اطلاعاتی درمورد کودکان کار/ معرفی بدترین کشورهای جهان برای کودکان کار

نبود شغل های مناسب برای بزرگسالان در جامعه از علل پیدایش معضل کودکان کار است

کودکان کار

پدیده کودکان کار و خیابانی یکی از معضلاتی است که گریبانگیر اغلب شهرهای بزرگ در جهان معاصر است و امروزه از آن بعنوان تراژدی شهری یاد می شود. این معضل در کلان شهرها و شهرهای نسبتا بزرگ جوامع توسعه یافته و در حال توسعه رو به گسترش است. کودکان کار، کودکانی هستند که به علت وجود شرایط و اوضاع و احوال خانوادگی، اجتماعی، مشکلات عدیده ی اقتصادی، ساعاتی از عمر خویش را در شبانه روز بکار کردن در کارخانه ها، کارگاه ها، ساختمان ها، خیابان ها و منازل مردم جهت کارگری می گذرانند که خیلی از آن ها کمک خرج خانواده و بعضی دیگر خود به تنهایی عهده دار مخارج خانواده هستند.

این امر کودکان کار را در اکثر اوقات از رفتن به مدرسه و تجربۀ دوران کودکی بی‎بهره می سازد و سلامت روحی و جسمی آن ها را تهدید می کند. کار کودک نزد خیلی از کشورها و سازمان های بین المللی فعالیتی استثماری تلقی می شود. ناپذیرفتنی ترین شکل های کار کودکان استفاده نظامی از کودکان و تن فروشی کودکان است. موارد کمتر جنجالی و معمولاً قانونی (با بعضی محدودیت ها) شامل کار کشاورزی در ایام تعطیلی مدرسه (کار فصلی)، کسب و کار خارج از ساعات مدرسه و همینطور بازیگری یا آوازخوانی کودکان می باشد. کار کودک در درجات گوناگون در طول تاریخ وجود داشت ولی با آغاز سوادآموزی همگانی و تغییراتی که در شرایط کار، طی صنعتی شدن بوجود آمد، ظهور مفاهیم حقوق کارگر و حقوق کودکان مورد نقد و بحث عمومی قرار گرفت. کار کودکان هم چنان در مکانهایی که سن ترک مدرسه پایین است شیوع دارد.

ویژگی های کودکان کار

کار کودک ویژگی هایی دارد که از مهمترین آن ها میتوان به مزد کم و ناعادلانه اشاره کرد. مزد اکثر کودکان کار آنقدر کم است که حتی برای برطرف کردن نیازهای اصلی زندگی، کفاف خرج آن ها را نمی دهد. اغلب مواقع حتی آن حقوق ناچیز را هم بخود کودک نمی دهند؛ یا پدر و مادر کودک یا دیگر اعضای خانواده دریافت می کنند. همینطور فرمانبرداری و انعطاف پذیری کودکان کار از دیگر اشخاص بیشتر است. از طرفی در اغلب موراد این کودکان در جاهایی مشغول به فعالیت هستند که مجوز کار نداشته و غیر قانونی هستند. در نتیجه به دلیل عدم نظارت نهادی بر آن فعالیت، کار کودک نیز از وضعیت نامطلوبی خواهد بود.

تاریخچه نقد کودکان کار

از همان سدهٔ نوزدهم، زمانی که پل لافارگ آسیب های انقلاب صنعتی را مشاهده کرد، فکر ساختن ماشین هایی برای بزرگسالان امکان پذیر شده بود، ولی به جای این اقدام، صاحبان صنایع بافندگی کار کودکان را چنین توجیه می کردند که صرفا کودکان میتوانند با جثه های کوچک شان به زیر ماشین آلات بخزند و نخ و رشته های گسیخته را گره بزنند. چنان که گویی تصورِ ساختن ماشین آلاتِ «خاص» بزرگسالان امکان نداشته است.

