فرهام امین‌شرعی، کارشناس محیط زیست و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاداسلامی در گفت‌وگو با ایسکانیوز، درخصوص علت فرونشست زمین در روز گذشته در اصفهان گفت: با توجه اخبار منتشر شده از شب قبل و مطالعات پیشین بنده در این زمینه، اگر موضوع پیش آمده مربوط به فاضلاب هم باشد به طور غیرمستقیم و مستقیم به موضوع فرونشست باز می‌گردد. لوله‌های فاضلاب با قدمت ۵۰ ساله از غرب به شرق در کل اصفهان ادامه دارند که از منطقه‌ی حکیم نظامی نیز عبور کرده، اما سوالی که مطرح میشود این است که چرا در مناطق دیگر این اتفاق نیفتاده است.
وی در ادامه با اشاره به خطر احتمالی نشت گاز فاضلاب و انفجار محل بیان کرد: موضوع دیگری که اهمیت دارد این است که اگر علت موضوع نشت فاضلاب باشد، فاضلاب همراه با خودش گاز فاضلاب دارد که خورنده است و بوی بسیار بدی دارد و همچنین به دلیل داشتن H2S خاصیت انفجاری دارد، در نتیجه اگر چنین نشتی وجود داشت باید با بوی ناخوشایند و انفجار همراه می‌شد. آنطور که بنده در ویدئوهای بازسازی و ترمیم محل آسیب‌دیده مشاهده کردم عملیات خاک برداری و ترمیم را با بیل مکانیکی انجام میدادند و قسمت زیرین که بسیار عمیق بود را پر میکردند، بدون اینکه به موضوع نشت گاز فاضلاب توجهی داشته باشند.
چون نشت این گاز بسیار خطرناک است و می‌توانست با انفجار همراه شود.
وی ادامه داد: در تصاویر مشاهده شد که چنین انفجاری در محل وجود نداشت و حتی افراد حاضر در محل اصلا به موضوع انفجار فکر نمی‌کردند و اگر میدانستند که این موضوع حتی یک درصد مربوط به فاضلاب است، میتوانستند احتمال دهند نشت در سایر نقاط ایجاد شود و با توجه به قطر نشتی وقوع انفجار را هم در نظر بگیرند، به این دلایل چیزی که متصور میشود این است که تقریبا در ۲ یا ۳ هفته گذشته این سومین مکان در اصفهان است که دچار این پدیده میشود و فرونشست خودش را نشان می‌دهد.
امین شرعی در ادامه با اشاره به گسترش موارد فرونشست در اصفهان عنوان کرد: به نظر بنده در حقیقت این مسئله ارتباط مستقیمی با فرونشست زمین دارد و نشان دهنده این است که متاسفانه فرونشست به صورت سرطان‌وار متاستاز می‌کند و کل اصفهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اخیرا ۳ مورد در دوطرف رودخانه و ۲مورد به صورت محدودتر در خیابان شاهپور جدید و رهنان فرونشست‌های کوچک داشتیم و این نشان می‌دهد که همانطور که مسئول ستاد مدیریت بحران استان اصفهان هم تاکید کردند، این پدیده در کل اصفهان در حال رخ دادن است. اگر این اتفاق صرفا مربوط به فاضلاب بود حتما باید با انفجار همراه و بوی گاز هم در محل استشمام می‌شد، چون هیچکدام از این موارد وجود نداشته است پس این فرضیه که این پدیده هم مربوط به فرونشست زمین است را تقویت می‌کند.
وی درباره میزان تاثیر اقدامات صورت گرفته در راستای رفع مشکل فرونشست و کم‌آبی اظهار کرد: در جلسه‌ای که ما در رابطه با منابع و این موارد در استانداری داشتیم و بنده به عنوان نماینده دانشگاه نجف‌آباد حضور پیدا کردم اعلام کردم که این دست اقدامات کارهای خوبی است اما سریع جواب نمی‌دهد. برای مثال کسی که رژیم غذایی مناسبی نداشته و سیگاری بوده است و حالا دچار یک بیماری خطرناک شده‌است بگوید که از فردا سیگار را ترک می‌کنم و ما گمان کنیم که از همان فردا بیماری‌اش رو به بهبودی می‌رود، قطعا چنین چیزی ممکن نیست. متاسفانه نابخردی‌ها و سوء مدیریت‌هایی که صورت گرفته است به حوزه‌ی آبی زاینده‌رود صدمه زده و این ضایع کردن حق حیاتی است که در حوزه زاینده‌رود وجود داشته است و ما الان آثارش را می‌بینیم.
