طرح «تسری تعطیلی پنج‌شنبه‌های تهران به استان‌ها و شهرستان‌ها» که در کمیسیون اجتماعی مجلس در حال بررسی است به دلیل سوءبرداشت از وضعیت این روز هفته، ۴ اشکال دارد. فعالان اقتصادی برای رفع ایرادات طرح و همچنین شارژ بدون هزینه «امید، انگیزه و نشاط» در جامعه، پیشنهاد اصلاحی خطاب به نمایندگان دارند. طرح مجلس، پنج‌شنبه‌های تهران را روز تعطیل تلقی کرده است؛ اما این روز از منظر فعالان اقتصادی و صاحبان کسب و کار و همچنین عمده شاغلان پایتخت، روز «بلاتکلیف» محسوب می‌شود. مرکز پژوهش‌های مجلس نیز تعطیلی برخی دستگاه‌ها در پنج‌شنبه در تهران را نه به‌خاطر تعطیلی رسمی این روز که ناشی از انتقال ساعت کار پنج‌شنبه به سایر روزهای هفته عنوان کرده است.
هم‌اکنون مشکلات اقتصادی خانوارها وضعیتی را رقم زده که تقویم تعطیلات رسمی بیش از هر زمان دیگر، به بازنویسی و تنظیم فوری نیاز دارد. نمایندگان بخش‌خصوصی معتقدند افزایش بهرهوری و راندمان کاری در گرو دسترسی مناسب و پایدار هفتگی به ساعات فراغت است. برای تحقق این منظور، دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته به شکل سراسری نه گزینشی و با قید در تقویم، مطابق تجربه موفق غالب کشورها یک ضرورت است. در حال حاضر مجموع تعطیلات رسمی و مناسبتی در تقویم کشور به مراتب کمتر از تعطیلات اکثر کشورها است.
دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته در قالب یک طرح در کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در دست بررسی است، در حالی‌که مقطع فعلی یک فوریت برای تنظیم تعطیلات در تقویم رسمی ایجاد کرده است. «تعطیلات دو روزه آخر هفته» موضوعی است که گره‌های ذهنی برای اقشار مختلف جامعه ایجاد کرده که یکی از آنها تصور زیاد بودن تعطیلات کشور ما نسبت به سایر کشورها است. بر خلاف تصور آمارها نشان می‌دهد تعداد تعطیلات آخر هفته و مناسبتی در اکثر کشورهای جهان بین ۱۱۰ تا ۱۲۹ روز اما در ایران با احتساب ۲۶ روز تعطیلی رسمی و ۵۲ روز تعطیلی جمعه تعداد آن تنها به ۷۸ روز می‌رسد و حتی اگر پنج شنبه‌های نیمه‌تعطیل نیز به آن اضافه شود تعطیلات ایران ۱۰۴ روز می‌شود. بنابراین با دو روزه شدن تعطیلی آخر هفته در ایران کل تعطیلات به ۱۲۵ روز خواهد رسید که بازهم از تعطیلات عمده کشورها کمتر است.
در این‌باره پدرام سلطانی، فعال اقتصادی و نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: پنج‌شنبه روز بلاتکلیف است زیرا برخی سازمان‌های دولتی-عمومی تعطیل هستند و برخی دیگر فعال هستند ضمن آنکه پنج‌شنبه برای بخش خصوصی نیز روز کاری محسوب می‌شود. عمده فعالان بخش خصوصی به تعطیلی دو روزه آخر هفته نظری مثبت دارند زیرا آثار آن را به نفع کسب و کار خود می‌دانند.