کودکان کار دارای روحیه ای حساس و آسیب پذیرتر از کودکان هم‌سن خود هستند

آشنایی با حقوق جهانی کودکان کار

دوازدهم ژوئن، ۲۲ خردادماه، روز جهانی مبارزه علیه کار کودک است. سال ۱۹۸۹ بود که مجمع عمومی سازمان ملل متحد پیماننامه حقوق کودک را تصویب کرد. طبق ماده ۳۲ این عهدنامه، دولت های عضو، موظف شدند تا با هرگونه سوءاستفاده و بهره کشی اقتصادی از کودکان مقابله کرده و زمینه های رشد ذهنی، جسمی، روانی و اجتماعی تمام کودکان را فراهم کنند. البته علاوه بر این، پیمان نامه حقوق کودک و کنوانسیون ۱۳۸ «حداقل سن کودکان کار» مصوب ۲۶ ژوئن ۱۹۷۳ و کنوانسیون ۱۸۲ «ممنوعیت بدترین اَشکال کار کودکان» مصوب ژوئن ۱۹۹۹ از اقدامات موثر بین المللی بوده است. ایران هم سال ۱۳۷۰ پیمان جهانی حقوق کودک را امضا کرد و در اسفند ماه سال ۱۳۷۳ مفاد پیماننامه به تصویب مجلس رسید. همچنین ایران مقاوله نامه شماره ۱۸۲ حقوق بنیادین کار را در سال ۸۰ قبول کرد.

آسیب پذیری کودکان در برابر کار

کودکان کار در وضعیت بسیار نامطلوب از نظر تغذیه، بهداشت و انجام کارهای خطرناک و حاد به سر می برند. این کودکان میتوانند به آسانی بازیچه دست بزه کاران حرفه ای اعم از سارقین یا باندهای توزیع مواد مخدر، عوامل ایجاد خانه های فساد و… قرار گیرند؛ همچنین عدم بهره گیری از آموزش و تحصیل علم و فن، قدرت رقابت با سایر کودکان در ایجاد یک زندگی سالم را هر چه بیشتر از این کودکان سلب می کند.

به طورکلی کودکان کار به علت داشتن وضعیت عاطفی نامناسب و شرایط خاص زندگی، دارای روحیه ای حساس و از نظر عاطفی و آسیب پذیرتر از کودکان هم‌سن و سال خود هستند؛ بدین ترتیب بی توجهی و نادیده گرفتن این کودکان سبب نهادینه شدن خشمی پنهان در ناخودآگاه آنها شده و در بزرگسالی سبب بروز خیلی از ناهنجاری ها در جامعه می شود.

کودکان کار در وضعیت بسیار نامطلوب از نظر تغذیه، بهداشت و انجام کارهای خطرناک به سر می برند

علت پیدایش معضل کودکان کار در جامعه

این که به چه دلیل کودکان در جامعه کار می کنند و تعداد کودکان کار رو به افزایش است علل مخصوص بخود را دارد. از جمله این دلایل میتوان به موردهای زیر اشاره کرد:

- صاحبان مشاغل به کودکان پول کم تری پرداخت می کنند به دلیل آن که کودکان کار کمتر پیگیر حقوق خود میشوند و به دنبال شکایت می روند. این مسأله کارفرمایان را ترغیب می کند که بیشتر از کودکان در جهت رسیدن به منافع خویش بهره ببرند.

- نبود شغل های مناسب برای بزرگسالان در جامعه از علل پیدایش معضل کودکان کار است.

- وجود عقاید اشتباه در بعضی فرهنگ ها از دیگر دلایل پیدایش کودکان کار است. به صورتی که در خیلی از فرهنگ ها افراد با حقوق کودکان آشنا نیستند و کار کردن آنها را خلاف منافع نمی دانند.

- در مشاغلی مانند کشاورزی میزان دستمزد پرداخت شده به میزان هرچه بیشتر محصول برداشت شده بستگی دارد. از همین رو خانواده ها ترغیب میشوند تا فرزندان را نیز در این کار دخیل کنند و این کودکان کار میزان بیشتری محصول جمع آوری کنند.

- تعداد زیاد فرزندان در خانواده و ناتوانی در تأمین مخارج اعضا توسط والدین از دیگر دلایل پیدایش کودکان کار است.

فقر یکی از اصلی ترین علل پیدایش کودکان کار است

پیشگیری از معضلات مرتبط با کودکان کار

درست است که در هر جامعه ای تا اندازه ای فقر وجود دارد و مسئله کودکان کار اجتناب ناپذیر است. با این حال جوامع با داشتن برنامه ریزی های مناسب میتوانند میزان این کودکان را کاهش دهند و از آسیب های مرتبط با آنها جلوگیری کنند. سازمان بین المللی یونیسف یکی از نهادهای بین المللی است که در جهت کاهش مشکلات مرتبط با کودکان کار در جهان فعالیت می کند. این نهاد برای پیشگیری از این معضل و ریشه کن کردن آن اصلاحات قانونی مرتبط با حقوق کودکان، آموزش، افزایش دسترسی به خدمات درمانی و حمایت های آموزشی را پیشنهاد می دهد. همینطور اصلاحات فرهنگی در خصوص عقاید مرتبط با کار کودکان، حمایت از خانواده های دارای شرایط خاص و وضع قوانین حفاظت کننده برای کودکان میتواند از راهبردهای مؤثر برای جلوگیری از این مسأله باشد.

