خاک تهران سالانه تا ۱۷ تن فرسوده می‌شود

محمد فرامرز در گفت و گو با ایسنا با تاکید بر مسئله فرسایش خاک به عنوان یکی از جدی‌ترین مشکلات کشور خاطرنشان کرد: فرسایش خاک، چالشی جدی است که در تمام نقاط کشور دیده می‌شود. استان تهران نیز از این قاعده مستثنی نیست و فرسایش خاک در این استان به سرعت در حال رخ دادن است.

وی با اشاره گستره وقوع این پدیده در استان تهران گفت: فرسایش خاک در همه استان‌های کشور از جمله استان تهران دیده می‌شود. فرسایش خاک در تهران با توجه به نوع خاک و شرایط جغرافیایی هر منطقه از آن متفاوت است. فرسایش خاک، ناشی از عوامل گوناگونی است. با تغییر متغیرهای مربوط به خاک، میزان فرسایش نیز تغییر می‌کند. میانگین فرسایش در کل کشور که استان تهران هم شامل آن می‌شود، ۱۲ تا ۱۷ تن در هکتار در سال است.

فرامرز ضمن اشاره به ویژگی‌های خاک حاصلخیز و تعاریف آن ادامه داد: تولید خاک، نیازمند دوره طولانی مدتی است. چند ۱۰۰ سال زمان نیاز است تا هر سانتی‌متر از خاک تشکیل شود. وقتی صحبت از خاک می‌شود، خاکی مورد نظر است که در کشاورزی و تولید محصول دخالت دارد. لذا هر خاکی به عنوان خاک حاصلخیز شناخته نمی‌شود. بخش بسیار اندکی از لایه سطحی خاک که قابلیت کاشت محصول و کشاورزی دارد، به عنوان خاک حاصلخیز شناخته‌ می‌شود و ارزش بالایی دارد. مواد مغذی خاک نیز در لایه‌های سطحی خاک وجود دارند که سبب حاصلخیزی خاک می‌شوند.

وی با تاکید بر چالش‌های بلندمتی که فرسایش خاک برای کشور ایجاد می‌کند، گفت: آسیبی که به خاک حاصلخیز وارد می‌شود و از بین بردن این منبع ارزشمند که در طول میلیون‌ها سال پدید آمده‌ است، سبب بروز مشکلاتی می‌شود که تاثیر آن‌ها در کشاورزی، تولید و ... طی سال‌های آینده حس خواهد شد. لذا اهمیت محافظت از خاک، به اندازه حفظ آب است و نباید مغفول واقع شود. باید خاکی که در حال حاضر در اختیار داریم را با اتخاذ سیاست‌های مدیریتی صحیح حفظ کنیم. در غیر این صورت جایگزینی آن غیرممکن خواهد بود.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان تهران ضمن تاکید بر فرسایش خاک در همه نقاط تهران اضافه‌ کرد: با توجه به حوزه‌های آبخیز در استان تهران و ویژگی‌های زمین‌شناسی به‌خصوص هر حوزه، میزان فرسایش خاک در این منطقه از جنوب تا شمال آن متفاوت است البته خاک همه نقاط تهران در حال فرسوده‌شدن است اما مقدار آن متغیر است. در مناطقی که شیب زمین زیادتر است و تخریب نیز بیشتر انجام می‌شود، فرسایش خاک بیشتر است.

فرامرز با اشاره به اقدامات لازم برای مقابله با فرسایش خاک در کشور و استان تهران گفت: مسئله اصلی این است که ما در همه نقاط کشور با مشکل فرسایش خاک مواجه هستیم و لازم است اقدامات متناسب با ویژگی‌های جغرافیایی هر منطقه انجام شود. بخشی از اقدامات مربوط به سیاست‌های سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، در حوزه‌های مرتع، بیابان، جنگل و آبخیزداری اجرا می‌شود. هدف همه واحدهایی که در این حوزه‌ها فعالیت می‌کنند، حفاظت از خاک است.

وی اتخاذ سیاست‌هایی در جهت کنترل آب‌های سطحی را برای جلوگیری از فرسایش خاک ضروری خواند و ادامه داد: چک بندها، گابیون‌ها و بندهای خاکی در جهت مدیریت آب‌های روان و سطحی ساخته شده‌اند. این اقدامات برای کاهش آسیب سیل و روان‌آب به بافت خاک است که کاهش فرسایش خاک را در پی دارد. از ابتدای شروع طرح‌های مطالعه و اجرای آبخیزداری، این پروژه‌ها در اقصی نقاط کشور از جمله استان تهران شروع شدند. علی رغم اینکه اعتبارات مربوط به اجرای این طرح‌ها اندک بود اما تلاش کردیم که به هر صورت پروژه‌ها انجام شوند.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان تهران با اشاره به رشد چشمگیر پروژه‌های آبخیزداری در چهارسال اخیر گفت: از سال ۹۷ که اهمیت موضوع آبخیزداری و جلوگیری از فرسایش خاک بیشتر و به طور جدی مطرح شد، اعتباراتی بیشتری نیز به این طرح اختصاص یافت و رشد چشمگیری در اجرای این پروژه‌ها مشاهده شد. خوشبختانه به موازات این اتفاق و معطوف شدن توجهات به این موضوع، مطالبه‌گری مردم و مسئولان از جمله نمایندگان مجلس نیز برای اجرای سیاست‌های آبخیزداری افزایش پیدا کرد.این مطالبه‌گری سبب شده است تا عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری به شکل مناسب در کشور جا بیفتد.

فرامرز در پایان بر لزوم افزایش آگاهی عمومی برای محافظت از خاک تاکید کرد و گفت: امیدواریم توجه به مشکل فرسایش خاک و اجرای راهکارهای جلوگیری از آن، بیش از پیش میان مردم و مسئولان دیده شود و با شدت فعلی تخصیص اعتبارات و مطالبه‌گری، به نقطه‌ای برسیم که مشکل فرسایش را کنترل کنیم. رسانه‌ها نیز باید با ایجاد حس مطالبه‌گری میان مردم، این موضوع را تبدیل به دغدغه مردم و مسئولان کنند و این کار باعث کاهش میزان سیل، روان‌آب و در نتیجه فرسایش خاک در سال‌های آینده خواهد شد.