این فعال اقتصادی به یک گره ذهنی دیگر مبنی «بر کاهش رشد اقتصادی و افزایش رکود اقتصادی ناشی از دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته» که مخالفان عنوان می‌کنند، پاسخ داد: مطالعات متعدد درخصوص میزان بهرهوری در کشورهای مختلف نشان داده، ایجاد «ساعات فراغت» مناسب موجب افزایش راندمان کارکنان در کسب و کار و رشد اقتصادی بنگاه‌ها می‌شود. پدرام سلطانی تاکید کرد: تعطیلات در همه کشورها به دو شکل است؛ «تعطیلات مناسبتی» و «تعطیلات آخر هفته» که دو روزه است؛ علاوه بر آن ساعات کاری در اغلب کشورها، به‌خصوص کشورهای توسعه‌یافته در هفته کمتر از ۴۰ ساعت تعیین شده در صورتی که در ایران میزان ساعت کاری هفتگی ۴۴ ساعت در نظر گرفته شده؛ لذا باید علاوه بر دو روزه کردن تعطیلات آخر هفته ساعت کاری را طوری کاهش داد که حداکثر به ۴۰ ساعت در هفته برسد.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، آمار مربوط به بهرهوری کارکنان در محیط کار نشان می‌دهد که میزان آن برای هر فرد ۲۰دقیقه در یک روز کاری است و در همین راستا سلطانی گفت: با توجه به قاعده تقسیم کار و تخصصی شدن انجام کارها در بخش‌های مختلف راندمان کار بسیار کمتر از ساعت کاری است، بنابراین برای خروجی بیشتر باید انگیزه کاری افراد را افزایش داد؛ که با دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته و افزایش تفریح و گردشگری خانوارها میزان بهرهوری افراد در محیط کار نیز افزایش پیدا می‌کند. وی تاکید کرد: کشور الان بیشترین نیاز را به اجرایی شدن این طرح دارد؛ زیرا در شرایط فعلی با بیشترین ناامیدی، کم نشاطی و بی انگیزگی در افراد روبه‌رو هستیم و تنها اقدام بدون هزینه برای دولت جهت حل این چالش فراهم کردن فرصت استراحت به مشکل منظم و هفتگی مردم است. با دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته نه تنها از تنش‌های موجود در محیط کار کاسته می‌شود، بلکه با ارتقای روحیه، شاهد پیشرفت‌های اقتصادی در کشور نیز خواهیم بود.
نایب‌رئیس سابق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران عنوان کرد: دو روز تعطیلی می‌تواند جمعه و شنبه باشد، زیرا در کشورهای مسلمان هم عموما جمعه و شنبه تعطیلی رسمی آخر هفته تعیین شده است و هیچ‌کدام پنج شنبه تعطیل نیستند، برخی دیگر از کشورها شنبه و یکشنبه تعطیل هستند و ما جهت ارتباط بین‌المللی بیشتر و در روند جهانی شدن باید تعطیلات آخر هفته خود را با آنها تا حد امکان مشترک و هم راستا کنیم. به گزارش «دنیای اقتصاد» اخیرا مجلس شورای اسلامی طرحی با عنوان «تعطیلی روز پنج‌شنبه کلیه مراکز اداری و آموزشی و قضایی در کلیه استان‌ها و شهرستان‌ها مانند تهران» را تدوین کرده که به موجب آن کلیه مراکز اداری و قضایی در استان‌ها و نیز شهرستان‌ها مانند تهران روزهای پنج‌شنبه از تاریخ تصویب این قانون تعطیل می‌شود.
نگاهی به ایرادات طرح تعطیلی روز پنج‌شنبه مجلس شورای اسلامی
اولین اشکال این طرح مربوط به استفاده از واژه «تعطیلی» روزهای پنج‌شنبه در ماده واحده است در صورتی که تعطیلات رسمی روزهای مشخصی هستند که به موجب قانون اساسی و قوانین خاص در تقویم رسمی کشور تعطیل اعلام شده و در هیچ‌کدام از قوانین مذکور روز پنج‌شنبه تعطیل ذکر نشده است و این تعطیلی صرفا در دستگاه‌های اجرایی تهران اعمال شده که آنها نیز به جابه‌جایی ساعت کاری پرداخته‌اند-یعنی ساعت کاری پنج‌شنبه را در ایام هفته تقسیم کرده‌اند- بنابراین اطلاق واژه تعطیل به روزهای پنج‌شنبه مبنا نداردو طرح مجلس روی یک سوءبرداشت استوار است. دومین ایراد وارده به این طرح با صراحت اعلام نکردن دامنه مشمولیت و استفاده از واژگان ناشناخته و مبهمی از جهت حقوقی مانند «مراکز اداری، آموزشی و قضایی» است.
