لزوم تشکیل دیوان محاسبات شهری

به گزارش مهر، رحمت‌اله حافظی در نشست بررسی عملکرد شهرداری و چشم‌اندازهای پیش‌رو که در محل دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار ‌شد، گفت: نمی‌توان عملکرد شهرداری را به تنهایی و بصورت ایزوله مورد بررسی قرار داد، در این مسیر تمام دستگاه‌های مرتبط با شهرداری باید مورد نظر و بررسی قرار گیرد تا بتوان عملکرد مدیریت شهری را در تعامل با آنان سنجید. باید عملکرد شورای اسلامی شهر، وزارت راه و شهرسازی، مجلس، دولت و قوه قضاییه نیز مورد بررسی قرار گیرد.

وی با بیان اینکه در بررسی عملکرد شهرداری ابعادی همچون بودجه، محیط زیست، مسائل فرهنگی و اجتماعی، درآمدها، ایمنی و مدیریت بحران، پایبندی شهرداری به قانون و مصوبات شورا باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد، تاکید کرد: در طرح جامع شهر تهران در سال ۱۳۸۶ چشم‌انداز این شهر به زیبایی تعریف شده و آمده است "تهران شهری با اصالت و هویت ایرانی و اسلامی، شهری که برای رشد و تعالی انسان و حیات طیبه سامان می یابد، شهری دانش‌پایه، هوشمند و جهانی. شهری سرسبز و زیبا، شاداب، زنده با فضای عمومی گسترده و متنوع، شهری امن و مقاوم در برابر انواع آسیب ها و مقاوم در برابر مخاطرات و سوانح، شهری پایدار و منسجم با ساختاری مناسب برای سکونت، فعالیت و فراغت، شهری روان با رفاه عمومی و زیرساخت های مناسب همراه با تعدیل نابرابری ها و تامین عادلانه کلیه حقوق شهروندی. کلانشهری با عملکردهای ملی و جهانی و با اقتصاد مدرن و مرکزیت امور فرهنگی و سیاسی و اقتصادی در کشور و حداقل یکی از سه شهر مهم و برتر در منطقه آسیای جنوب شرقی. در طرح جامع شهر تهران چنین چشم‌اندازی پیش‌بینی شده است.

حافظی بابیان اینکه کدام یک از این مباحث محقق شده است؟ افزود: متاسفانه نه تنها شاخص‌هایی برای بررسی و ارزیابی عملکرد مدیریت شهری نداریم بلکه هیچ دستگاهی نیز این کار را انجام نمی‌دهد و مسئولیت این کار را برعهده ندارد، به همین دلیل در پایان هر دوره مدیریت شهری، شهردار مدعی است که بهترین عملکرد را داشته است.

وی با اشاره به اینکه وفق قانون، هر سال گزارش های حسابرس (تلفیق و تفریغ بودجه) به وزارت کشور ارسال می شود، ادامه داد: متاسفانه هیچ گاه وزارت کشور، شهرداری ها را از حیث پایبندی به نظام بودجه‌ریزی و مصوبات بالادست مورد بررسی و مقایسه قرار نداده است.

وی با اشاره به اینکه طرح جامع شهر، کلان‌نگر است و به استراتژی ها و راهبردها اشاره دارد و جزئیاتی همچون کاربری ها، پهنه بندی ها، تعداد طبقات ساختمان و ضوابط ساخت و ساز در طرح تفصیلی مورد بحث قرار می گیرد، افزود: آخرین طرح جامع شهر تهران، آذرماه سال ۱۳۸۶ به تصویب رسیده است و طرح تفصیلی شهر تهران در سال ۱۳۹۲ یعنی ۶ سال پس از تصویب طرح جامع ابلاغ شد. این بدین معناست که شش سال ساخت و ساز در این شهر بدون حساب و کتاب انجام شده است. دستورالعمل چگونگی ساخت و ساز در حریم گسل های شهر تهران هم در سال ۹۵ ابلاغ می شود یعنی ۱۰ سال بعد از ابلاغ طرح جامع شهر، این رویه موجب شده نه تنها در حریم گسل ها، بلکه بر روی گسل ها نیز ساخت وساز انجام شود.

حافظی ادامه داد: بررسی عملکرد، اینجا معنا و مفهوم پیدا می کند و خود را نشان می دهد، چه کسی مسئولیت این اتفاق را برعهده می گیرد و پاسخگو است؟ اگر یک حادثه غیرمترقبه در تهران روی گسل ها رخ دهد، چه کسی مسئولیت خسارتهای جانی و مالی شهروندان را می پذیرد؟ طبق بند ۴-۴-۸ طرح جامع، بازنگری طرح جامع باید هر ۵ سال یک بار انجام شود. بر این اساس باید تا به امروز طرح جامع دو بار توسط شهرداری بازنگری می‌شد که متاسفانه اقدام نشده است.

