هر سال منتظر یک زلزله ۶ ریشتری باشیم

زلزله ۹/۵ ريشتري در استان آذربايجان شرقي و شهرستان ميانه بار ديگر اين هشدار را به ما داد که بايد بيش از هر زمان ديگري براي مقابله با بحران‌ها شرايط را مهيا و آمادگي در مقابل زلزله را جدي بگيريم. هنوز دو سال از زلزله کرمانشاه نگذشته و در حالي که بسياري از شهروندان سرپل ذهابي در کانکس زندگي مي‌کنند، اين بار هزاران نفر در شهرستان ميانه بي‌خانه‌مان شدند و اين نشان مي‌دهد که هيچوقت موضوع مقاوم‌سازي خانه‌هاي روستايي و مناطق کوهستاني را جدي نگرفتيم. استان‌هاي آذربايجان شرقي و غربي از مناطق زلزله‌خيز کشور هستند و دنباله گسل آنها به تهران به عنوان قلب تپنده ايران مي‌رسد. بزرگترين زلزله‌اي که در منطقه آذربايجان و در حوالي شهر تبريز ثبت شده، کمتر از هفت ريشتر بوده، ولي به واسطه ذخيره انرژي که در عمق زمين وجود دارد، بايد هميشه انتظار زلزله‌هاي مخربي را داشته باشيم.

گسل شاخص در اين منطقه گسلي فعال با راستاي شمال‌شرق- جنوب غرب است که به عنوان گسل بزقوش - گرمرود شناخته مي‌شود. سازوکار اين زلزله امتداد لغز و گسل مسبب با شيبي به سوي شمالغرب و ژرفاي آن حدود ۱۸ کيلومتر برآورد شد.

اين روند گسله در انتهاي خود به سامانه گسلي تبريز - زنجان مي‌رسد. ميزان خسارت زمين لرزه‌ها در کشور ما به وقوع آن در عمق زمين و جابه‌جايي گسل‌ها بستگي دارد و معمولا زلزله‌ها در ايران در عمق کمتر از ۲۰ کيلومتري رخ مي‌دهند و اگر اين زمين لرزه‌ها در مناطق کوهستاني باشد، خسارت آن بيشتر است، همان‌طور که شاهد خسارت در زمين لرزه‌هاي شهرهاي ميانه، سرپل ذهاب، ورزقان و... بوده‌ايم. تهران به عنوان جانماي تاسيسات و محل زندگي افراد مهم کشور بيشتر از ساير شهرها در معرض زلزله قرار دارد و پيشنهاد کردم که منازل مسکوني اين استان بيشتر از هر زمان ديگري در مقابل زلزله مقاوم‌سازي شود و حتما مديريت بحران براي شهر تهران تشکيل شود - بعد از آن نامه بود که مديريت بحران در پايتخت شکل گرفت. ستاد بحران گرچه سال‌هاست به صورت جدي در بحران‌هاي کشور حضور دارد اما ميزان اعتماد به عملکرد آن قابل قياس با کشورهايي شبيه ژاپن و چين نيست.

از آن سال من همواره اعلام کرده‌ام که بايد در انتظار زلزله‌هاي ۷ و ۸ ريشتري در کشور باشيم و با وقوع اين زلزله‌ها نصف شهرها خراب خواهند شد و نصف ديگر آن مورد غارت قرار مي‌گيرند. ثمره ۴۰ سال زحمت در دانشگاه تهران و ۱۰ سال تدريس در کشور آلمان که در زمينه زلزله بوده، اين دانش را پيدا کرده‌ام تا اعلام کنم که هر ۱۰ سال يک زلزله هفت ريشتري و در هر سال يک زلزله ۵ يا ۶ ريشتري در شهرهاي کشور رخ خواهد داد و بايد مديريت بحران اقدامات و برنامه‌ريزي مناسبي در اين زمينه داشته باشد. ما بايد مقاوم‌سازي شهرها و مناطق روستايي را جدي‌تر از بازسازي آنها بعد از زلزله بگيريم، تا از جان و مال مردم محافظت شود.

بهرام عکاشه پدر علم زلزله‌شناسی