نام بردن تنها تهران، استان‌ها و شهرستان‌ها برای اجرایی کردن این طرح را نیز سومین اشکال مربوط به آن می‌توان دانست؛ زیرا تقسیمات کشوری روستا، ده و بخش نیز دارد. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای‌اسلامی و کارشناسان نیز این طرح و مبنای آن را کاملا اشتباه دانسته و عنوان کرده‌اند: این طرح با چنین اشکالاتی به نتیجه نخواهد رسید، زیرا اعلام تعطیلی روز پنج شنبه در تهران در این طرح کاملا اشتباه است و جابه‌جایی ساعت کاری در برخی شرکت‌ها و ارگان‌ها موجب بلاتکلیف شدن روز پنج‌شنبه در کشور شده است.
بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته ۷ اثر مثبت دارد: در حال حاضر برای ایجاد نشاط، افزایش ارتقای بهرهوری افراد در محیط کار و رونق بخشیدن به چرخه اقتصاد گردشگری داخلی باید تعطیلات آخر هفته را دو روزه کرد تا موجب فرصت زمانی منظم برای سفر، تفریح و گردشگری شود و از این طریق تعداد سفرهای هر خانوار را نیز افزایش دهد و با افزایش شادی و نشاط و تخلیه انرژی منفی ناشی از «فقط کار»، راندمان کاری افراد افزایش یابد. سفر و گردشگری و تفریح موجب بالا رفتن روحیه افراد و کارکنان می‌شود. از طرفی تعطیلات دو روزه آخر هفته می‌تواند بازار شهرهای جذاب گردشگری داخلی پرتقاضا را ساماندهی کند، زیرا بازار گردشگری شهرهای جذاب به لحاظ حجم نقاضا گردشگری واقعی نیست که علت اصلی آن منظم نبودن و عدم پایداری متداول است.
با افزایش تقاضای گردشگر در شهرهای مختلف ناشی از دوروزه شدن تعطیلات آخر هفته جذابیت سرمایه‌گذاری در حوزه‌های گردشگری نیز افزایش چشمگیری خواهد داشت. علاوه بر آن با دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته، مسافران از آزار کهنه «ترافیک» در تعطیلات مناسبی خلاص می‌شوند، زیرا تحت تاثیر این دو روزه شدن تعطیلات در آخر هفته حجم سفرها در طول سال تقسیم می‌شود، به‌طوری که اگر هر خانوار در سال مثلا ۴ بار فرصت سفر ناشی از تعداد محدود تعطیلات مناسبتی را داشته، در شرایط جدید (دو روزه شدن تعطیلات آخرهفته) تعداد فرصت‌های آنها برای سفر افزایش می‌یابد که با این روند علاوه بر زمان در مصرف بیش از حد سوخت نیز صرفه جویی خواهد شد.
فعالان اقتصادی موافق چرخش این طرح هستند و معتقدند تعیین کدام روزها برای تعطیلات آخر هفته گام دومی است که دولت باید درخصوص آن صحبت کند و در گام اول باید ابتدا دو روزه شدن تعطیلات را تصویب کند؛ زیرا تجربه نشان داده با پرداختن به تعیین روز و اختلاف نظرهای موجود برای آن نه تنها در حوزه تعیین روز به نتیجه نمی‌رسند، بلکه اصل ماجرا که تصویب تعطیلی دو روزه است نیز همچنان به تعویق می‌افتد.
- 14
- 6