وی در بررسی عملکرد شهرداری تهران گفت: در دوره مدیریت قبلی، شهرداری مدعی بود که از نهادی خدماتی به جایگاه و نهادی اجتماعی و فرهنگی ارتقا پیدا کرده است، این موضوع تنها در حد یک شعار باقی ماند چرا که اگر این مهم محقق می‌شد آیا امروز شاهد کودکان کار و خیابان و این حجم گسترده حاشیه‌نشینی بودیم؟ نابرابری های اجتماعی که از شمال تا جنوب شهر شاهد آن هستیم چگونه توجیه می‌شود؟ سالانه در موضوع مسایل فرهنگی و اجتماعی دو هزار میلیارد تومان هزینه می شود، سوالی مطرح است، این بودجه با کدام شاخص و به چه میزان در بهیود شاخص های فرهنگی و اجتماعی شهر نقش داشته است؟

این عضو پیشین شورای شهر تهران با اشاره به ساختارهای موازی موجود در شهرداری، آن را به عنوان یکی از مشکلات مدیریت شهری دانست و گفت: ما در مجموعه شهرداری تهران معاونت فرهنگی داریم و از سوی دیگر شاهد فعالیت سازمان فرهنگی و هنری نیز هستیم که سالانه ۲۰۰ میلیارد تومان در این سازمان هزینه می شود. این دو بخش به واسطه عدم همسویی در فعالیت ها، هم افزائی ندارند.

حافظی با بیان اینکه پای بندی به برنامه و بودجه، پای بندی به شاخص های توسعه پایدار، پای بندی به مصوبات شورا و قوانین بالادست به طور خاص توسط نهاد خاصی سنجیده نمی شود تاکید کرد: هیچ‌گاه عملکرد شهردار از این منظر مورد پایش و بررسی قرار نگرفت، سنجش عملکرد شهرداری خصوصا در کلان شهر تهران بعنوان بخشی از ساختار اجرایی کشور، بایستی توسط دستگاه هایی خارج از نهادهای مدیریت شهری انجام شود. متاسفانه وضعیت عملکرد شهرداری ها از منظر وضعیت آلودگی هوا، بافت فرسوده، محیط زیست، حفظ باغات، حریم شهر، بازچرخانی آب، منابع انسانی، بهره‌وری و کارآمدی هیچ گاه مورد پایش و سنجش قرار نمی گیرد.

وی بابیان اینکه ساخت و ساز در باغات وفق قانون ممنوع است اما ضوابطی برای ساخت و ساز در باغات تعیین می شود، ادامه داد: عملکرد شهرداری در حوزه شهرسازی جای تامل دارد و باید این رویه متوقف شود. در حوزه شهرسازی آشفتگی وجود دارد و با وجود مصوبات متعدد، انحرافاتی وجود دارد. وفق اسناد بالادست، در بافت فرسوده باید سالانه ۱۰ درصد بازسازی و نوسازی انجام می شد اما تنها در بخش کالبدی اقداماتی صورت گرفته و نوسازی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و به ویژه توسعه خدمات شهری صورت نگرفته است.

عضو سابق شورای شهر تهران با بیان اینکه پاشنه آشَیل و آسیب رسان به مدیریت شهری، نابسامانی و آشفتگی در نظام درآمدی است که به چگونگی نگاه شورا به شهر بستگی دارد، اعلام کرد: از سالهای گذشته سهم عمده نظام بودجه ریزی از محل درآمدهای ناپایدار است که نه تنها مقطعی است بلکه به زیرساخت شهری هم آسیب می زند، دارایی‌های با ارزش شهر را می‌فروشیم و آنچه را کسب می کنیم که ارزش بسیار کمتری دارد، ظرفیت های زیستی شهر و عرصه های شهر و فضای باز را می فروشیم و در مقابل آن بزرگراه ایجاد می کنیم. سیاستی که سالها در جهان کنار گذاشته شده است.

وی ادامه داد: نابسامانی‌های بودجه شهر بقدری زیاد است که در روزهای پایانی هر سال، چند هزار میلیارد تومان انحراف عملکرد شهرداری در بودجه مصوب شورا را در قالب یک لایحه دوفوریتی و ظرف نیم ساعت به صورت عجیبی به تصویب شورای شهر تهران می‌رسانند، چنین مدیریتی، شهر تهران را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است.

عضو پیشین شورای شهر تهران با بیان اینکه نظام عملکرد مدیریت شهری در بخش بودجه، به دگرگونی ساختاری مبتنی بر شفافیت، پاسخگوئی، پاک حسابی و اجماع گرائی نیاز دارد، گفت: شهرداری تهران باید به سازمان شیشه‌ای که شفافیت مالی در آن به درستی رویت شود، تبدیل گردد، این مطلوب را می توان با یک زیر ساخت و سامانه هوشمند ایجاد کرد.

