به گزارش ایمنا، گورستان‌ها بخش مهم و جدا ناشدنی از تاریخ و فرهنگ تمامی جوامع بشمار می روند که در برخی کشورها به عنوان یکی از مقاصد بارز گردشگری مطرح می شود که هرساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می کند. این شاخه از گردشگری که با نام گورستان گردی شناخته می شود در ایران نیز می تواند مورد توجه قرار گیرد چرا که ایران کشوری با قدمت و دارای تاریخ و فرهنگ غنی است و گورستان های تاریخی آن نیز از این قدمت حکایت دارند. در این بین اصفهان با داشتن مجموعه تاریخی مذهبی تخت فولاد، گورستان ارامنه و دیگر گورستان های کوچک و بزرگ خود می تواند در زمینه گورستان‌گردی بیش از پیش مطرح باشد و علاوه بر گردشگران داخلی به گردشگران خارجی نیز به عنوان مقاصد مهم گردشگری در اصفهان معرفی شود. در این گزارش دیدگاه سیدعلی معرک نژاد مدیر مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد و ندا ترابی فارسانی عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان درخصوص توجه به گورستان گردی در ایران و جهان با تاکید بر گورستان های تاریخی استان اصفهان ارائه شده است.
پتانسیل بالای تخت فولاد در مقایسه با پرلاشز
سیدعلی معرک نژاد مدیر مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد می گوید: امروزه گورستان گردی از دسته های جذاب گردشگری در دنیا محسوب می شود و به یکی از جاذبه های مورد استقبال گردشگران در دنیا تبدیل شده به طوری که به عنوان نمونه کمتر کسی است که به شهر پاریس برود و از گورستان تاریخی پرلاشز بازدید نکند. گورستان گردی علاوه بر اینکه می تواند جنبه های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی مختلفی داشته باشد برای بحث های تبیین هویت و ریشه های یک کشور فرهنگی نیز می تواند موثر باشد؛ ضمن اینکه در دین اسلام هم اشارات خیلی زیادی شده که به دلایل اخلاقی و فرهنگی متعدد به گورستان ها بروید.
وی با بیان اینکه در کشور ما گورستان های خیلی زیادی وجود دارد که اتفاقا گورستان های تاریخی هستند و به دلیل توجه نداشتن به آن ها در بین مقاصد گردشگری مردم ما قرار نگرفته است، ادامه می دهد: اعتقاد ما در مجموعه تخت فولاد این است که با توجه به ظرفیت و پتانسیل تخت فولاد و جایگاهی که در کشور و حتی دنیا دارد می توانیم با سرمایه گذاری و با مهیا کردن یکسری زیرساخت ها آن را به یکی از جاذبه های گردشگری ملی و حتی بین المللی تبدیل کنیم.
معرک نژاد تصریح می کند: گورستانی مثل گورستان پرلاشز در پاریس از لحاظ تعداد مشاهیر و مساحت اصلا قابل مقایسه با تخت فولاد اصفهان نیست. تعداد مشاهیر مدفون در گورستان پرلاشز شاید یک چهارم مشاهیری باشند که در مجموعه تخت فولاد آرمیده اند و یا از لحاظ مساحت شاید یک چهارم مساحت تخت فولاد را هم نداشته باشد، اما سالانه دو میلیون گردشگر را برای بازدید به خود جذب می کند که این توسعه از یک طرف به واسطه یکسری زیرساخت هایی است که آنجا آماده شده و از طرف دیگر به واسطه رویدادها و برنامه هایی است که در آن مجموعه تعریف شده است.
پتانسیل نهفتۀ گردشگری در تخت فولاد
وی می افزاید: به همین جهت ما هم طرحی را از سال ۹۶ آغاز کردیم که یک طرح برنامه ریزی کوتاه مدت و بلندمدت با رویکرد گردشگری در مجموعه تخت فولاد است، براساس این طرح به دو دسته فعالیت ها باید فکر می کردیم یکی فعالیت های زیرساختی عمرانی و دیگری فعالیت های رویدادی و فرهنگی که البته این دو گروه با هم ارتباط دو سویه دارند و نمی توان هیچ کدام را جدا از هم بررسی کرد، به همین دلیل با صد نفر از نخبگان فرهنگی، هنری و دینی شهر و حتی فراتر از شهر اصفهان مذاکراتی کردیم و جلسات متعددی برگزار شد و پروژه را از نگاه آنها بررسی کردیم. در واقع یک کار مطالعاتی را با تاکید بر مفاهیم زیرساختی برای مجموعه تخت فولاد آغاز کردیم و بر اساس آن آمدیم اولاً تمام زیرساخت های مورد نیاز برای بحث گردشگری را در تخت فولاد برشمردیم و دوم اینکه وضعیت موجود آنها را در مجموعه تخت فولاد سنجیدیم و پیشنهاداتی برای ارتقای این طرح در مجموعه تخت فولاد ارائه دادیم.