وی افزود: کارهای صورت گرفته اقدامات خوبی هستند اما به صورت مدیریت واکنشی. یعنی بیشتر به این منظور است که هر مدیری بگوید من دارم کاری برای کم‌آبی انجام می‌دهم و بیشتر نوعی شوآف است. این کارها را نمی‌توان به این زودی انجام داد چون بسیاری از این اقدامات هزینه‌بر هستند و نیاز به فرهنگ‌سازی مجدد دارند. مثلا کشاورز محترم ما که دارد کار کشاورزی را انجام می‌دهد که به آبیاری بالایی احتیاج دارد نیاز است توجیه شود، انسداد چاه‌های غیرمجاز تاحدی امکان انجام دارد چون بسیاری از این چاه‌های غیرمجاز ممکن است مربوط به افراد و اشخاص باشد که ذی‌نفوذ باشند. به همین دلیل بیشتر اوقات این صحبت‌ها تنها در حد شوآف است و در مدت زمان کوتاه جوابگو نخواهد بود.
امین شرعی با اشاره به آسیب‌های وارد شده به بستر زاینده‌رود گفت: اما موضوع اصلی ما در فرونشست زمین این است که ما آب را به این طرف و آن طرف گسیل کردیم و سر سفره زاینده‌رود هزاران نفر مهمان ناخوانده نشانده‌ایم. زیر زمین دیگر به طور کلی خالی شده است و با این راهکارهای اورژانسی هم نمی‌توانیم جلوی این وضعیت را بگیریم. با این روند متاسفانه ضربه‌های آخر را هم به این پیکر بی‌جان وارد می‌کنند و اوضاع بدتر هم خواهد شد . در استانداری و جاهای دیگر اعلام می‌کنند که فرونشست زمین موضوع اصلی ما نیست و موضوعات دیگری هم وجود دارد که اهمیتش از فرونشست بالاتر است. این آدرس غلط دادن، به حاشیه راندن و بی‌اهمیت جلوه دادن نشانگر این است که عزم راسخی در این زمینه وجود ندارد.
وی ادامه داد: با توجه به کمبود منابع آبی و گسترش آن و پیش بینی افزایش دمای هوا، تابستان بسیار سختی را در پیش خواهیم داشت و همه این‌ها نشان خواهد داد که وضعیت فرونشست زمین نسبت به سال‌های قبل حتی بدتر هم خواهد شد.
بسیاری از افرادی که در زمینه ابنیه تاریخی و معماری فعالیت می‌کنند، درباره ترک‌هایی که ممکن است روی پایه‌های پل‌های تاریخی ایجاد شود هشدارهای لازم را داده‌اند و احتمال لغزش و از دست دادن این بافت‌های تاریخی و فرهنگی وجود خواهد داشت.
***
پیشروی فرونشست زمین در اصفهان شتاب گرفت
مدیر کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی اصفهان گفت: پردازش داده‌ها و رصد‌های زمینی حکایت از پیشروی فرونشست زمین به داخل شهراصفهان با شتاب سریع دارد که مدیریت این بحران نیازمند سرعت عمل در اجرای راهکارهای اثربخش است.
رضا اسلامی به پایش جدی فرونشست زمین در دشت اصفهان_برخوار از سال ۹۸ اشاره و بیان کرد: در سال ۹۸ که ما فقط با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای مناطق تحت تاثیر فرونشست زمین و نرخ را به‌دست آوردیم بیشینه نرخ به صورت منطقه‌ای ۱۸۴ میلیمتر بود که به صورت نقطه‌ای در مناطقی از غرب، شمال شرق و شرق اصفهان وجود داشت، همچنین داده‌های GPS نیز همین نرخ را نشان می‌داد ولی با این تفاوت که نقاط بیشینه به صورت یک پهنه در آمده بود و در حال گسترش از جنوب غرب و شمال شرق است.
