وضعیت بحرانی بومگردی‌ها و پلمب سریالی اقامتگاه‌ها به خاطر حجاب

نوروز امسال شروع خوبی برای اقامتگاه‌های بومگردی ایران نبود. در شرایطی که صاحبان بومگردی‌ها توقع داشتند پس از رکود سه ساله ناشی از همه‌گیری کرونا و نیز ناآرامی‌های اجتماعی، در ایام نوروز بخشی از زیان چند ساله خود را جبران کنند پلمب شدن سریالی اقامتگاه‌ها عرصه را بر آنها تنگ کرد.

توجه داشته باشید که از سویی صاحبان بومگردی‌ها امکانی بیش از تذکر زبانی برای رعایت حجاب ندارند و از سوی دیگر رعایت نشدن حجاب در این واحدها، در نهایت منجر به پلمب شدن واحدهای تجاری آنها می‌شود.

این در حالی است که خانه‌مسافرهای غیرمجاز در تعطیلات نوروز به راحتی در حال فعالیت بودند و بدون الزام به رعایت محدودیت‌ها، سهم بومگردی‌ها از گردشگری را نصیب خود کردند. در چنین شرایطی پخش شدن یک سریال تلویزیونی از شبکه اول سیما و نشان دادن تصویری نامناسب از گردانندگان بومگردی‌ها، به جای آنکه فرهنگ‌سازی مناسبی نشان دهد تصویری نامناسب از گردانندگان بومگردی‌ها ارائه می‌دهد.

مجموع این عوامل باعث تنگ شدن عرصه بر صاحبان اقامتگاه‌های بومگردی ایران شده است و همین امر باعث شده «هیات‌مدیره جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی ایران» بیانیه‌ای صادر کرده و در اختیار روزنامه «جهان‌صنعت» جهت انتشار قرار دهد.

پلمب بومگردی‌ها در فصل سفر

یکی از چالش‌های اصلی صنعت گردشگری در نوروز، مسائل مرتبط با پلمب اقامتگاه‌ها به دلیل رعایت نشدن حجاب بود.

نکته شایان توجه در این میان آن بوده که باوجود آنکه صاحبان اقامتگاه‌های بومگردی در بسیاری از موارد تذکرات لازم را مطرح می‌کردند اما مشکلاتی مثل پلمب شدن گریبانگیر برخی از آنها شد. این پلمب شدن درست در ایام نوروز و پس از توقف دو تا سه ساله فعالیت بومگردی‌ها (به علت کرونا و ناآرامی‌ها) اتفاق افتاد تا موجی از یأس و نامیدی میان فعالان گردشگری روستایی شکل بگیرد.

در واقع در شرایطی که تازه فعالیت بومگردی‌ها پس از وقفه‌ای طولانی ازسرگرفته شده بود، برخی از بومگردی‌ها با مشکل پلمب رو‌به‌رو شدند.

آنطور که یکی از فعالان اقامتگاه‌های بومگردی به «جهان‌صنعت» گفته در برخی موارد به صاحب اقامتگاه گفته شده که اقامتگاه پلمب‌شده ممکن است که تا عید فطر نیز رفع پلمب نشود و این یعنی از دست دادن فصل سفر و مسافر. این مساله درواقع ضربه بزرگی به بومگردی‌هاست و تداوم آن هیچ انگیزه‌ای برای صاحبان بومگردی‌ها برای ادامه فعالیت باقی نمی‌گذارد.

در همین رابطه در بیانیه‌ای که «هیات‌مدیره جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی ایران» در اختیار «جهان‌صنعت» قرار داده آمده است: «خانه‌های بومگردی با بیش از یک‌ونیم دهه فعالیت و نقش‌آفرینی در بافت‌های تاریخی و طبیعی روستایی و شهری و همچنین تاکید بر توسعه پایدار، سال جدید را پس از چندسال سپری کردن بحران‌های مختلف و با امید به روزهای بهتر و با توکل به ایزد توانا و تلاش بیشتر خانواده و جوامع محلی به عنوان عناصر اصلی بومگردی و با انرژی مثبت آغاز می‌کند. لازم می‌دانیم در راستای تفاهم هرچه بیشتر مواردی راکه دراین چند روز تعطیلات جشن نوروز پیش آمده به جهت یافتن راهکار مناسب طرح موضوع کنیم.»

این بیانیه ضمن تاکید به در نظر گرفتن شرایط جامعه و نسل امروز می‌افزاید: «تاکید ما در اقامتگاه‌های بومگردی بر این شعار معروف نیاکانمان است که می‌گوید: مهمان حبیب خداست. پس در این چارچوب و ضمن احترام به قوانین و با نگاه تعاملی و همچنین در نظر گرفتن شرایط جامعه و نسل امروز براین باور هستیم که مقولاتی مثل حجاب نگاه فرهنگی می‌طلبد و پوشش در میان اقوام ایران زمین می‌تواند نمونه‌ای از داشته‌ها و شاخصه‌های فرهنگی در میان جوامع بومی محسوب شود.»

بیانیه مذکور برخورد قهری و پلمب اماکن گردشگری را مثبت ارزیابی نکرده و خاطرنشان می‌کند: «اقامتگاه‌های بومگردی به عنوان مدافعان فرهنگ، معنویت، سنت و طبیعت همواره خود را حافظ ارزش‌های فرهنگی، بومی و ملی می‌دانند. برخورد قهری و پلمب اقامتگاه‌های بومگردی (آخرین مورد در پایان نوروز اقامتگاه موفق و موجه در خراسان رضوی)، ضمن عدم حفظ حقوق آنان، باعث دلسردی و یأس مدیران و بهره‌برداران می‌شود.»