حافظی با اشاره به اینکه در موضوع جمع‌آوری زباله‌ و پسماند قطعا رضایت نسبی در میان شهروندان وجود ندارد، گفت: جمع‌آوری زباله‌ در شهر تهران از چند بعد اقتصادی، سلامت، نما و منظر شهری و حقوق شهروندی قابل بررسی است. زباله طلای کثیف است و می‌تواند محل تامین درآمد برای شهر باشد و جمع آوری آن به مزایده گذاشته شود، ولی در حال حاضر توسط شهرداری، حدود ۴۰۰ میلیارد تومان بابت جمع آوری آن و از جیب شهروندان پرداخت می شود. در برخی کشورها پول می دهند تا زباله وارد کنند؛ در حقیقت ما پول می‌دهیم تا اموالمان را ببرند. از منظر سلامت هم کسی از وضعیت زباله ها در سطح شهر رضایت ندارد. کدام شاخص بهداشتی وضعیت امروز مخازن شهر تهران را تائید می‌کند؟ علاوه بر اینکه از منظر و نمای شهری نیز آلودگی بصری ایجاد شده و با مشکلاتی مواجه هستیم، در حوزه حقوق شهروندی نیز زمانی که مخزن جمع‌آوری زباله در زیر پنجره شهروندان قرار می‌گیرد، بوی متعفن آن، حقوق شهروندی ساکنین اطراف مخازن را مخدوش می نماید. افتخار آقایان جمع آوری زباله با توالی سه بار در روز است.

عضو پیشین شورای شهر تهران تاکید کرد: شورای اسلامی شهر تهران در دوره سوم درخصوص ساخت پل صدر و تونل نیایش زمانی این طرح را مصوب کرد که شهرداری در حال بتن‌ریزی پایه‌های پل صدر بود. این مثال، اوج خودکامگی و خودمختاری شهردار ظرف ۱۰ سال گذشته را نشان می دهد. باید تعریف کنیم که جایگاه شهروندان، شورا و شهرداری کجاست و در این مورد باید به زبان مشترک برسیم. شهروندان صاحبان این شهر هستند، شورا نمایندگان مردم برای سیاستگذاری و برنامه ریزی و نظارت برای اداره شهر و شهرداری نیز مجری مصوبات و بازوی اجرائی شورا است، تشخیص در مورد اینکه صرفه و صلاح شهر چیست، برعهده شورای شهر است و شهرداری اجازه ندارد راسا تصمیم‌گیری و اقدام کند مگر در مواردی که شورا تعیین کرده است.

حافظی با بیان اینکه در بدنه دولت و درصورت تخلف، مدیران باید پاسخگوی دیوان محاسبات کشور باشند، تاکید کرد: دیوان محاسبات شهری نیاز جدی مدیریت شهری است که خارج از پوشش شهرداری و شورا قرار گیرد تا اگر تخلفی انجام شد و شهردار، خلاف مصوبات شورا اقدامی انجام داد در دادسرای دیوان پاسخگو باشد. متاسفانه این خلاء وجود دارد و لازم است مجلس شورای اسلامی در این حوزه بازنگری داشته باشد و زیرساخت‌های کنترل و نظارت لازم ایجاد شود.

عضو پیشین شورای شهر تهران با اشاره به وجود فاصله طبقاتی در شهر تهران و همچنین در توزیع پروژه‌های شهری گفت: فاضلاب شهر تهران به سمت جنوب می رود و اموات نیز در جنوب شهر دفن می شوند اما مناطق گردشگری در جنوب شهر قرار ندارد به عبارت ساده تر توزیع ناعادلانه پروژه‌های شهری موجب افزایش شکاف طبقاتی شده است.

حافظی درخصوص فعالیت دفاتر خدمات الکترونیک در شهر تهران نیز که سوال یکی از حاضران بود، گفت: این دفاتر با هدف تسهیل مراجعات عمومی آغاز به کار کرد اما وقتی برون‌سپاری شود باید پرسنل فعال در حوزه برون سپاری شده، آزاد و به قسمت های دیگر منتقل شوند که نه تنها این اتفاق رخ نداد بلکه دفاتر ایجاد شد و مردم به آنها مراجعه می‌کنند، سپس و مجددا به شهرداری مراجعه می کنند، اجرای این کار به این روش عبث بود و نیاز به اصلاح فرآیندها دارد. اما یک سوال جدی، امتیاز دفاتر خدمات الکترونیک به چه کسانی واگذار شد؟ امیدوار هستیم تیم شهرداری سابق به این پرسش، پاسخ شفاف با اعلام اسامی افراد داشته باشد.

وی در باره انتخاب شهردار توسط رای مستقیم مردم نیز گفت: انتخاب شهردار توسط مردم اقدام مثبتی است چراکه کاندیدای شهرداری براحتی و بطرق مختلف می‌تواند نصف بعلاوه یک نفر از اعضای شورای شهر را با خود همراه کند اما همراه کردن جمعیت هشت میلیون نفری ساکن تهران با روش های مذکور ممکن نیست، از این رو نتیجه انتخاب مستقیم شهردار با رای مردم، به خواست مردم نزدیک تر خواهد بود و به صرفه و صلاح شهر تمام خواهد شد.

حافظی در پایان گفت: امیدوارم تیم جدید شورا و شهرداری، مدیریت هزینه‌ها را به صورت واقعی انجام دهد، برای این منظور باید ایجاد شهر هوشمند در دستور کار قرار گیرد تا به دنبال آن شاهد کاهش هزینه‌ها، ترافیک و آلودگی هوا باشیم و انتظار داریم تصمیم گیری های مدیریت شهری، سلامت محور و با هدف ارتقاء سلامت شهروندان اخذ گردد

.