وی با بیان اینکه پایش‌های زمینی نیز موید همین موضوع بود، افزود: گزارش‌ها و بازدیدها نشان داد که منازل تحت تاثیر فرونشست زمین دچار ترک و از هم گسیختگی شده بودند.
اسلامی افزود: موضوع بسیار عجیبی که باید به آن توجه ویژه کرد تعدد و پراکندگی گزارش‌های فروریزش‌ها در سطح شهر به علت نشت یا ترکیدگی لوله آب بود.
وی ادامه داد: ازمناطق مرکزی از جمله «احمد آباد» و «جَی» یا مناطق شمالی مانند «کاوه»، «گلستان» و مناطق جنوبی مانند «مهر آباد» و«آمادگاه»، گزارش هایی داشته‌ایم که شاید آخرین آن فرو ریزش اخیر خیابان آمادگاه شرقی در چند روز گذشته بود.
تصمیم‌گیری‌ها کند پیش می‌رود
مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی اصفهان در ادامه این گفت‌وگو تصریح کرد: سرعت فرونشست با تصمیم گیری در این خصوص مانند مسابقه لاک پشت و خرگوش است.
وی افزود: فرونشست وظیفه ذاتی خود را که همان تحکیم لایه‌های خاک بر اثر تخلیه آب موجود بین ذرات بدنبال برداشت که بیش از توان آبخوان است را به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهد و سال به سال آهنگ و شتاب این حرکت بیشتر میشود.
اسلامی به نحوه تصمیم گیری‌ها برای کنترل فرونشست و سرعت اقدام برای این بحران اشاره و بیان کرد: از زمانی که اداره کل زمین شناسی اصفهان در مرداد ماه ۹۲ تشکیل شد نخستین موضوعی که به آن پرداخته شد فرونشست زمین بود که همان زمان دشت‌های اصفهان _برخوار، مبارکه، نجف آباد و مهیار مورد پایش‌های زمینی قرار گرفت.
وی گفت: ۴۸ ایستگاه GPS موقت و ۶ ایستگاه GPS دائم در این مناطق جانمایی شد همچنین برای سنجش فرونشست زمین در پل‌های تاریخی ۳۶ ایستگاه جانمایی شد.
مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی اصفهان ادامه داد: سپس پروپوزال‌ها به صورت جداگانه به استان تحویل شد که آن را سازمان زمین شناسی و استانداری به عنوان کار مشترک انجام دهند به طوریکه ۵۰ درصد منابع آن را استان و ۵۰ درصد آن را سازمان تامین کند اما با این که مسئولان استان در آن زمان از افراد شناخته شده در حوزه آب بودند این پروپوزال‌ها به بایگانی پیوست.
اسلامی افزود: به عنوان مثال اعتبار درخواستی برای نصب ۶ ایستگاه دائم در حدود یک میلیارد تومان بود که اکنون این رقم در حدود دوازده میلیارد تومان است، یا برای پل‌های تاریخی در حدود صد میلیون تومان بود که استان باید نیمی از آن را متقبل می‌شد که اکنون این رقم در حدود یک میلیارد تومان است.
وی افزود: درهرصورت در زمان استاندار سابق از سال ۹۸ مدیریت بحران با جدیت به این موضوع ورود پیدا کرد و باحمایت‌های شخص استاندار پایش فرونشست دشت‌های استان انجام شد و اطلس پنج دشت تکمیل شد.
اسلامی ادامه داد: دستگاهای GPS در مناطق شمال استان نصب شد و نتیجه این بود که با یک تاخیر هشت ساله موضوع فرونشست زمین در اصفهان به عنوان تنها کلانشهری که زبانه‌های فرونشست زمین به داخل شهر نفوذ کرده تیتر خبری تمام خبرگزاری‌های داخل و خارج شد.
وی خاطر نشان کرد: البته تلاش‌ها و توجه ویژه نمایندگان جدید دوره مجلس فعلی و همچنین اعضای شواری شهر اصفهان نیز به مطرح شدن این موضوع قابل تقدیر است.
اسلامی افزود: اکنون نیز یک کارگروه ویژه در استانداری تشکیل شده است که در خصوص راهکارها و دلایل آن به صورت مرتب جلساتی را با نهادهای مربوطه برگزار می‌کند، جلسات منظم کارگروه “فرونشست زمین” زیر نظر مدیریت بحران استان به صورت ماهانه برگزار میشود و وظایف هر نهاد مشخص وگزارش از اقدامات آن خواسته میشود.
