سوسک‌ها و قاچاقچیان جنگل‌های زاگرسی را می‌خورند

مهاجمان و تهدید‌کنندگان جنگل‌های زاگرسی کم نیستند، از سوسک چوبخوار و پروانه برگ خوار گرفته تا خشکسالی و آتش‌سوزی، اما تهدید بزرگتر؛ قاچاق چوب دراین جنگل‌هاست که هرسال پرونده آن سنگین‌تر می‌شود. در سال‌های اخیر با اجرای طرح ۱۰ ساله تنفس جنگل‌های شمال و محدودیت‌های واردات چوب، جنگل‌های بلوط و بنه در استان‌های زاگرسی بیش از هر وقت دیگر مورد توجه قاچاقچیان چوب قرار گرفته‌اند. ۳۷۴ هزار هکتار از جنگل‌های استان کردستان و ۱۰ هزار هکتار بیدستان‌های حاشیه رودخانه‌های این استان هم از این تهدید در امان نمانده است. از طرفی موقعیت مرزی استان کردستان راه را برای خروج چوب‌ها به خارج از کشور باز کرده است.

سعدی نقش بندی، مدیر کل منابع طبیعی کردستان در این زمینه می‌گوید: تمام جنگل‌های حوزه زاگرس با قاچاق چوب درگیرند. البته این مشکل در کردستان به علت مرزی بودن بیشتر است و طبق آمارها بیشترین قاچاق چوب استان مربوط به حوزه مریوان و سرو آباد است. مهم‌ترین علت قاچاق چوب در استان، تعدد صنایع وابسته به چوب است. تقاضا در بازار، برای چوب بالاست و همین مسأله باعث شده قاچاقچیان از این وضعیت به نفع خود استفاده کنند. البته این موضوع تنها مربوط به چوب نیست و شامل بخش‌های دیگر نیز می‌شود.

وی با بیان اینکه برای بیشتر صنایع فرقی ندارد که مواد اولیه مورد نیاز آنها از کجا و به چه شکل تأمین می‌شود، ادامه می‌دهد: طی سال‌های گذشته بخشی از چوب مورد نیاز صنایع از جنگل‌های شمال و بخشی هم از طریق واردات تأمین می‌شد، اما از آنجایی که از یک سو با اجرای طرح تنفس ۱۰ ساله جنگل‌های شمال و از سوی دیگر با محدودیت واردات رو‌به‌رو شده‌ایم در حال حاضر جنگل‌های زاگرس بهترین منبع برای تأمین چوب است. همین مسأله سبب شده قاچاقچیان به جان جنگل‌های ۱۱ استان زاگرس‌نشین بیفتند که کردستان هم بخشی از آن است.

به‌گفته وی این روزها قاچاقچیان به سمت قطع درختان باغی نیز روی آورده‌اند، به گونه‌ای که با افزایش تقاضای صنایع در برخی موارد حتی باغداران برای کسب درآمد بیشتر حاضر هستند به‌جای برداشت محصول و فروش آن به بهای اندک، درختان مثمر خود مانند گردو را قطع و چوب آن را بفروشند. جالب است بدانید بررسی‌های انجام شده در منابع طبیعی نشان می‌دهد، ۲۰ درصد درختان قطع شده مربوط به نهال‌های اصلاح شده بوده است.

مدیرکل منابع طبیعی کردستان چالش دیگر این بخش را قطع بیدزارهای حاشیه رودخانه می‌داند و می‌گوید: اغلب جنگل‌های استان گلستان در مناطقی واقع شده که دسترسی به آنها مشکل است، اما بیدزارها در حاشیه رودخانه‌ها و نقاط قابل دسترس قرار دارند و قاچاقچیان شبانه به قطع بیدها اقدام می‌کنند.

 ۸ تا ۱۰ هزار هکتار بیدزار در استان وجود دارد که به‌صورت خود رو در کنار رودخانه‌ها رشد کرده‌اند. البته درست است که این درختان خود رو هستند، اما هرگونه درختی که در عرصه سرزمینی سبز شده باشد جزو انفال حساب می‌شود و هرفردی اقدام به قطع این درختان کند از طریق مراجع قضایی با او برخورد می‌شود.