بدترین کشورهای جهان برای کودکان کار

شرایط کار کردن در برخی از کشورهای دنیا برای کودکان کار بسیار نامطلوب است به طوریکه منجر به مشکلاتی مانند آسیب جسمی و ایجاد رفتارهای ناپسند در آنها می شود.

۱. بنگلادش:

در کشور بنگلادش، واقع در آسیای جنوبی، کودکان بسیاری در کارخانه های تولید لباس، مزرعه داری و انواع کارهای صنعتی مشغول بکار هستند. با این حال، یافتن کار برای آنها بسیار مشکل است چون بطور غیر رسمی انجام می شود. فقر یکی از اصلی ترین علل پیدایش کودکان کار زیر سن قانونی در کشور بنگلادش به شمار می رود.

۲. قرقیزستان:

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری تازه تأسیس قرقیزستان، گسترش کار کودک را در مقیاس صنعتی در برنامهٔ خود قرار داد. این تصمیم جهت افزایش بهره وری مزارع پنبه بعنوان درآمد اصلی دولت اسلام کریموف در دستور کار قرار گرفت. در این کشور در سپتامبر، با شروع فصل بازگشایی مدارس، کلاس ها به حال تعلیق درمی آیند و دانش آموزان جهت کار روانهٔ کشتزارهای پنبه می شوند. حقوق کودکان کار به اینصورت است که برای هر کودک در حدود ۲۰ تا ۶۰ کیلوگرم سهمیهٔ برداشت روزانه در نظر گرفته شده است. 

ناتوانی در تأمین مخارج اعضا توسط والدین از علل پیدایش کودکان کار است

۳. جمهوری چاد:

چاد، کشوری بدون دریا در کشور آفریقای جنوبی است که از چهار طرف با خشکی احاطه شده است. کودکان کار اکثراً در مزارع کشاورزی و بیشتر در بخش خصوصی این کشور به فعالیت می پردازند. صاحبان کار بعضی از کودکان در کشور چاد امکان دارد علیرغم میل باطنی این کودکان، آنها را برای کار کردن به مناطق تولید نفت بفرستند یا حتی دست به قاچاق این کودکان بزنند.

۴. هند:

هند در سال ۲۰۱۵، بالاترین آمار به کارگیری غیرقانونی کودکان در قسمت های مختلف را بخود اختصاص داد. کودکان کار در هند بیش از همه در بخش کشاورزی اشتغال دارند. آنها در سنین پایین برای کمک به اقتصاد خانواده روی زمین های کشاورزی مشغول بکار می شوند. خیلی از این کودکان در حالیکه سن بسیار پایینی دارند به دلایلی چون فقر، بیکاری، جمعیت زیاد خانواده و بی سوادی والدین مجبور بکار می شوند. این مسائل بعنوان اصلی ترین علل کار کودک در هند مطرح می شوند.

۵. نیجریه:

نیجریه کشوری آفریقایی است که در خلیج گینه واقع شده است. این کشور با فقر گسترده دست و پنجه نرم می کند و از همین جهت است که شمار کودکان کار در آن زیاد است. دختران سریعتر از پسران وارد بازار کار میشوند و اکثراً برای کارهای نظافت خانه استخدام می شوند. کودکان به کارهایی مانند کشاورزی، گدایی در خیابان، کار ساختمان و معدن، واکس زدن، شست وشوی خودرو، تعمیر مینی بوس و دیگر امور می پردازند. این کودکان سهم بزرگی در تامین هزینه های خانواده شان دارند و اکثراً از مدرسه اخراج شده و مورد سوءاستفاده قرار گرفته اند. کودکان کار معمولاً دچار سوءتغذیه می شوند.

کودکان کار  در بیشتر اوقات از رفتن به مدرسه و تجربهٔ دوران کودکی بی‌بهره میشوند

گردآوری: بخش جامعه سرپوش