مبنای مقابله با فرونشست زمین
مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی اصفهان، ادامه داد: کارشناسان یک زبان مشترک در این خصوص دارند و آن اینکه برای کنترل سرعت دیوانه وار فرونشست باید بین منابع و مصارف آب تعادل به وجود بیاید.
اسلامی تصریح کرد: اینکه فرونشست زمین در اصفهان، چنین آهنگ سریعی گرفته است به خاطر آن است که جریان دائمی زاینده رود به عنوان اصلی‌ترین منبع تغذیه‌کننده آبخوان با تصمیمات نابخردانه از سال ۷۹ به جریان موقتی تبدیل و درحال‌حاضر هم به عنوان یک کانال آبرسانی کاربری تعریف شده است.
وی افزود: از طرف دیگر از همان سال برداشت‌های آب از آبخوان با حفر چاه‌های جدید و عمیق تر کردن چاه‌های قدیم بیشتر شده است و اکنون ورودی به آبخوان تقریبا صفر است و خروجی عددی نزدیک به ۳۱۱ یا ۵۱۵ میلیون متر مکعب را نشان می‌دهد.
به گفته وی، مطالعات نشان می‌دهد که با این رویه اگر پیش برویم در بدترین حالت هشت سال دیگر و خوشبینانه ۱۵ سال دیگر منابع آبی خشک خواهند شد.
اسلامی هشدار داد: آبخوان دشت سه هزار و ۶۰۰ کیلومتری اصفهان _ برخوار که مساحتی در حدود هزار و ۶۰۸ کیلومتر دارد به صورت یک کاسه یا مخروط است که حجم بیشتر و آب با کیفیت این کاسه را در طول این سال‌ها مصرف کرده‌ایم و این ۳.۴ میلیارد متر مکعب آب موجود با کیفیت بسیار پایین ته کاسه است که آن هم حریصانه برداشت می‌کنیم.
وی افزود: برخی از نمایندگان و فعالان محیط‌زیست و حتی کارشناسان همین تعداد حلقه چاه در این دشت را دلیل اصلی فرونشست زمین عنوان می‌کنند اما هیچکدام منصفانه نیامدند بگویند که چرا این تعداد حلقه چاه و این میزان برداشت وجود دارد.
اسلامی گفت: سال‌ها بود که کشاورزان شرق از رودخانه زاینده رود برای کشاورزی استفاده میکردند اما زمانی که بحث انتقال آب از حوزه زاینده رود انجام شد و رودخانه خشکانده شد؛ حقابه داران با فشار به آبخوان و برداشت از سفره باعث افت سطح آبهای زیرزمینی و به تبع آن فرونشست زمین شدند پس باید علت اصلی همه این معضلات را در جاری نبودن زاینده رود دانست.
وی ادامه داد: باید به این نکته توجه کرد سیاست‌های اشتباه دیگر؛ از جمله توجه ویژه به توسعه صنعت نیز باعث شده که اصفهان شهری جذاب برای مهاجران متقاضی شغل باشد که همین موضوع، رشد نامتوازان جمعیت در اصفهان را بدنبال داشته است، همین افزایش جمعیت نیز مصرف‌کننده آب هستند به طوریکه اگر سرانه مصرف هر فرد را روزانه ۲۰۰ لیتر در نظر بگیریم که در اصفهان این عدد ۱۵۶ لیتر است برآورد کنید که یک جمعیت حدود ۲ و نیم میلیون نفر چه میزان آب مصرف می‌کنند.
بیان حقایق به معنای «اصفهان هراسی» نیست
مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی اصفهان اذعان کرد: بیان حقایق و مطرح کردن فرونشست زمین بنابر استدلال بعضی از صاحبنظران، نوعی اصفهان هراسی در شهر ایجاد کرده و نظر آنها این است که در یک محیط آرام و به دور از جنجال می‌توان بهتر کار کرد.
وی افزود: امیدواریم اینگونه باشد اما باید دانست فرونشست منتظر نمی‌ماند و وظیفه ذاتی خود را انجام می‌دهد و ما در اصفهان فرصت آنچنانی نداریم که فکر کنیم.