سهم یک درصدی بومگردی‌ها

آماری که به تازگی منتشر شده نشان می‌دهد که سهم خانه‌های بومگردی از گردشگری نوروزی کشور صرفا یک درصد است.

در نظر داشته باشید که تا چهارم فروردین ماه ۱۱ میلیون نفر در کشور به سفر رفته‌اند که با احتساب سهم یک درصدی بومگردی‌ها سهم این اقامتگاه‌ها صرفا ۱۹۰ هزار مسافر از دوران پیک سفر بوده است. با نگاهی عمیق‌تر به این آمار روشن می‌شود که۱۹۰ هزار نفر مسافر برای ۳ هزار و ۴۰۰ اقامتگاهی که در سطح کشور وجود دارد عدد بسیار ناچیزی است. از سوی دیگر در این شرایط باز کردن در مدارس به روی مسافران نوروزی و نیز فعالیت گسترده خانه‌های اجاره‌ای غیرمجاز باعث شده که اقامتگاه‌های بومگردی به حاشیه رفته و کمرنگ شوند.

در نظر داشته باشید که وقتی صاحب اقامتگاه بومگردی در خصوص مساله حجاب خیلی سفت و سخت برخورد می‌کند خواه ناخواه گردشگران هم کمتر به سمتش می‌آیند.

فراموش نکنیم که اقامتگاه‌های غیرمجاز با قیمت ارزان‌تر از بومگردی‌ها در حال فعالیت هستند و بحث مجوز، لزوم ارائه سند محرمیت و سایر محدودیت‌ها را هم ندارند و در این شرایط مسافر به سمت مراکز غیرمجاز سوق داده می‌شود. نتیجه این شرایط آن است که بومگردی‌ها باید با سهم ناچیز یک درصدی خود و نیز با محدودیت‌های اعمال‌شده و ریزش مسافرهایشان بسوزند و بسازند.

بیانیه «هیات‌مدیره جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی ایران» ضمن اشاره به رقابت نابرابر مراکز فاقد مجوز با بومگردی‌ها تاکید می‌کند: «فعالان بومگردی و گردشگری خوان‌های بسیار طی می‌کنند تا برای فعالیت مجوزی دریافت یا تمدید کنند. در حالی که فعالیت مراکز بدون مجوز و با نام‌های مختلف و بدون نظارت رونق می‌گیرد. اخیرا آماری توسط یکی از مسوولان ارائه شده که سهم خانه‌های بومگردی را از گردشگری نوروزی کشور تنها یک درصد می‌داند که این خود بی‌ارزش کردن مجوز‌های ارائه شده و همچنین دستگاه‌های نظارتی و تشکل‌های تخصصی محسوب می‌شود. جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی کشور آمادگی خود را با نگاه گفت‌وگومحور و تعاملی و در جهت دستیابی به راهکارهای مناسب در راستای تفاهم بیشتر اعلام می‌دارد.»

با توجه به جمیع شرایط موجود می‌توان گفت در واقع اگرچه در ابتدای امر نگاه دولت این بوده که به واسطه فعالیت اقامتگاه‌های بومگردی کسب‌و‌کارهای روستایی شکل بگیرند اما حالا با پلمب سریالی اقامتگاه‌ها هر چه که در این سال‌ها رشته شده بود پنبه می‌شود و اقتصاد روستایی و بومی شکل گرفته، در مسیر نابود شدن قرار گرفته است.

فرهنگ‌سازی نامناسب در سریال تلویزیونی

در حالی که صاحبان اقامتگاه‌های بومگردی با مساله پلمب سریالی مراکز خود دست‌وپنجه نرم می‌کنند، پخش یک سریال تلویزیونی که تصویری نامناسب از اداره‌کنندگان بومگردی‌ها ارائه می‌دهد، بر مشکلات موجود افزوده است.

در سریال تلویزیونی‌ای که در ایام نوروز از شبکه اول سیما پخش شد به جای آنکه نقاط مثبت و آداب، فرهنگ و سنن اقامتگاه‌ها نشان داده شود؛ صاحب اقامتگاه بومگردی به عنوان یک فرد کلاهبردار به نمایش در می‌آید که بابت هر چیزی از مردم درخواست پول می‌کند. این در حالی است که اغلب اقامتگاه‌های بومگردی به این شکل اداره نمی‌شوند و صاحبان بومگردی‌ها اغلب افرادی مهمان‌نواز بوده و فرهنگ اصیل منطقه خود را معرفی کرده و کار فرهنگی انجام می‌دهند.

با وجود این، سریال نوروزی پخش‌شده از تلویزیون روی مسائلی دست گذاشته که به اقامتگاه‌های بومگردی آسیب وارد می‌کند.

بیانیه «هیات‌مدیره جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی ایران» در این خصوص آمده: «متاسفانه از یکی از شبکه‌های تلویزیون سریالی پخش می‌شود که جایگاه واقعی خانه‌های بومی با ادبیات دور از شأن مورد آسیب قرار می‌گیرد، این سریال در شبکه یک پخش شد که چهره‌ای مخدوش، غیرواقعی و دور از اخلاق حرفه‌ای از اقامتگاه‌های بومگردی به نمایش گذاشت. به طور قطع فرهنگ بومی ایران‌زمین بسیار غنی و دارای جایگاه ویژه بوده و تولید محتواهای هنری باید با ظرافت و دقت نظر و مطالعه بیشتری صورت گیرد.»

در نهایت باید گفت، با توجه به چالش‌های متعدد سه‌ساله گذشته در حوزه گردشگری انتظار می‌رود مسوولان امر ضمن درک شرایط حساس فعالان این حوزه و نقشی که بومگردی‌ها در توسعه اقتصاد روستایی دارند آنها را دریابند و مانع بسته شدن سریالی این اقامتگاه‌های فرهنگی شوند.