میانگین بارش‌های ایران در ۶۷روز سپری سده از سال آبی جاری ۴۲درصد کمتر از میانگین دوره‌های مشابه در ۵۳سال اخیر است، اما در این میان ۴حوضه آبریز اصلی در مرکز و شرق کشور وضعیت بسیار وخیم‌تری را تجربه می‌کنند و بارش‌های آنها ۷۵ تا ۱۰۰درصد کمتر از دوره‌های مشابه بلندمدت است.
به گزارش همشهری، آمارهای دفتر مطالعات پایه منابع آب تا اینجای کار از عقب‌ماندگی ۴۲درصدی بارش‌های جوی سال آبی ۱۴۰۱- ۱۴۰۰ (اول مهر تا شامگاه ۷آذر) نسبت به میانگین دوره‌های مشابه در ۵۳سال اخیر حکایت دارد. همزمان آمارهای دفتر اطلاعات و داده‌های آب نیز نشان‌دهنده افت ۳۰درصدی ذخیره آب سدهاست. البته به‌واسطه بارندگی‌های غیرمترقبه و مساعد هفته‌های اخیر، فعلاً وضعیت بارش‌های جوی سال‌جاری نسبت به‌مدت مشابه سال قبل ۴۰درصد افزایش دارد، اما از آنجا که همچنان میزان بارش‌ها کمتر از میانگین بلندمدت است، تداوم خشکسالی شدید معتبرترین سناریو محسوب می‌شود.
آهنگ بارندگی در پاییز۱۴۰۰
اطلاعات و آمار دفتر مطالعات منابع آب وابسته به وزارت نیرو حاکی است از ابتدای مهر تا شامگاه ۷آبان، به‌طور میانگین ۷میلی‌متر باران در کشور باریده که این مقدار نسبت به میانگین دوره مشابه سال آبی قبل (۵ میلی‌متر) ۴۰درصد افزایش نشان می‌دهد، اما همچنان در مقایسه با میانگین بارش در دوره‌های مشابه ۵۳سال اخیر (۱۲میلی‌متر) ۴۲درصد کمتر است. در این بازه زمانی، حجم بارش‌های کل کشور به ۱۱میلیارد و۵۳۶ میلیون مترمکعب رسیده که البته بخش اندکی از آن به مخازن سدها راه می‌یابد.
بررسی آمارهای بارندگی به تفکیک ۶حوضه آبریز اصلی حاکی است در ۶۷روز سپری شده از سال آبی جاری، فقط اوضاع بارندگی در حوضه‌های آبریز «دریای خزر» و «خلیج‌فارس و دریای عمان» مساعد بوده که به‌ترتیب شاهد جهش ۷۰ و ۳۰۰درصدی بارندگی بوده‌اند و به بهبود میانگین کشوری کمک کرده‌اند. البته این بارش‌های مساعد همچنان نتوانسته وضع این حوضه‌ها را نسبت به میانگین بلندمدت بهبود ببخشد و همچنان بارش‌های حوضه دریای خزر ۴درصد و بارش‌های حوضه «خلیج‌فارس و دریای عمان» ۶۷درصد کمتر از میانگین دوره‌های مشابه در ۵۳سال اخیر است. از ۴حوضه آبریز باقی‌مانده، بارش‌های حوضه «دریاچه ارومیه» با سقوط ۹۲ و ۹۵درصدی نسبت به سال قبل و میانگین بلندمدت مواجه شده و حوضه «فلات مرکزی» نیز کاهش ۵۰ و ۸۰درصدی را تجربه کرده است. میزان بارش‌ها در حوضه آبریز «قره‌قوم» ۶۰ و ۷۵درصد نسبت به سال قبل و میانگین بلندمدت کاهش پیدا کرده و در حوضه «مرزی شرق» هم مانند سال قبل هیچ بارشی ثبت نشده و سقوط ۱۰۰درصدی میزان بارش‌ها نسبت به میانگین ۵۳سال اخیر تجربه شده است.
پیش‌بینی بارندگی
براساس اعلام مؤسسه تحقیقات آب، وضعیت بارش‌ها در هفته جاری و هفته آینده (منتهی به ۱۹آذر) بیانگر آن است که از مجموع ۶ حوضه آبریز اصلی کشور، فقط حوضه آبریز دریای خزر با بارندگی قابل‌توجه مواجه است و در هفته آینده، از مجموع ۳۰حوضه آبریز درجه۲، ۱۳حوضه آبریز ازجمله محدوده‌های ۹گانه مدیریت حوضه‌های آبریز زاینده‌رود و کارون بزرگ هیچ بارشی نخواهند داشت.