اسلامی تصریح کرد: باید زاینده رود را به عنوان یک رودخانه دائمی به رسمیت شناخت و آن را از موقعیت یک کانال آبرسانی موقتی خارج کنیم.
وی ادامه داد: باید بپذیریم که دیگر با توجه به تغییرات اقلیم، همین کشاورزیِ محدود نیز نباید در اصفهان و دشت‌های اطراف آن انجام شود و کشاورزان را یکبار برای همیشه با دادن حقابه تعیین تکلیف کنیم.
مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی اصفهان افزود: اگر کلانشهر اصفهان برای دولت مهم است باید برای حفظ شهر این هزینه را انجام دهد و به جای کشت در مناطق شرق و شمال شرق اصفهان از ظرفیت‌های دیگر آن یعنی تغییر کاربری کشاورزی به نیروگاه‌های انرژی خورشیدی استفاده کند و در این زمینه سرمایه‌گذاری کند.
وی با بیان اینکه اصفهان دیگر بیش از این توان توسعه صنعتی را ندارد، افزود: از این رو سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها باید از توسعه بی‌حساب و کتاب شهرک‌های صنعتی که آب بَر هستند به شدت جلوگیری کند.
اسلامی با بیان اینکه اصفهان شهری گردشگر پذیر است، افزود: وجود ۶ هزار بنای تاریخی و هجوم این تعداد گردشگر در بهار امسال خود دلیل این واقعیت است پس باید زیرساختهای گردشگری در اصفهان فراهم شود و توریسم گریز نباشیم.
وی ادامه داد: پر واضح است درآمدی که از طریق گردشگری می‌توان به‌دست آورد چندین برابر صنعت وکشاورزی است.
اسلامی گفت: در مقایسه با همه دنیا از جمله کشور امارات که با این جاذبه‌های مصنوعی سعی در جذب توریست می‌کند، ما ۳۳پل؛ پل خواجو، میدان نقش جهان، منارجنابان و ظرفیت‌های دیدنی بسیاری داریم که از آنها فقط یک نمونه در جهان آن هم در اصفهان وجود دارد و چرا ما از این سازه‌ها با برنامه‌ریزی در حد شان و منزلتشان استفاده نکنیم.
فرصت‌ها از دست می‌رود
مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی اصفهان با ارائه آمار و ارقام در این خصوص ادامه داد: نرخ بحرانی فرونشست زمین در جهان ۴ میلیمتر در سال است یعنی از این نرخ به بالا دولت‌ها توجه ویژه‌ای به آن منطقه می‌کنند این در حالی است که در مناطق غربی کاشان بیشینه نرخ ۹۰ میلیمتر، در دشت خالد آباد این عدد ۱۲۰ میلیمتر، در دشت اردستان ۷۹ میلیمتر، دشت اصفهان ۱۸۵میلیمتر، دشت مهیار ۱۷۵ میلیمتر، دشت گلپایگان ۱۳۰، میلیمتر، دشت شهرضا ۱۲۰ میلیمتر، دشت دامنه فریدن ۱۱۰ میلیمتر و در دشت نجف آباد بین ۷۰ تا۸۰ میلیمتر نرخ بیشینه داریم که البته نباید در این عدد نرخ ریز بشویم چرا که دشتی که نرخ آن به عنوان مثال ۷۰ میلیمتر باشد شاید شرایط بسیار بحرانی تری نسبت به دشتی با نرخ ۲۰۰ میلیمتر داشته باشد.
وی هشدار داد: موضوع فرونشست زمین در اصفهان به عنوان تنها کلانشهری که زبانه‌های فرونشست زمین به داخل شهر نفوذ کرده بسیار جدی است و هر روزی که بگذرد فرصت برای جبران را از دست خواهیم داد.
اسلامی گفت: فرونشست نیاز به محیط آرام ندارد و مانند آتش در جنگل خشک تر را می‌سوزاند، این پدیده انتخاب نمی‌کند که کجا را تخریب کند و کجا را نه و هر آنچه که در این دشت بنا شده باشد از سازه هایی با قدمت۵۰۰ سال گرفته تا سازه‌های تازه تاسیس را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
وی هشدار داد: فرونشست شمال و جنوب نمی‌شناسد، ملی و غیر ملی نمی‌شناسد، نمی‌گوید اینجا پالایشگاه است یا فرودگاه یا قطار شهری یا میدان نقش جهان، مسئله این است که خطر آن را باور کنیم.
