ایران به زودی دچار بحران بی آبی خواهد شد؛ این حرف دیروز و امروز نیست و سال‌هاست که درباره آن هشدار داده اند. حالا چندماهی است که کشاورزان شرق اصفهان با اعتراض‌ها و فریادهای‌شان از این بی آبی می‌گویند كه نتیجه مستقیم بحرانی بوده که سال‌هاست بدون اینکه مدیریت شود، روز به روز وخیم تر می شود. در آینده‌ای نزدیک، بسیاری از شهرهای ایران شاهد ایستگاه‌های فروش آب تصفیه‌شده چاه‌ها خواهند بود.شايد اصفهان بزرگ‌ترین شهری است که در ابتدای صف این وضعیت قرار دارد. در آمار منتشرشده منابع گفته شده است که در سال گذشته تنها سه استان ایران، نزولات آسمانی بالاتر از میانگین درازمدت داشته‌اند (آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل).
بقیه استان‌ها درگیر دامنه‌ای از کم آبی و بی آبی هستند و حجم آب برخی سدها ۹۰ درصد کاهش داشته است. اگر اوضاع بی آبی همچنان ادامه پیدا کند و سدهای ساخته شده روز به روز بیشتر شوند، تاریخ و تمدن کشورمان تحت تاثير آن قرار خواهد گرفت. در مرحله اول، بخش های مرکزی ایران از مرز کم آبی عبور می کند و به بی آبی می رسد و در فاز بعدی، این بحران به مناطق غیر کویری هم انتقال می یابد. با کاهش منابع آب، تنش های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تشدید می شود؛ بدین معنا که در دوران کم آبی، درگیری بر سر سهم آب اوج می‌گیرد. کشاورزان همدانی هم به این بحران وارد شده اند و هر روز بر سر بی آبی شاهد خشک شدن زمین‌های‌شان هستند.
در نهایت موضوع امنیتی می شود و حتی راهکار مناسبی هم برای آن اندیشیده نمی‌شود. کاوه مدنی، معاون سازمان محیط زیست که یکی از صاحب‌نظران در زمینه مدیریت منابع آبی در این زمینه است، وقتی به ایران آمد تا اوضاع را به سامان کند، گفت: سطح تخریبی که در منابع آبی ایران رخ داده آن‌قدر زیاد است که به زودی نمی توان آن را درست کرد. در نهایت او نیز به دلیل فشارهای فراوان استعفا داد و به ترک اجباری وطن رضایت داد تا شاهد این ویرانی نباشد. کمبود آب، فقط در بخش کشاورزی متوقف نمی شود و بخش صنعت را نیز دربرمی گیرد.
بسیاری از صنایع آب بر مانند فولاد که در مناطق بحران آبی واقع هستند، ناگزیر خواهند شد از ظرفیت تولیدشان بکاهند. بدین ترتیب شاهد افزایش بیکاری در بخش کشاورزی و صنعت خواهیم شد. با تشدید کم آبی، دولت‌ها ناگزیر می‌شوند همه یا بخش اعظم منابع آبی را به آب شرب شهری اختصاص دهند ولی افزایش جمعیت از یک سو و کاهش منابع آبی، تامین آب آشامیدنی را نیز با مشکلات و کمبودهای بسياري مواجه می کند.
آب، فروشی می شود
آنچه معلوم است اینکه در آینده ای نزدیک، بسیاری از شهرهای ایران، شاهد ایستگاه های فروش آب تصفیه‌شده چاه ها خواهند بود. شايد اصفهان، بزرگ ترین شهری است که در ابتدای صف این وضعیت قرار دارد؛ پیشتر در قم نیز شاهد ایستگاه های فروش آب بودیم ولی نه به خاطر کمبود آب بلکه به دلیل طعم شور آب شهری. این در حالی است که معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز در گفت و گو با ایلنا با بیان اینکه برداشت آب از ۲۳۰ دشت کشور ممنوع است، گفته است: «در حال حاضر پنج میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از آب‌های زیرزمینی وجود دارد و شرایط در کشور مناسب نیست».
