روزنامه توسعه ایرانی نوشت: گویا سوژه برای پاک کردن صورت مسئله هم پیدا شد؛ صورت مسئله چیست؟ پله‌برقی‌های خراب و فرسوده‌ای که از شمار خارج است. سوژه هم که خب اتفاقی است که روز جمعه رخ داد؛ قطع دست یک کودک ۹ ساله در یکی از همین پله‌های‌برقی تهران.
هرچند شهرداری تقصیر این ماجرای دردناک را به گردن بازیگوشی کودک و بی‌حواسی پدر و مادرش انداخت، اما در جلسه دیروز شورای شهر پایتخت کسی به این دلایل عجیب و غریب شهرداری توجهی نکرد و سخن از بررسی علل فنی ماجرا برای یافتن مقصر این حادثه مطرح شد. در این میان آنچه بیش از همه واکنش‌برانگیز شد؛ نظر یکی از اعضای شورای شهر تهران بود که اساسا رای بر جمع کردن پلهبرقیها داد. پله‌برقی‌های خراب و فرسوده و در معرض حادثه‌ای که محمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای شهر با بیانی وحشت‌زا آن را این طور توصیف کرد که «ممکن است چرخ‌دنده‌هایش در برود و آدم را داخل خودش بکشد و بلای جان مردم شود».
نظر آقامیری هرچند معطوف به پله‌برقیِ پل‌های هواییِ سطح شهر و نه متروها بود، اما بسیاری با اشاره به وجود مشکلات مشابه در سایر اماکن چون مترو تهران، آن را قابل تعمیم دانسته و ابراز تاسف کردند که تتمه به جا مانده از مظاهر اولیه یک کلانشهر که روزگاری داعیه توسعه داشته و رویای گسترش تارعنکبوتی مترو و راه‌اندازی مونوریل در سر می‌پروراند و خود را با شهرهای بزرگ کشورهای در حال توسعه یا توسعه‌یافته همسنگ می‌پنداشت هم در حال محو شدن است.
هرچند مدیران شهری پایتخت در این سال‌ها، همچنان بر طبل لاف‌زنی می‌کوبند و تهران را ام‌القرای جهان اسلام می‌دانند که نگاهی به پایتخت کشورهای اسلامی منطقه نشان می‌دهد این شهر، از کوچکترین همسایگانش هم چند دهه‌ای عقب‌تر مانده است و شهروندانش خسته‌تر و فرسوده‌تر از همیشه در شهری مشحون از مشکلات ریز و درشت، در حسرت اتوبوس‌های کمتر دودزا و خلوت، واگن‌ها و تهویه‌های سالم و پلهبرقیها و آسانسورهای از مدار خارج نشده.... و ده‌ها و صدها مورد دیگر روزگار می‌گذرانند.
زاکانی و انکار خرابی پلهبرقیها
اردیبهشت ماه بود که شهردار تهران در حاشیه جلسه دولت در پاسخ سوال یک خبرنگار در مورد خرابی پرشمار پلهبرقیها در سطح شهر آن را گزاره غلطی دانست و گفت که «من برای خبرنگاران تور می‌گذارم بروند پله‌های برقی را چک کنند». در حالی او شمار بالای خرابی پلهبرقیها را کتمان می‌کرد که همان زمان گزارش‌های متعددی درخصوص خرابی پله‌برقی پل‌های هوایی و مترو از سوی برخی دیگر از مدیران شهری و حتی اعضای شورای شهر ارائه شده بود.
اتفاق تلخ اخیر که در آن دست یک کودک داخل یکی از همین پله‌های برفی فرو رفت، بار دیگر موضوع خرابی این وسایل جابه‌جایی ارتفاعی شهروندان را مطرح کرد. موضوعی که گلایه اصلی بسیاری از مسافران مترو است.
همین خرداد ماه بود که حادثه در پله‌برقی مترو شهید بهشتی تهران به مصدومیت ۱۸ نفر انجامید. پله‌برقی به دلیل نقص فنی یکباره ایستاد و دوباره به حرکت افتاد و این موضوع منجر به سقوط مسافرانش شد. مدیرعامل شرکت مترو در باره دلیل این حادثه اعلام کرد که نقص فنی در گیربکس دلیل حادثه پله‌برقی مترو ایستگاه شهید بهشتی است. اما غیر از این مورد موارد مشابه دیگری هم وجود داشت. مواردی که کارشناسان دلیل اصلی آن را فرسودگی و عدم سرویس‌ها و تعویض‌های دوره‌ای می‌دانند. تعمیرات و تعویضاتی که در غیاب بودجه مناسب و در سایه تحریم‌ها و نبود قطعات و صد البته اولویت نداشتن این امور نزد مدیران شهری، به تعویق می‌افتد و کیفیت زندگی در پایتخت پرجمعیت ایران را سخت‌تر از همیشه می‌کند.
