تب داغ تفلیس

«من به شخصه ترجیح می‌دادم به کشور توسعه‌یافته‌تری مهاجرت کنم ولی خب با توجه به شرایط سخت آن کشورها و شرایط ساده گرجستان و احتمال پیوستنش به اتحادیه اروپا در‌ سال ۲۰۲۰ این کشور را انتخاب کردم»؛ این جملات را یک جوان ایرانی که به ‌تازگی و پس از خرید یک خانه در گرجستان، به ایران بازگشته می‌گوید. او هم مانند بسیاری از شهروندان ایرانی که با حساب و کتاب، این‌روزها گرجستان را مقصد مهاجرت خود ‌کرده‌اند، به امید روزهای بهتر و زندگی آرام‌تر این کشور کوچک و خوش‌ آب‌و‌هوا را انتخاب کرده است.

حالا چندسالی است که اگرچه ترکیه، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و امارات همچنان در برنامه سفرهای دایمی ایرانیان جای دارند اما یک رقیب جدی هم به این فهرست اضافه شده ‌است. میل سفر به گرجستان تنها به گذران روزهای تعطیلی یا عید نوروز خلاصه نمی‌شود و چندین‌ هزار ایرانی حالا در شهرهای این کشور کوهستانی صاحبِ خانه و ساکن شهرهای این کشور هستند. موج سفر به گرجستان حالا از فضای مجازی و دفاتر مسافرتی و شبکه‌های ماهواره‌ای خارج شده و گروهی بی‌نیاز به این موسسات، خود اقدام به اخذ اقامت دایم در این کشور به روش‌های متفاوت می‌شوند.

 به‌دنبال فضای رهاتر اجتماعی

دلایل برای انتخاب گرجستان به‌عنوان مقصد مهاجرت، متفاوت است اما فصل مشترک سخنان بسیاری از این افراد، زندگی در شرایطی با فضای باز اجتماعی است، هرچند که هزینه پایین زندگی در این کشور هم یکی دیگر از دلایل اصلی این انتخاب است. «حمید»، روزنامه‌نگاری است که در سفر اخیر خود به گرجستان با بسیاری از ایرانیان مهاجر، هم‌کلام شده است. او درباره سطح معیشت مردم گرجستان به «شهروند» می‌گوید: «گرجستان اساسا کشور فقیری است و بنابراین سطح زندگی اغلب مردم چندان لوکس نیست ولی اختلاف طبقاتی هم مثل همه جا، آن‌جا هم وجود دارد و در بعضی از محله‌ها، خانه‌ها و برج‌های لوکسی وجود دارد.

با این همه غذا و نوشیدنی درگرجستان نسبت به ایران خیلی ارزان‌تر است. تقریبا می‌شود با یک حقوق متوسط در ایران، در شهری مثل تفلیس هم زندگی کرد، البته اگر مجبور به پرداخت اجاره خانه نباشید.» حمید حدود یک‌ماه ساکن تفلیس بوده و معتقد است که وضع زندگی از نظر اقتصادی برای مردم این شهر چندان هم راحت نیست اما چون مردم راحت‌گیر و ساده‌زیستی هستند، با همین حداقل‌ها هم سر می‌کنند. او این ضعف اقتصادی را یکی از مهمترین دلایل گرجستان برای جذب توریست و مهاجر می‌داند: «به خاطر همین فقر و نبود درآمد اساسی در کشور به جذب توریست و سرمایه‌های خارجی روی آوردند که یکی از این موارد، همین اعطای اقامت برای کسانی است که ملکی با ارزش حداقل ۳۵هزار دلار خریداری می‌کنند.»