به گفته وی، فرونشست کار خود را درست انجام می‌دهد اگر ما هم مانند فرونشست وظایف خود را درست انجام دهیم می‌توانیم بر این مشکل غلبه کنیم.
گام‌های اولیه برای مقابله با فرونشست
مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی اصفهان ادامه داد: دولت باید تکلیف خود را در خصوص اصفهان مشخص کند، زیرا امروز همه کارشناسان به فوق بحرانی بودن فرونشست زمین در اصفهان اذعان دارند.
اسلامی با بیان اینکه راهکارها در این مسئله مشخص است، افزود: برقراری جریان دائمی رودخانه زاینده رود به عنوان اصلی‌ترین منبع تغذیه‌کننده آبخوان و به نوعی در اولویت قراردادن حقابه محیط‌زیست بعد از آب آشامیدنی ضروری است.
وی، نبود هرگونه بارگذاری جدید بر روی حوضه بحران زده زاینده رود از جمله طرح‌های انتقال آب را ضروری دانست و افزود: نمی‌شود یک بام و دو هوا بازی کرد از یک طرف اذعان به بحران فرونشست زمین در اصفهان داریم و از طرف دیگر به جای تخصیص اعتبار برای احیای زاینده رود برای انتقال آب از این حوضه ازطریق پروژه هایی اعتبار تخصیص داده شود.
مدیر کل سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی اصفهان افزود: برداشتهایی که در بالا دست به صورت پمپاژ آب از زاینده رود انجام میشود باید متوقف شود.
اسلامی افزود: اصفهان دیگر شهری نیست که بتواند در زنجیره غذایی کشور به واسطه کشاورزی کمک کند از این رویا باید زمین‌های کشاورزی از کشاورزان خریداری شود یا شرایطی ایجاد شود که کشاورزان این زمینها را به نیروگاهای انرژی خورشیدی تبدیل کنند.
به گفته وی، پلمب چاه‌های غیر مجاز و کاهش برداشت از چاهای مجاز نیز باید بطور جدی و مستمر در دستور کار قرار بگیرد.
اسلامی در خصوص تاثیر بخش صنعت بر این مسئله گفت: نمی‌گویم که صنایع بزرگ فولادی در اصفهان به یکباره تعطیل شود اما باید از توسعه این صنایع آب بَر در اصفهان جلوگیری کرد و برنامه‌ریزی برای انتقال این صنایع به کنار دریا انجام شود.
به گفته وی، هزینه‌ای که برای انتقال آب از دریا به فلات مرکزی انجام میشود اگر برای انتقال این صنایع انجام شود در دراز مدت به مراتب کمتر خواهد بود.
اصفهان باسابقه زیاد و شدید موارد متعدد فرونشست، امروز استانی با وضعیت قرمز است که وضعیت آن از هشدار گذشته و به بحران تبدیل‌شده است.
***
فرونشست‌های تهران فوق بحرانی است/ مصرف بیش از ۸۵ درصد آبهای زیرزمینی
استاد پژوهشکده زلزله شناسی گفت: وضعیت استان تهران در مورد گستردگی فرونشت‌ها، فوق بحرانی است و این اتفاق به دلیل جمعیت زیاد و تراکم بسیار بالایی است که در شهر تهران زندگی می کنند.
مهدی زارع استاد پژوهشکده زلزله شناسی در گفتگو با موج در خصوص علت به وجود آمدن فرونشست‌های زمین گفت: هنگامی که در مواقع خشکسالی آبهای سطحی تمام می‌شوند و برای تامین آب سراغ آبهای زیرزمینی می‌رویم، آنها دیگر برگشت‌پذیر نخواهند بود و یکی از تبعاتی که این سوء مصرف دارد، فرونشست زمین است.
وی با بیان اینکه تنها حدود ۲۰ درصد از آبهای زیرزمینی مصرف شده قابل جبران خواهد بود، ادامه داد: متاسفانه در کشور ما بیش از ۸۵ درصد از حجم آبهای زیرزمینی بهره‌برداری میشود که این مقدار با بارندگی هم قابل جبران نخواهد بود.