براساس این گزارش، در هفته جاری (۶ تا ۱۲آذر) برای مناطق واقع در نوار شمالی، شمال‌غرب و غرب تا مرکز کشور و مناطق شرق هرمزگان، جنوب کرمان و غرب سیستان‌وبلوچستان، وقوع بارش پیش‌بینی شده است. همچنین با توجه به چشم‌انداز بارش پیش‌بینی‌شده برای هفته دوم (۱۳ تا ۱۹آذر)، وقوع بارش‌ها در برخی از نواحی واقع در شمال و شمال‌شرق کشور مورد انتظار است. در این وضعیت، متوسط بارش حوضه آبریز دریای خزر پیش‌بینی‌شده برای این هفته ۱۲.۳میلی‌متر و بیشینه بارش آن ۷۶.۴میلی‌متر است و در هفته آینده، متوسط بارش‌های این حوضه ۱.۶میلی‌متر و بیشینه بارش آن ۲۱.۴میلی‌متر است.
همچنین دریاچه ارومیه در هفته جاری متوسط بارش ۷میلی‌متری دارد و بیشینه بارش آن نیز به ۴۹.۹میلی‌متر خواهد رسید و در هفته منتهی به ۱۹آذر متوسط بارش ۸میلی‌متری دارد و بیشینه بارش آن نیز ۱۷.۵میلی‌متر خواهد بود. در این میان، متوسط بارش حوضه آبریز فلات مرکزی در هفته جاری در حالی به یک میلی‌متر می‌رسد که بیشینه بارش پیش‌بینی‌شده آن ۳۰.۲میلی‌متر خواهد بود. اما در هفته آینده، بیشینه بارش پیش‌بینی‌شده برای این حوضه ۸.۳میلی‌متر اعلام شده است.
بنا بر این گزارش، متوسط بارش پیش‌بینی‌شده برای حوضه آبریز «قره‌قوم» در هفته جاری ۰.۹میلی‌متر و بیشینه آن ۴میلی‌متر است، اما برای هفته آینده بارش ۵.۸میلی‌متر برای این حوضه پیش‌بینی شده که بیشینه آن نیز ۱۶.۶ میلی‌متر خواهد بود. همچنین حوضه آبریز مرزی شرق نیز در هفته جاری متوسط بارش ۰.۳میلی‌متری را تجربه می‌کند و بیشینه آن به ۴میلی‌متر خواهد رسید، اما این حوضه در هفته آینده، بارش ۰.۲میلی‌متری را تجربه می‌کند و بیشینه آن به ۵.۲میلی‌متر خواهد رسید. در این میان، حوضه آبریز «خلیج‌فارس» نیز در این هفته متوسط بارش ۳.۲میلی‌متری را تجربه خواهد کرد و بیشینه آن ۵۰.۷میلی‌متر پیش‌بینی شده است و در هفته منتهی به ۱۹آذر متوسط بارش این حوضه صفر و بیشینه آن ۱۷.۴میلی‌متر خواهد بود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در هفته جاری، تنها حوضه آبریز درجه۲ که هیچ بارشی نخواهد داشت، رودخانه‌های سیستان و بلوچستان خواهد بود، اما در هفته منتهی به ۱۹آذر از مجموع ۳۰حوضه آبریز درجه۲، ۱۳حوضه آبریز هیچ بارشی ندارد و محدوده‌های ۹گانه مدیریت حوضه‌های آبریز زاینده‌رود و کارون بزرگ نیز هیچ بارشی دریافت نخواهند کرد.
وضعیت ذخایر سدهای کشور
در سایه سقوط ۴۲درصدی میانگین بارندگی‌ها نسبت به دوره‌های بلندمدت ۵۳ساله، مخازن سدها نیز با کاهش چشمگیر ورودی آب مواجه شده‌اند و ذخیره آبی آنها در ۶۵روز نخست سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰با افت ۳۰درصدی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل مواجه شده است؛ به‌گونه‌ای که فقط ۳۵درصد از کل ظرفیت ۵۰.۵میلیارد مترمکعبی مخازن سدهای مهم کشور آب دارد. براساس آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب، میزان کل حجم آب در مخازن سدها در این بازه زمانی ۱۷.۷میلیارد مترمکعب بوده است. بررسی وضعیت سدهای کشور نشان می‌دهد حجم آب خروجی از سدها در این بازه زمانی ۶۵روزه معادل ۴میلیارد مترمکعب بوده که ۳۷درصد کمتر از مدت مشابه سال آبی گذشته است. فیروز قاسم‌زاده، مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب می‌گوید: در این شرایط، میزان پرشدگی سدهای مهمی مانند زاینده‌رود، شمیل و نیان و سفیدرود ۱۴ تا ۱۷درصد است و در استان‌های خوزستان و تهران، میزان پرشدگی مخازن در سال آبی جاری به‌ترتیب ۳۸درصد و ۲۰درصد است.
- 9
- 3