 اخذ اقامت با خرید ملک

یکی از شایع‌ترین راه‌های اخذ اقامت دایم در گرجستان برای ایرانیان، خرید ملک است و این موضوع آن‌قدر افزایش یافته که همین چند هفته پیش، سفیر ایران در گرجستان در این زمینه هشدار داد و گفت که «خرید ملک در گرجستان لزوما تضمینی برای اخذ اقامت طولانی‌مدت این کشور نیست.» اما روند پذیرش این اقامت به چه شکل است؟ حمید در این‌باره می‌گوید: «قیمت خانه از ۲۰هزار دلار تا چند‌ میلیون دلار است که براساس متراژ و محل فرق می‌کنند ولی برای دریافت اقامت باید ارزش ملکی که خریده می‌شود، حداقل ۳۵هزار دلار باشد.»

روند کار هم به این صورت است که با خرید ملکی با این قیمت، یک‌سال اقامت موقت به خریدار اعطا می‌شود که پس از تکرار این اقامت موقت در ۶سال، اقامت دایم برای مهاجران فراهم می‌شود. آن‌طور که حمید می‌گوید، این روند دریافت اقامت، انگیزه زیادی برای ایرانیان علاقه‌مند به مهاجرت ایجاد کرده و البته امنیت گرجستان هم در افزایش این میل مهاجرت تأثیرگذار بوده است: «انگیزه اغلب ایرانی‌هایی که من با آنها صحبت کردم، هم همین پیداکردن جایی امن و آرام با آزادی‌های اجتماعی است؛ جایی نزدیک به ایران و ارزان‌ و داشتن جایی برای روزهای آینده.»

 برای بار دوم به گرجستان رفتم تا تغییرات را ببینیم

«مرتضی» تابستان گذشته و عید امسال به گرجستان سفر کرد و اکنون قصد خرید خانه در این کشور دارد که بتواند در سال‌های آینده به اقامت دایم برسد. او ساکن سیستان‌وبلوچستان است و می‌گوید در فاصله این ۶ ماه، تغییرات زیادی را در گرجستان و در زمینه جذب توریست دیده است. این جوان ۲۸ساله که در زاهدان شغل آزاد دارد درباره دلیل اصلی سفر خود و نیت خرید خانه در گرجستان می‌گوید: «سه دلیل اصلی برای این سفرها داشتم: کم بودن هزینه - قیمت تورهای گرجستان که از ٨٠٠ تومان شروع می‌شود، نیاز نداشتن به ویزا و دیگر این‌که می‌دانستم گرجستان به دنبال عضویت در اتحادیه اروپاست و می‌خواستم ببینم یک کشور دقیقا چه تغییراتی را در خودش صورت می‌دهد تا به این موضوع برسد.»

او مانند بسیاری دیگر از توریست‌های ایرانی که به کشورهای دیگر سفر می‌کنند، بحث آزادی‌های اجتماعی را هم مطرح می‌کند: «البته مهمترین دلیل سفر به کشور خارجی به جای ایران، متفاوت بودن شرایط است.  درواقع تجربه دخالت کمتر در زندگی خصوصی آدم‌ها برای من جذاب است.» مرتضی می‌گوید هزینه زندگی در این کشور کمتر از درآمد افراد است و همین موضوع او را علاقه‌مند به مهاجرت کرده است: «در سال‌های اخیر ایرانی‌های زیادی ساکن گرجستان شدند. کلا هزینه‌های زندگی به نسبت درآمد کمتر است. ماشین اصلا تعرفه واردات ندارد و با هزینه کم زندگی اروپایی را تجربه می‌کنند. اما موضوعی که برای من و در سفر دومم جالب بود این‌که طی ٦ ماه خیلی شرایط متفاوت شده بود و مشخص بود که این کشور شدیدا روی گردشگری کار می‌کند.»

تب داغ سفر و اقامت در گرجستان همچنان روبه‌ افزایش است و به نظر نمی‌آید این موج در آینده هم متوقف شود و این درحالی ‌است که مقامات داخلی مدام افزایش سفر و مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور را نگران‌کننده می‌دانند. دو روز پیش، رئیس بانک مرکزی گفته بود که «مسافرت به خارج از کشور در کشورمان بیش از حد معمول است و باید متعادل شود» و این وضع نگرانی کارشناسان اقتصادی و جامعه‌شناسان را به همراه داشته است، اما به نظر می‌آید تا دلایل این مهاجرت‌ها دیده نشود، امید به کاهش یا متعادل‌شدن آنها در حد یک آرزو باقی بماند.