مدیر مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد با بیان اینکه رویکرد تمام فعالیت های آنها در تخت فولاد رویکرد گردشگری داشته اما در این برنامه یکسری اصول را هم به عنوان اصول اولیه تدوین کرده اند، می گوید: از جمله این اصول اولیه این است که هر فعالیتی که در مجموعه تخت فولاد انجام می شود نباید حال و هوایی را که در آن وجود دارد ازبین ببرد، از طرف دیگر برنامه ای که می خواهد تدوین شود به خصوص در زمینه فعالیت های رویدادی و فرهنگی با مشارکت و همکاری سازمان‌های مردم نهاد باید صورت بگیرد.
وی با اشاره به جاذبه های موجود در مجموعه تخت فولاد می گوید: تخت فولاد جاذبه های مختلفی دارد، بیش از دو هزار نفر از مشاهیر در دسته های مختلف مثلا نزدیک به ۸۵ فقیه و مجتهد، نزدیک به ۲۳۰ شاعر، موسیقیدان و هنرمندان دیگر در رشته های مختلف در مجموعه تخت فولاد آرمیده اند که سرگذشت تک تک آنها در سطح شهر اصفهان و کشور حرفهای زیادی برای گفتن دارد. خیلی از این مشاهیر نزد کشورهای خارجی بیشتر از مردم خود شناخته شده اند و به همین دلیل یکی از فعالیت هایی که ما داریم آشنا کردن بیشتر مردم با این ظرفیت ها و شناخت بهتر و بیشتر این مشاهیر است که می تواند بیشتر به بُعد گردشگری ما اضافه کند. یکی دیگر از ظرفیت های ویژۀ تخت فولاد این است که کل مجموعه تخت فولاد به عنوان یک سایت موزه گردشگری روباز محسوب می شود و وقتی در جای جای این مجموعه حرکت کنیم سنگ قبور ارزشمندی می بینیم که تک تک آنها به عنوان آثار فاخر هنری بشمار می روند که حجاری های منحصر به‌فردی بر روی آن ها وجود دارد و این نمادها، نشانه ها و خطوط موجود بر روی سنگ قبرها می تواند برای گردشگران جذابیت داشته باشد و به عنوان یک ظرفیت و پتانسیل نهفتۀ گردشگری قابل طرح است. درکنار همه این موارد بناها و آرامگاه هایی از دوره های قاجار و صفویه در تخت فولاد وجود دارد؛ ضمن اینکه ارکان شهری مثل تنها آب انبار زنده فعلی شهر اصفهان در مجموعه تخت فولاد است که جزو شاهکارهای معماری زمان خود بوده است و می تواند حرف های زیادی برای گفتن داشته باشد.
خواهرخواندگی تخت فولاد و وادی السلام
معرک نژاد با اشاره به موضوع خواهرخواندگی مجموعه تخت فولاد اصفهان و وادی السلام نجف ادامه می دهد: وقتی در زمینه گردشگری به سطح ملی و بین المللی فکر می کنیم قطعا باید خودمان را با مراکز ویژۀ گردشگری و مراکزی که مورد توجه مردم در کشور و حتی دنیا است مرتبط کنیم. به همین دلیل هم در بُعد ملی و هم در بُعد بین المللی فعالیت هایی آغاز کردیم که یکی از آنها که الان درحال بررسی آن هستیم و ان شاالله تا چند ماه آینده بتوانیم قرارداد آن را منعقد کنیم عقد قرارداد خواهرخواندگی میان تحت فولاد و وادی السلام نجف است که می تواند زمینه های فرهنگی و گردشگری بسیار خوبی برای ما و عراق فراهم کند تا مردم عراق از طریق وادی السلام بتوانند مجموعه تخت فولاد را بشناسند. البته در ادامه این فعالیت ها گورستان های مهم دیگر در کشورهای دیگر در برنامه های بعدی ما قرار خواهند گرفت اما فعلا اولویت ما عقد خواهرخواندگی بین اولین و دومین گورستان بزرگ جهان تشیع یعنی وای السلام و تخت فولاد اصفهان است.
وی تصریح می کند: با موزه ملک تهران یک پیش‌نویس عقد قرارداد را آماده کردیم که در آینده نزدیک منعقد می شود. همچنین تعاملاتی را با کتابخانه ملی و مرکز اسناد ایران به عنوان یک مرکز معتبر ملی شروع کردیم و حتی آذرماه سال جاری نمایشگاهی را هم به عنوان اولین نمایشگاه تاریخ محلی ایران در کتابخانه ملی و مرکز اسناد برگزار کردیم که در معرفی بهتر تخت فولاد در سطح ملی خیلی کمک کرد. اقدام دیگر ما ایجاد یک شبکه و دبیرخانه ای از گورستان های تاریخی ایران با محوریت تخت فولاد است که بتوانیم بهتر و بیشتر این گورستان ها را به عنوان مراکز گردشگری معرفی کنیم، چرا که ساختاری که مجموعه تخت فولاد دارد در کمتر گورستانی در کشور وجود دارد و در واقع تخت فولاد یک نمونه و الگوی مناسب است برای اینکه ما بتوانیم گورستان های دیگر را در زمینه گردشگری فعال کنیم و بحث گورستان گردی را در سطح کشور توسعه دهیم.