وی نقش ساکنان بومی منطقه برای حفظ و حراست از منابع طبیعی را پررنگ می‌خواند و می‌افزاید: سازمان منابع طبیعی با برگزاری دوره های توجیهی و فرهنگ سازی، جوامع محلی را توجیه کرده که تمام این درختان سرمایه خود آنهاست و اگر آسیبی به منابع طبیعی استان برسد اولین کسانی که متضرر می‌شوند، مردم هستند. از آنان خواسته‌ایم در صورت امکان جلوی افرادی که می‌خواهند درختان را قطع کنند بگیرند و اگر امکان این کار برای آنان فراهم نیست از طریق شماره تلفن ۱۵۰۴، اداره منابع طبیعی را در جریان بگذارند.

ضمن اینکه اگر مردم بتوانند در هنگام ارتکاب به قطع درختان موضوع را اطلاع دهند، می‌توانیم سرمنشأهای اصلی قطع درختان را بازداشت کنیم. وسعت ۳۷۴هزار هکتاری جنگل‌های زاگرسی استان و مهم تر از آن شکل پراکنش ۷۰۰ هزار هکتاری آن شرایطی را به وجود آورده که حفاظت از این عرصه‌ها سخت است و باید تمام دستگاه‌های عضو نهضت سبز مانند محیط زیست، هلال احمر، راه و شهرسازی، جهاد کشاورزی و... در این زمینه، منابع طبیعی را یاری کنند. نکته مهم این است که عضویت در چنین نهادی به تنهایی کاری را از پیش نمی‌برد و این دستگاه‌ها باید با استفاده از امکانات خود به صیانت از عرصه‌های ملی کمک کنند.

نقش‌بندی با اشاره به رشد مشارکت جوامع محلی، می‌افزاید: متأسفانه با توجه به اینکه در برخی از شهرستان‌های مرزی از جمله بانه، مریوان و سروآباد مردم درآمد کافی برای گذران زندگی ندارند به‌صورت شبانه اقدام به قطع درختان می‌کنند تا با فروش چوب آن بتوانند گذران زندگی کنند.

هرگونه جابه‌جایی و حمل چوب در بین شهرها و جاده‌های بین‌شهری بدون مجوز رسمی از اداره منابع طبیعی جرم محسوب می‌شود. با پیگیری‌های انجام شده مجوزهای لازم از دستگاه قضایی برای ورود مستقیم نسبت به برخورد با کامیون‌های حامل چوب اخذ شده است. البته در بحث محموله چوب درختان باغی نمی‌توانیم ورود کنیم، اما برای اینکه بحث قطع درختان باغی در استان همه‌گیر نشود به جهاد کشاورزی پیشنهاد داده‌ایم که اگر کشاورز و باغداری قصد قطع درختان خود را دارد حداقل بعد از بررسی توسط کارشناسان برای آنها تأییدیه قطع درخت صادر کنند تا دیگراداره منابع طبیعی به این قضیه ورود پیدا نکند.

این مقام مسئول با ابراز نگرانی در خصوص رشد کوره‌های تولید زغال، می‌گوید: برخی مردم استان تمایل به تهیه زغال و فروش آن به قیمت بالا دارند، از این‌رو با همکاری جوامع محلی از ابتدای پاییز امسال بیش از ۵ کوره با اطلاع مردم جمع‌آوری شده است. اغلب این کوره‌ها در مناطقی است که تنها مردم محلی می‌توانند آن را شناسایی کنند، از این‌رو بدون همکاری مردم، جلوگیری از فعالیت متخلفان سخت است.

مدیر کل منابع طبیعی کردستان حیاتی‌ترین راهکار‌ها برای برون رفت از بحران تخریب و نابودی جنگل‌ها را توسعه زراعت چوب می‌داند و می‌افزاید: با این اقدام می‌توان در اولین مرحله با تولید فراوان چوب و رفع حداقل نیاز‌های چوبی کشور، فرصت کافی برای برنامه‌ریزی‌های بعدی و مقابله با سایر عوامل مخرب داشت؛ در این زمینه اگر کسی در محدوده و بستر رودخانه‌ها زمین‌هایی دارد حاضریم نهال صنوبر رایگان و حتی تسهیلات در اختیارش قرار دهیم تا اقدام به کاشت درخت کند.

شیما جهان بخش