در این میان برخی کارشناسان معتقدند؛ شلوغی اغلب ایستگاه‌های مترو و امکان فاجعه‌آفرین شدن کوچکترین مشکل فنی در این پلهبرقیها سبب شده است که بسیاری از مدیران ایستگاه‌ها، پس از بروز نقص فنی، پله‌برقی را از مدار خارج کنند. افزایش شمار پله‌های از مدار خارج شده مدت‌هاست که صدای بسیاری از مسافران را درآورده است چرا که خرابی یکی از همین پله‌ها دسترسی به مترو را سخت می‌کند. در این میان برخی سالمندان، معلولان، بیماران و... که توان بدنیشان اجازه نمی‌دهد، اساسا قید این وسیله امن و کم هزینه را می‌زنند و خود را درگیر دود و ترافیک بیش از پیش شهر می‌کنند.
این معضل در پل‌های هوایی مکانیزه سطح شهر بسیار گسترده‌تر است و بسیاری از شهروندان شاهد خرابی و بسته بودن این پلهبرقیها هستند. این در حالی است که خرابی این پل‌های مکانیزه برخی از عابران را به سمت عبور از خیابان ترغیب و در نتیجه به افزایش تصادفات خیابانی دامن می‌زند.
۳۰ تا ۴۰ درصد پلهبرقیها مشکل دارند
برخی معتقدند اغراق نیست اگر بگوییم نیمی از پله‌برقی‌های تهران خراب است. ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران هم معتقد است حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصد پلهبرقیها تهران مشکل دارد.
چندی پیش هم جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون حمل و نقل در جلسه شورای شهر تهران گفته بود: «در تهران ۱۱۹ پل عابر با پله‌برقی وجود دارد و طی بررسی‌ها مجموعا ۵۷ دستگاه با نواقصی مواجه و ۱۵ پل بصورت کامل غیرفعال هستند. به عبارت دیگر، ۵۲ درصد پل‌ها سالم، ۳۵ درصد با کمی نقص و ۱۳ درصد کاملا غیر فعال هستند».
عضو شورای شهر تهران گفت: «با توجه به اینکه نگهداری پل‌ها برعهده سازمان زیباسازی است، عملا مشاهده می‌شود در مناطق ۱۷،۱۸ و ۱۹ وضعیت خوبی وجود دارد و در منطقه ۱ وضعیت نامطلوب است و ۷۰ درصد پله‌های این منطقه خراب هستند. مناطق ۱۲،۷،۴ و وضعیت خوبی در حوزه پله‌برقی ندارند و در منطقه ۱۲ به هیچ وجه پله‌برقی وجود ندارد».
پیچیدگی رفع مشکل فنی و اولویت مدیران شهری
سال پیش سخنگوی شورای شهر تحریم و نبود قطعات یدکی را دلیل خاموشی پله‌برقی عنوان کرد. زخمی که به اعتقاد کارشناسان امسال کاری‌تر از سال قبل شده است. چرا که قطعات فرسوده‌تر شده و سایه تحریم‌ها همچنان پابرجاست. با این تفاوت که با توجه به افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی، تعمیرات به نسبت سال‌های گذشته هزینه‌های گزاف‌تری خواهد داشت.
این در حالی است که مدیران شهری به جای حل این مسائل به دنبال اولویت‌های جناحی و حزبی و ایدئولوژیک خود هستند. نمونه‌اش همین پیشنهاد رئیس شورا برای ساخت دروازه قرآن در یکی از معابر تهران در پاسخ به هتک‌حرمت به قرآن در سوئد است. افزون بر این؛ به جای رفع مشکلات واقعی مردم بودجه‌های شهری صرف فعالیت‌های تبلیغاتی و نمادینی می‌شود که به اعتقاد بسیاری بی‌حاصل است و حتی تاثیر فرهنگی هم دربرندارد.
***
چند درصد پله‌برقی‌های تهران ایمن است؟
روزنامه شرق نوشت: روایت‌ها اندکی متفاوت است؛ اینکه دختربچه ۹ساله خودش روی پله‌های برقی پل عابر پیاده نشسته و دستانش گیر کرده یا چند ثانیه آمده بند کفش‌هایش را ببندد و آن حادثه تلخ روی پله‌برقی خیابان تختی رخ داده و او حالا یکی از دستانش را ندارد.
اعضای شورای شهر تهران روز گذشته به این حادثه واکنش نشان دادند و دو عضو شورای شهر تهران به جای شهرداری از خانواده این دختربچه عذرخواهی کردند. شهرداری تهران بعد از رسانه‌ای‌شدن این حادثه طی دو اطلاعیه اعلام کرد که این پله‌برقی سالم بوده و بازدیدهای دوره‌ای نشان می‌داد که مشکل ایمنی وجود نداشته و والدین کودک باید روی پله‌برقی دستان کودکانشان را بگیرند.