به گفته این استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی حفر چاه‌هایی که به منظور تامین آب صورت می‌گیرد، از طریق آبهای زیرزمینی پر‌آب میشود و همین امر موجب نشست آبرفت‌ها شده و به دنبال این نشست، سطح آب زیرزمینی به حدی پایین می‌رود که زمین نشست می‌کند.
استاد پژوهشکده زلزله شناسی، وضعیت استان تهران در مورد گستردگی فرونشت‌ها را فوق بحرانی دانست و بیان کرد: این اتفاق به دلیل جمعیت زیاد و تراکم بسیار بالایی است که در شهر تهران زندگی می کنند.
زارع به عواقب فرونشست‌های دشت شهریار در جنوب غربی تهران و جنوب شهر قدس و ملارد و تهرانسر اشاره کرد و گفت: مشکل فرونشست‌ها زمانی بحرانی میشود که در مناطقی که اوج فرونشست اتفاق می‌افتد، ترک‌های کششی بزرگ ایجاد و منجر به تغییر جاده‌ها شود.
زارع در مورد اینکه آیا تبعات فرونشست‌ها قابل جبران است یا نه اظهار کرد: تخریب‌هایی که از برداشت‌های آبهای زیرزمینی ایجاد شده است عملاً قابل جبران نیست ولی اولین و مهمترین کاری که می‌توان انجام داد این است که از بیشتر شدن این حالت جلوگیری کند.
***
فرونشست زمین در کمین مردم پاکدشت
بروز شکاف و حفره‌های ناشی از فرونشست زمین و فروریزش‌های ناگهانی در ۳۱ استان کشور مشاهده میشود و روز به روز در حال افزایش است.
به گزارش تسنیم، شدت فرونشست در کشور به شکل روزانه در حال افزایش است و همواره شاهد راهیابی فرونشست به سطح زمین در شهرهای مختلف کشور هستیم. به تازگی نیز فیلمی از فرونشست زمین در پاکدشت در فضای مجازی پخش شده است که بار دیگر خطر این تهدید جدی که مانند یک بمب ساعتی در زیر پای مردم ۳۱ استان کشور قرار دارد را گوشزد می‌کند.
علی بیت‌اللهی, رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی در رابطه با مشاهده فرونشست در پاکدشت در صفحه خود نوشت:
بروز شکاف و حفره‌های ناشی از فرونشست زمین و فروریزش‌های ناگهانی ناشی از شکل‌گیری حفره‌ها با پایین رفتن سطح ایستابی، بروز فرسایش تونلی، آب‌شستگی‌ها و ریزش‌های سطحی در همه نقاط کشور مستعد وقوع هستند. براساس برآوردهای سازمان نقشه‌برداری، به‌جز استان گیلان در تمامی استان‌های کشور فرونشست زمین در حال رخداد است و ضرورت دارد تا عزمی جزم و ملی و مستمر و جدی برای کاهش خطرات فرونشست زمین در کشور به‌وجود آید.
متأسفانه تا این زمان اقدام محسوس و ملموسی در سطح ملی برای کاهش ریسک فرونشست زمین اجرایی نشده و اعتباری هم برای این‌کار تخصیص نیافته است. پیش‌بینی بنده این است که با توجه به استمرار کم‌آبی و کاهش قابل ملاحظه بارندگی و کاهش حجم روان‌آب‌ها و آبهای سطحی، فشار بر سفره های آب زیرزمینی بیشتر خواهد شد، سطح آب زیرزمینی با نرخ بالاتری افت خواهد کرد و فرونشست زمین و آثار آن را بیشتر و بیشتر ملاقات خواهیم کرد.
در نتیجه تحقیقاتی که بر روی ۶۰۹ دشت مطالعاتی کشور انجام شده است, ۴۰۹ دشت درگیر فرونشست هستند و ۲۰۰ دشت باقی مانده نیز به‌زودی با فرونشست مواجه خواهند شد! از این ۴۰۹ دشت ۱۳۳ دشت وضعیت خطرناک‌تری دارند که از این تعداد نیز ۳۰ دشت شرایط به شدت بحرانی دارند. دشت برخوار در اصفهان، نخستین دشت از نظر بحران فرونشست در کشور است و دشت تهران کرج هم از جمله دشت‌های بحرانی در کشور است.
- 16
- 4