روایت یک هموطن ساکن در گرجستان  

مردمی خونگرم با خوی ایرانی

هستی آتشکاری( مدیر یک آموزشگاه زبان در گرجستان)، كشور گرجستان تا سال‌های پيش يك كشور ناشناخته براي ايرانيان بود چون تركيه محيط توريستي‌تر و ايراني‌پسندتري داشت و ايرانيان از گرجستان بي‌خبر بودند و البته اين كم‌كاري از طرف دولت گرجستان هم بود. اين كشور چندين‌ سال زير نظر شوروي بوده و همچنان به حسب عادت منتظر اين هستند تا كسي از بيرون بيايد و راه و چاه را نشان دهد و با وجود پارامتر‌هاي خوب در صنايع كشاورزي همچنان به خودكفايي نرسيده‌اند.

به‌هرحال بعد از کودتا و مشكلات سياسي تركيه، كم‌كم حجم توريست كاهش پيدا كرد و تفليس پررنگ‌تر شد به‌طوري‌كه در بهار ‌سال گذشته حجم پروازها و مسافران ايراني از تعداد اتاق‌هاي هتل‌ها هم بيشتر شد و در شهر با حجم زياد توريست ايراني هرگز احساس غربت نمي‌كرديد و خيابان روستاولي تفليس همچون وليعصر تهران شلوغ بود. در ابتدا به دليل قوانين اتحاديه اروپا و بالا بردن تعداد افراد ساكن تفليس مهاجران زيادي از كشورهاي ايران، هند، عراق و عربستان در خود جاي داد ولي كم‌كم راه‌ها را محدود‌تر و فيلترگذاري كردند.

اما یک پرسش همیشه این است به چه دلیلی گرجستان را انتخاب کردید؟ متاسفانه يا خوشبختانه عده‌ای در ايران معتقدند همه جاي دنيا بيشتر از ايران پيشرفت مي‌كند و امكانات بهتري در انتظارشان است ولي بدون‌شك ايران امكانات رفاهي بيشتري براي شهروندان قایل است. ولي از مزاياي انتخاب كشور گرجستان براي اقامت ايراني‌ها می‌توان نزديك بودن به ايران، بدون ويزا بودن، دريافت اقامت راحت، ورود به اتحاديه و شينگن، رشد سريع و قابل رويت، هواي سالم و مردمان خونگرم با خوي ايراني، ذائقه غذايي مشترك، موا دغذایي ارزان‌قيمت و مدارس و دانشگاه‌هاي بين‌المللي معتبر را ذكر كرد.

به دليل حجم زياد ايراني‌ها، اين كشور در آينده نزديك به يكي از قطب‌هاي مهم بيزينس تبديل می‌شود چون سرمايه‌هاي كلاني وارد اين كشور مي‌شود و افراد كار و كاسبي خودشان را راه مي‌اندازند و ما هم از اين قافله مستثنا نبوديم. ‌سال پيش آموزشگاه زبان‌هاي خارجي را تأسيس كرديم و درحال حاضر به اين امر مشغول هستم.

 شغل ایرانیان پس از مهاجرت

 کار در بازار املاک و تورگردانی

آمارها نشان می‌دهد که نزدیک به ۱۰‌هزار ایرانی حالا ساکن گرجستان هستند و به نظر می‌آید این عدد روزبه‌روز درحال افزایش است. افرادی که قصد مهاجرت به این کشور دارند، همواره با این پرسش روبه‌رو هستند که پس از مهاجرت به چه کاری مشغول شوند و مهاجران کنونی به چه مشغول هستند. حمید در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «ایرانی‌های گرجستان، اغلب به دلالی و کار فروش املاک مشغول هستند که در این بین دغل‌بازی‌های زیادی هم دیده می‌شود. کار در بازار املاک و تورگردانی اما شغل شایعی در بین جامعه ایرانیان ساکن در این کشور است.»