مدیر مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد ادامه می دهد: در شهر اصفهان گورستان های تاریخی خیلی زیادی داشتیم و داریم که از آن جمله می توانیم از امامزاده اسماعیل و نواحی اطراف آن نام ببریم که گورستانی تاریخی است و بسیاری از مشاهیر در آن آرمیده اند و می تواند به عنوان یک مقصد گردشگری بشمار برود یا گورستان ارامنه اصفهان که جزو گورستان های بسیار بی نظیر است و با یک توجه کوچک به آن می توانیم آنجا را هم به یک مقصد گردشگری تبدیل کنیم و دنبال این هستیم که بحث گورستان گردی را اول در شهر اصفهان ازطریق ارتباط و تعامل و تفاهم نامه بین متولیان گورستان های مختلف داخل شهر مطرح کنیم و حتی قصد داریم آرامستان باغ رضوان را هم در این قصیه دخیل کنیم و با مذاکراتی که شده بتوانیم شبکه ای از گورستان ها را در شهر اصفهان ایجاد و تعاملات دوطرفه ایجاد کنیم و بعد بتواینم آن را در سطح ملی توسعه دهیم.
ظرفیت گورستان های تاریخی و توسعه گردشگری
ندا ترابی فارسانی عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان می گوید: مجموعه تخت فولاد و گورستان ارامنه در اصفهان ظرفیت بالایی برای رونق گردشگری دارند که یکی از مهم ترین روش ها برای توسعه گردشگری در این دو گورستان تاریخی تبلیغات و بازاریابی است و تبدیل شدن آن ها به سایت موزه است که می توانند به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری محسوب شوند و گردشگران می توانند در این گورستان های تاریخی علاوه بر آشنایی با مفاخر اصفهان اطلاعات بسیاری را با دیدن حکاکی های روی سنگ ها و معماری موجود در این گورستان بدست آورند که همه این موارد می تواند به توسعه دیگر شاخه های گردشگری ازجمله گردشگری مذهبی، شجره نامه، گردشگری تاریخی و انواع دیگر گردشگری منتهی شود.
وی با بیان اینکه گورستان ارامنه بیانگر تاریخ ارامنه اصفهان و به عنوان یکی از مقاصد گردشگری گتو(اقلیت ها) بشمار می رود و تخت فولاد نیز یکی از قدیمی ترین و مهم ترین قبرستان های جهان تشیع است، ادامه می دهد: ظرفیت مجموعه تخت فولاد به گونه ای است که تنها نمی توان بر روی یک بازار یعنی بازار گردشگری سیاه تمرکز کرد، در واقع تخت فولاد به دلیل داشتن پتانسیل های تاریخی و مذهبی می تواند شاخه های متعدد گردشگری ازجمله گردشگری مذهبی، هنری، تاریخی و شجره نامه و دیگر شاخه های گردشگری را توسعه دهد.
ترابی تصریح می کند: مجموعه تخت فولاد تلاش می کند تا با تمرکز بر رویکرد گردشگری، آن را به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری مطرح کند و مردم را بیشتر با پتانسیل های تخت فولاد آشنا کند که ازجمله اقدامات این مجموعه که سمن ها و کانون های مرتبط نیز در آن مشارکت داشته اند می توان به برگزاری بزرگداشت مشاهیر تخت فولاد، تربیت راهنمایان تورهای تخت فولاد و برگزاری تورهای گردشگردی و تهیه نقشه پیاده گردی در این گورستان اشاره کرد که همگی به منظور معرفی جاذبه های این گورستان تاریخی و توسعه گردشگری آن صورت گرفته است.
گورستان گردی یکی از جاذبه های گردشگری در دنیای امروز است که توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب کرده است، ایران نیز با داشتن گورستان تاریخی می تواند موضوع گورستان گردی را به عنوان یکی از برنامه های خود در صنعت گردشگری مطرح کند. در این میان اصفهان نیز با داشتن مجموعه تخت فولاد و گورستان ارامنه و بسیاری از گورستان های کوچک و بزرگ دیگر می تواند در این شاخه از گردشگری فعال باشد، به ویژه اینکه مجموعه تخت فولاد اصفهان نه تنها به دلیل مساحت و کمیت مفاخر که در آن آرمیده اند نمونۀ شاخصی است بلکه با داشتن معماری های خاص در تکایا و نقوش و نمادهای حکاکی شده بر روی سنگ قبرها نیز از ویژگی بارزی برای مطالعات پژوهشی برخوردار است که نه تنها در سطح ملی بلکه می تواند در سطح بین المللی نیز به عنوان یکی از مکان های گردشگری اصفهان مطرح باشد؛ در این میان حمایت ها و سرمایه گذاری بیشتر در زمینه اقداماتی که در چند سال اخیر برای معرفی مجموعه تخت فولاد و افزایش رویکرد گردشگری آن شده است می تواند این مجموعه تاریخی را به یکی از اهداف مهم گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کند.
- 13
- 6