حبیب کاشانی اولین عضو شورای شهر تهران بود که به خاطر این حادثه از خانواده این کودک عذرخواهی کرد. او گفت: نمی‌دانیم سازمان زیباسازی، حوزه حمل‌ونقل یا سازمان آتش‌نشانی در این زمینه مسئولیت دارند؟ ما برای این حادثه عذرخواهی می‌کنیم که یکی از اتباع عزیز دچار این سانحه شدند و باید در تمام مراحل کنار خانواده باشیم تا درد آنها کاهش یابد. آیین‌نامه‌ای را درخصوص پله‌های برقی داریم و شهرداری تهران مکلف شده پس از ابلاغ مصوبه دستورالعمل را تهیه کند و ارائه دهد، اما هنوز ارائه نداده است.
کاشانی تأکید کرد: همسو با توسعه کمی، به نگهداشت توجه بسیار کمی شده و بر اساس گزارش دادگستری در پایان سال ۱۴۰۰ آمار پله‌های روشن ۵۲ درصد بوده که ۱۰ درصد ایمن بوده‌اند.
تعمیرات به صورت مقطعی غیرمنطقی بوده و فاقد توجیه اقتصادی است. ۲۹ برند پله‌برقی وجود دارد که بعضا در کشور خود نیز فعال نیستند و کیفیت و استاندارد لازم را ندارند و موجب شده شهرداری تهران نسبت به تأمین تجهیزات با مشکل مواجه شود.
کاشانی تأکید کرد: ۱۲۱ پل و ۴۸۴ پله‌برقی بدون در نظر گرفتن عوامل محیطی و اجتماعی، ساعت کارکرد و قرارگیری در مجاورت اماکن پرتردد مورد استفاده شهروندان است. تجهیزات پل‌ها و امکانات ایمنی از ۲۵ مکانیسم دنیا از ۱۵ مکانیسم برخوردار هستند.
قدرت‌اله محمدی مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران هم در گزارشی در صحن شورای شهر تهران به وضعیت پله‌های برقی در سطح شهر پرداخت و گفت: در سال ۱۴۰۱ سازمان برای ۵۰۰ پله ۲۲ منطقه دستورالعمل صادر کرد و به شهرداران مناطق جهت رفع ناایمنی پله‌ها ابلاغ کرد که اتفاقات خوبی در سال قبل افتاد. کل حوادث سه مورد بوده و حادثه آنچنانی در مورد پله‌های برقی نداریم؛ نوجوان ۱۲ساله می‌خواسته بند کفش خود را ببندد که انگشت او لابه‌لای پله گیر می‌کند و این نوجوان دچار سانحه می‌شود.
محمدی با بیان اینکه ساعت ۱۹:۵۰ حادثه به آتش‌نشانی اعلام می‌شود، یادآور شد: ساعت ۱۹:۵۲ آتش‌نشانان به محل اعزام می‌شوند و ترافیک سنگین در بلوار ابریشم باعث می‌شود که در هفت دقیقه و ۳۰ ثانیه به محل برسند. وقتی جسم خارجی وارد پله‌برقی می‌شود، برق به صورت هوشمند قطع می‌شود و سه کف پله به صورت استاندارد حرکت می‌کند تا دیگر عابران پیاده دچار حادثه نشوند؛ این کودک روی آخرین پله‌ها بوده که عضوی از دست او قطع شده بود و تعدادی از پله‌ها را باز کردند تا عضو قطع‌شده پیدا شود که ۲۰ دقیقه زمان برد. کلانتری و اورژانس در محل حضور داشتند و عضو قطع‌شده را تحویل خانواده مصدوم دادند. برای تشخیص این حادثه سامانه ۱۳۷ را رصد کردیم که هفت تماس مبنی بر خاموشی دستگاه‌های پله‌برقی بوده و اصلا نقص فنی اعلام نشده بود؛ HSE درخصوص پله‌برقی مورد نظر انجام شده بود و با وجود نصب علائم هشدار، سهل‌انگاری عابر پیاده به عنوان علت حادثه اعلام می‌شود. متأسفانه فرد آسیب‌دیده روی پله نشسته بوده و دست او وارد قسمت کناری پله‌برقی می‌شود.
ناصر امانی پس از این سخنان گفت: طبق گفته آقای محمدی، مدیرعامل مترو از اول سال تاکنون هفت بار در مورد این پله‌برقی با ۱۳۷ تماس گرفتند و گفتند این پله‌برقی خاموش است. خاموشی یعنی نقص فنی؛ شهرداری که تعمدا پله‌برقی را خاموش نمی‌کند؛ یا نقص فنی یا کمبود لوازم یدکی است یا اشکالی وجود دارد که پله‌برقی را خاموش می‌کنند و نشان می‌دهد این پله ناایمن بوده و نقص فنی داشته است. باید هم عذرخواهی و هم اظهار شرمندگی بکنیم که دست یک دختر کوچک را که امید به آینده داشته، این پله از مچ قطع کرده است.