او درباره امکان انجام کارهای دیگر هم می‌گوید: «اگر کسی تخصص خاصی داشته باشد و به زبان گرجی یا روسی، البته علاوه بر انگلیسی تسلط داشته باشد، با توجه به جمعیت کم گرجستان و نیاز این کشور به متخصص‌ در رشته‌های مختلف امکان پیداکردن کار مناسب وجود دارد.» حمید مانند تعداد دیگری از ایرانیان که با «شهروند» درباره تجربه خود از سفر و زندگی در گرجستان سخن گفته‌اند، به امکان کلاهبرداری یا سوء‌استفاده برخی افراد و شرکت‌ها هم اشاره می‌کند: «کل فرآیند درخواست اقامت بعد از خرید خانه و ارزیابی ملک به وسیله کارشناسان چیزی در حدود ۲۰دقیقه زمان است که حدود ۹۰ تا ۱۵۰دلار هزینه دارد ولی برخی شرکت‌های ایرانی حتی تا ۵۰۰دلار از مردم برای انجام این کار می‌گیرند، درحالی‌ که هر فردی به راحتی و با آشنایی ابتدایی با زبان انگلیسی می‌تواند خودش این کار را انجام بدهد، چون اپراتورهای این بخش همه به زبان انگلیسی مسلط هستند.»

رژیم لغو روادید مجددا بین ایران و گرجستان چه تاثیری داشت  

افزایش ۴۶۰‌درصدی بازدید ایرانی‌ها از گرجستان در ۲۰۱۷ نسبت به‌ سال قبل

مسعود یارمحمدی(کارشناس مهاجرت به گرجستان)، از ‌سال ۲۰۱۶ که رژیم لغو روادید مجددا بین ایران و گرجستان برقرار شد و همچنین پذیرش گرجستان به‌عنوان عضو ناظر اتحادیه اروپا و چشم‌انداز روشن پیوستن به اتحادیه و حوزه شینگن در‌ سال ۲۰۲۰ امید ایرانیان به مهاجرت به گرجستان را افزایش داده است.

مهمترین دلایل مهاجرت ایرانیان به گرجستان را به صورت خلاصه می‌توان در این موارد خلاصه کرد: نزدیکی ایران به گرجستان، سهولت در راه‌اندازی کسب‌وکار و راحتی قوانین، حاشیه امن سرمایه‌گذاری و فساد حداقلی، هم‌سطح بودن یا حتی کمتر بودن هزینه زندگی در گرجستان در مقایسه با کلانشهرهای ایران مثل تهران، وجود روابط فرهنگی و تاریخی با گرجستان، فرصت‌های جدید در سهولت دسترسی به بازارهای اروپا، وجود شرایط اقلیمی مناسب که همان آب و خاک است و امنیت بیشتر در میان کشورهای همسایه نظیر ارمنستان، جمهوری آذربایجان و حتی ترکیه.

عموما ایرانیان پس از مهاجرت در سه زمینه وارد می‌شوند؛ بحث اول تجارت است، بخش دوم مربوط به سرمایه‌گذاری در زمینه املاک است که عموما جذابیت دارد و مورد سوم سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و دامپروری است؛ مثلا احداث گلخانه یا استخرهای پرورش ماهی یا پرورش دام و طیور.

آمار‌ سال ۲۰۱۷ نسبت به ‌سال قبل، افزایش ۴۶۰‌درصدی بازدید توریست‌های ایرانی از گرجستان را نشان می‌دهد. در زمینه تجارت هم چنین روندی را شاهد هستیم، به‌طوری که امروز تعداد ایرانیان ساکن گرجستان به حدود ۱۰‌هزار نفر رسیده است.

محمد باقرزاده