تخریب باغات تهران در میان بسیاری از دوستداران شهر و محیط‌زیست سر‌و‌صدا به پا کرده است.
اما مهدی عباسی رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران هم از جمله افرادی بود که در روزهای گذشته بر حق مالکانه بیش از حق حفاظت از باغ‌ها تاکید کرده و گفته: «برخی پلاک‌ها نیز وجود دارند که براساس تصاویر هوایی از سال ۵۸ و قبل‌تر، درختی نداشته و باغ نبودند اما براساس سند یا رأی کمیسیون ماده ۱۲ این پلاک‌ها رأی باغ گرفتند در حالی که درختی در آن نیست. در طرح جدید که در حال بررسی هستیم این پلاک‌ها که درخت ندارند، میزبان پلاک‌های باغ می‌شوند یعنی به عبارت ساده‌تر هم مالکان این پلاک اجازه دارند براساس حدود قانون، ساخت‌وساز در ملک خود داشته باشند و هم ساخت‌وساز برای مالکانی که در ملک‌شان به واسطه باغ بودن، از ساخت‌وساز محروم شده‌اند در این ملک قابل انجام است.»
حالا این طرح در کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر در حال بررسی است و باید براساس قانون در جلسه علنی شورا مورد بررسی و سپس تصویب قرار گیرد. طرحی که می‌تواند بار دیگر باغ‌های اندک باقی مانده پایتخت را با سیمان و آهن محاصره کند و حفظ حقوق مالکان، شهر را بیش از پیش از درختانش محروم سازد و این یعنی درختان چندین‌ساله شهر به انتظار مرگ خواهند نشست.
بلاتکلیفی طرح ساماندهی باغات تهران
«ناصر امانی» عضو شورای شهر تهران با اشاره به اینکه هنوز طرح پیشنهادی کمیسیون شهرسازی و معماری برای تعیین‌تکلیف باغات تهران تکمیل نشده است به «جهان صنعت» گفت: در حال حاضر شورای شهر تهران درگیر بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۲ شهرداری است، به همین دلیل بعید می‌دانم این طرح تا پایان امسال به صحن شورا برسد. این در حالی است که شرایط فعلی برای جلوگیری از تخریب احتمالی باغات تهران این طرح باید هرچه سریعتر در صحن شورا ارائه و بررسی شود.
وی افزود: در هر صورت این روزها کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران مشغول تدوین طرح جایگزین مصوبه خانه- باغ است. بسیاری از اعضای شورای شهر درصدد تصویب طرحی هستند تا بتوانند یک فرمول برد- برد را درباره نحوه تصمیم‌گیری برای باغات شهری تعریف کنند تا هم درختان موجود در باغات حفظ شوند و هم مالکان از حفظ باغات خود احساس زیان نکنند؛ زیرا اگر یک مالک احساس کند که با تعریف شدن ملک او به عنوان باغ، دیگر نمی‌تواند هیچ‌گونه بهره‌برداری از ملک خود انجام دهد، ممکن است عمدا درختان باغ خود را بخشکاند یا زمینه خشک شدن آنها را فراهم کند و عملا ملک خود را از حالت باغ بودن خارج کند تا راحت‌تر بتواند برای ساخت‌وساز در آن مجوز بگیرد.
این عضو شورای شهر اظهار کرد: طبق نظرات و پیشنهادات اعضای شورای شهر در این طرح جایگزین محدودیت خاصی برای ساخت‌وساز در باغات پیش‌بینی شده است تا عملا عملیات ساختمانی در باغات شهری همچنان محدود بماند و کسی نتواند بیش از حد مجاز به حریم باغات تجاوز کند یا با انجام ساخت‌وساز گسترده باعث خشک شدن ریشه‌های درختان شود یا به بهانه ایجاد رمپ، ساخت پارکینگ یا کندن پی ساختمان، عملا به تمام درختان موجود در باغات آسیب وارد کند. با این حال تایید و تصویب این طرح امسال هم به سرانجام نمی‌رسد. بنابراین همچنان باغات تهران در بلاتکلیفی سیر خواهند کرد. این در حالی است که به نظرم باید هرچه سریعتر طرح جایگزین مدیریت باغات تهران ارائه شود، زیرا تنها از این طریق می‌توانیم از تخریب باغات تهران و به‌خصوص درختان آن جلوگیری کنیم.
نابودی باغات تهران یعنی تشدید آلودگی هوا
«وحید طاهری» کارشناس محیط‌زیست درباره پیامدهای تخریب باغ‌ها و احداث برج به «جهان صنعت» گفت: یکی از مشکلات آلودگی هوای تهران کاهش فضای سبز و درخت است. مسوولان شهری به جای کاشت نهالی جدید درصدد تخریب درخت‌های باقی‌مانده در سطح شهر هستند. بسیاری از آسیب‌های وارد‌شده به محیط‌زیست ناشی از ناآگاهی به تبعات منفی این آسیب‌هاست، شاید از نظر برخی یک درخت، ۱۰ مترمکعب الوار به نظر برسد اما برای افرادی که چنین دیدگاهی دارند باید توضیح داد که این درخت دامنه وسیعی از پرنده و حیات‌وحش را در خود پناه داده است، سالانه صدها مترمکعب اکسیژن تولید می‌کند که پایداری محیط‌زیست را در پی دارد و فقدان آن موجب کاهش اکسیژن، گسترش بیماری‌های تنفسی و ناپایداری محیط‌زیست می‌شود و می‌تواند هزینه اقتصادی زیادی بر دوش دولت بگذارد.
وی افزود: شاید از لحاظ تنوع فضای سبز، تهران دامنه متنوعی از گونه‌های گیاهی را داشته باشد ولی تراکم فضای سبز به نسبت جمعیتی که وجود دارد، کافی نیست به همین دلیل حتما باید سرانه فضای سبز در شهر تهران افزایش پیدا کند. شورای شهر تهران باید در تصویب لایحه باغات تهران در این باره دقت لازم را به عمل آورد و اجازه ساخت برج به جای درختان تنومند تهران را ندهد، وگرنه با قطع درختان آلودگی هوای تهران بدتر از حال حاضر می‌شود.
این کارشناس محیط‌زیست اظهار کرد: در هر صورت در بسیاری از نقاط دنیا شرکت‌هایی وجود دارند که به دلیل اهمیت درختان، هنگام تخریب ساختمان، درخت را جابه‌جا می‌کنند تا مانع قطع آن شوند، اما متاسفانه این موضوع به دلیل هزینه گزاف آن مورد استقبال قرار نگرفته است. شهرداری تهران می‌تواند هنگام پایان‌کار یک ساختمان در صورت رعایت نشدن سرانه فضای سبز، مجوز پایان کار را صادر نکند یا حتی محیط‌زیست به عنوان ناظر بر رعایت سرانه فضای سبز بر این مسائل نظارت داشته باشد تا شاهد قطع درختان در سطح شهر و به خصوص باغات تهران نباشیم.
- 15
- 2