او ادامه داد: کارشناسی که می‌تواند درباره این موضوع نظر دهد، یک کارشناس فنی رسمی دادگستری است که می‌تواند مشخص کند به چه میزان فردی که از این پله‌برقی استفاده کرده مقصر است و به چه میزان شهرداری و کسانی که مسئول نگهداری این پله بودند. خیلی مهم است که در مورد این حادثه بی‌تفاوت نباشیم. از دو روز قبل که این حادثه رخ داده، شورا و شهرداری مورد سؤال و هجمه‌اند که تا کی قرار است این حوادث در شهر تهران تکرار شود؟ ای‌‌کاش به جای سازمان زیباسازی، روابط‌عمومی و امور بین‌الملل شهرداری اطلاعیه می‌داد و عذرخواهی می‌کرد و با خانواده ابراز همدردی می‌کرد و خسارت را بر عهده می‌گرفت؛ نه اینکه یک اطلاعیه بدهند و پیشاپیش خود را از همه چیز تبرئه کنند و تقصیر را گردن یک کودک ۹ساله و مادرش بیندازند که میهمان ما بودند. این نوع بیانیه صادرکردن دور از انصاف بود. در همین‌جا از افکار عمومی عذرخواهی می‌کنم و به جای روابط‌عمومی شهرداری ابراز تأسف و همدردی می‌کنیم و حق این خانواده می‌دانیم که در مراجع قضائی علیه شهرداری تهران احقاق حق کنند و یک کارشناس رسمی بی‌طرف و تخصصی این حادثه را بررسی کند و میزان سهم تقصیر شهرداری تهران را معلوم کند و آن را به افکار عمومی اعلام کند و همه گناه را به گردن یک کودک بی‌گناه افغان نیندازند.
جعفر تشکری‌هاشمی رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورا هم با بیان اینکه علاوه بر دلجویی از خانواده باید موارد درمانی دنبال شود، گفت: به جای توجیه باید به دنبال رفع نواقص برویم. فاصله باید سه میلی‌متر باشد و وقتی این فاصله افزایش پیدا کند و دنده‌ها بکشند چنین حادثه‌ای رخ می‌دهد. تمام ابراز و امکانات باید در چنین مواردی در اختیار قرار بگیرد تا در صورت بی‌احتیاطی فرد از آسیب‌دیدن جلوگیری شود و اینکه بگوییم خودتان مواظب خودتان باشید بی‌مسئولیتی مسئولان است. سازمان زیباسازی تخصصی در این زمینه ندارد و مرتب ایمنی پله‌های برقی بین سازمان‌های شهرداری جابه‌جا شده و بنده پیش از این نیز اعلام کردم که مسئولیت باید به شهرداری مناطق واگذار شود. اینکه بگویند بیمه مسئولیت داریم خارج از ادب مسئولیت است.
سیدمحمد آقامیری رئیس کمیته عمران شورا با بیان اینکه پله‌برقی مکانیزه نداریم، گفت: اینکه چنین سیستمی در فضای باز که بارندگی و باد را شاهد هستیم، به کار گرفته شود، درست نیست؛ چون دستگاه‌های مکانیکی به خاک حساسیت دارند و استفاده از آنها توجیه فنی ندارد و اصلا درست نیست. بیشتر پله‌ها مستعمل شده و این زنگ خطر است و ممکن است که اتفاقات بدتری بیفتد؛ ما طرحی را دادیم که پله‌ها به رمپ‌های هشت‌درصدی یا پله‌های ۱۳سانتی‌متری تبدیل شوند و معلولان نیز بتوانند از رمپ‌ها استفاده کنند.
آقامیری با بیان اینکه ما طرح را به سازمان زیباسازی ارائه دهیم، یادآور شد: بر اساس اعلام سازمان زیباسازی ۵۳ پله در حال جمع‌آوری و تبدیل به رمپ هشت درصد است و پیشنهاد بنده این است که یک طرح دوفوریتی در شورا ارائه دهیم و بر آن اساس در طول یک سال تمام پله‌های برقی جمع‌آوری و به رمپ تبدیل شوند.
مهدی عباسی رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران هم با بیان اینکه قطعا و احتمالا مقصری در این حادثه وجود دارد و باید شناسایی شود، گفت: ما منتظر نظر کارشناسی می‌مانیم، اگر استانداردها رعایت شده بود که هیچ اما اگر کوتاهی شده بود فرد، پیمانکار یا مدیر بالاتر باید مورد برخورد قرار بگیرند.
- 12
- 5