مسعود تجریشی، درباره آخرین وضعیت پرداخت حقابه تالاب هامون از سوی افغانستان گفت: « ادامه رشته کوه البرز به رشته‌کوه بابایغما در افغانستان متصل می‌شود و این کشور نیز مانند ایران سال آبی خوبی را پشت سر نگذاشته و بارندگی در آنجا نیز با کاهش روبه‌رو بوده است، اما این دلیل نمی‌شود که ما حقابه هامون را نگیریم. البته از آنجا که بارش‌ها کم بوده است، آنها خود در حال برداشت هستند و این‌گونه نبوده که آب باشد و به ما ندهند». او با بیان اینکه اگر حقابه را از افغانستان پیگیری نکنیم، متضرر خواهیم شد، ادامه داد:« اگر هامون آب نداشته باشد، مردم افغانستان نیز دچار مشکل می‌شوند و این در حقیقت یک کار مشترک بین ما و افغانستان برای سلامت مردم است.متاسفانه به دلیل افزایش گرما و کاهش بارش درحال حاضر در هیرمند آبی نیست».
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت از محیط زیست همچنین درباره وضعیت تالاب جازموریان نیز گفت: «کارگروهی به دبیری آقای عدل برای احیای تالاب جازموریان ایجاد شده است. در این جلسات باید سعی کنیم آب صنعت و شرب مردم را مدیریت و برنامه‌ریزی کنیم تا حقابه محیط‌زیست نیز تامین شود، اما با توجه به ذخیره آب در پشت سدها و بارندگی‌های ناچیز پیش‌رو بعید می‌‌دانم، بتوانیم حقابه‌ها را تامین کنیم». در حال حاضر اینکه ۲۴تالاب کشور در وضعیت بحرانی قرار دارند و ۱۸ تالاب به طور کامل خشک شده‌اند، نتیجه سال ها مدیریت بی برنامه است.گرد و غبار از شهرهای مختلف ایران به شهرهای مرکزی می رسد و از ایران جز هاله‌ای از گرد و غبار باقی نمی ماند.
تجریشی این موضوع را نیز هشدار می دهد و در ادامه صحبت هایش می گوید:«با وضعیت موجود در این مناطق اگر به همین منوال پیش برویم، در سال‌های آینده با مشکلات گردو خاک روبه‌رو می‌شویم. البته موضوع گرد و خاک یک مساله نه تنها ملی بلکه فرامنطقه‌ای است». او با بیان اینکه کانون‌های گرد و خاک در منطقه شناسایی شده و تعاملات لازم با کشورهای همسایه شروع شده است، گفت: کارگروه بین‌المللی، کانون‌های بین‌المللی در عراق، سوریه و عربستان را شناسایی کرده است، البته این به نوعی مدیریت بحران است، در حالی که باید مدیریت ریسک درباره این موضوع اعمال شده و برنامه‌هایی نظیر تغییر الگوی کشت از پرمصرف به کم‌مصرف و کاهش دست‌اندازی به طبیعت اجرا شود و از سوی دیگر برنامه‌های خود را با کمبود آب وفق دهیم.
تجریشی با تاکید بر اینکه برداشت آب از ۲۳۰ دشت کشور ممنوع است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر پنج میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از آب‌های زیرزمینی وجود دارد و شرایط مناسبی در کشور وجود ندارد». معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت از محیط زیست همچنین درباره کانون‌های گرد و خاک در دریاچه ارومیه نیز گفت: «کانون‌های گرد و خاک در دریاچه ارومیه سال گذشته به نسبت چهار سال قبل ۶۱ درصد به لحاظ وسعت و تواتر گردو خاک کاهش پیدا کرده است. اگر نتوانیم تراز دریاچه را به ۱۲۷۲ برسانیم، این کانون‌ها همچنان باقی می‌ماند».
این حقیقتی است که باید تا چهار سال دیگر دریاچه ارومیه را تا عمق یک و نیم متر پر از آب کنیم. دریاچه ای که در دولت های مختلف اندک اندک بر اثر بی مسئولیتی و بی توجهی تخریب شد. تجریشی از حمایت نماینده های مجلس برای کنترل این بحران می گوید و ادامه می دهد:«قرار بود نزدیک به ۳۷۰ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه برود، اما همین که به ۲۲۰ میلیون مترمکعب رسید، تمام نمایندگان منطقه در مجلس شورای اسلامی از آقای اردکانیان خواستند تا جلوی ورود آب به دریاچه را بگیرد. دستگاه‌های اجرایی و نمایندگان مجلس نیز باید در زمینه احیای دریاچه با ما همکاری لازم را داشته باشند». معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت از محیط زیست با بیان اینکه مردم نیز در احیای دریاچه ارومیه نقش دارند، گفت: مردم باید مطالبه‌گر باشند و همچنین همکاری کرده و مصرف آب خود را متناسب با آوردها کاهش دهند».
- 12
- 4
