سوگند قضاییسوگند قضایی چیست؟
سوگند قضایی در لغت همان قسم و اعترافی است که فرد سعی می کند برای راستی حرف خود خداوند متعال یا سایر مقدسات را شاهد بگیرد. براساس ماده ۲۷۰ به بعد اعلام می شود که سوگند قضایی یکی از دلایل اثبات دعوا محسوب می شود.
براساس ماده ۲۸۰ قانون آیین دادرسی مدنی، هنگامی که حکم وابسته به سوگند می باشد، دادگاه براساس درخواست دو طرف، قرار اتیان سوگند را صادر می کند و براساس آن حتما موضوع سوگند و فرد را نیز تعیین خواهد کرد.
شرایط سوگند قضاییانواع سوگند قضایی:
سوگند عهدی:
در سوگند عهدی فرد قسم می خورد که فعالیت یا کاری را به صورت کامل و شرایط تعیین شده انجام دهد. کارایی این نوع سوگند بیشتر زمانی خواهد بود که فرد به شغلی منتصب می شود. مانند سوگند پزشکان یا رییس جمهور یا قضات و وکلا. سوگند عهدی رابطه ای با ادله اثبات دعوا ندارد.
سوگند قضایی و سوگند عهدیسوگند قضایی یا سوگند اثباتی:
سوگند قضایی در اصل همان قسمی است که در چهارچوب قانون صورت می گیرد و برای اثبات دعوا اجرا خواهد شد. این سوگند زمانی کاربرد دارد که فرد مدعی برای اثبات ادعای خود هیچ دلیل ندارد و یا طرف دیگر منکر ادعای شخص مدعی می شود. این سوگند باید در حضور قاضی یا بازپرس انجام شود، همین موضوع سبب می شود که به آن سوگند قضایی نیز بگویند. به طورکلی سوگند قضایی به سه دسته تقسیم می شود که شامل موارد زیر می باشند:
۱) سوگند قاطع دعوا یا سوگند بتی:
این سوگند به طورحتم می تواند دعوا را یا ثبات کند یا اسقاط کند. این سوگند در قانون تنها در برابر اعمالی نظیر حق الناس و مشکلات مالی صورت می گیرد و در برابر حق الله قابل اجرا نیست. بنابراین، در حدود شرعی، مانند حد سرقت، سوگند کارایی ندارد.
درصورتی که بنا به درخواست مدعی، فرد مقابل سوگند یاد کند، دعوای مدعی به اثبات نمی رسد، اما اگر مدعی علیه سوگند را به سمت مقابلش یعنی مدعی رد کند، در صورتی که خود مدعی نیز سوگند یاد کند، ادعایش بهه اثبات می رسد. درصورتی که مدعی علیه سوگند یاد نکند سه حالت پیش می آید:
- اگر مدعی سوگند یاد کند، حکم به نفع او صادر می شود.
- درصورتی که مدعی هم سوگند نخورد، به دلیل عدم کفایت ادله، حکم به بی حقی او صادر می شود.
- مدعی نمی تواند مجددا سوگند را به مدعی علیه رد کند.
شرایط اتیان سوگند قاطع دعوا به شرح ذیل است:
- خواهان برای اثبات ادعای خود در دادگاه دلیلی نداشته باشد.
- خوانده دعوی منکر ادعای مدعی بوده و وجود حق به نفع مدعی را انکار کرده باشد.
- صدور قرار اتیان سوگند بتی، منوط به درخواست مدعی است که برای اثبات ادعای خود دلیلی ندارد.
- سوگند بر عهده مدعی است و اگر مدعى علیه، سوگندی مبنی بر بی حقی مدعی یاد کند. در این حالت، ادعای مدعی ساقط شده و اگر مدعی، همان خواهان باشد، حکم بر بی حقی او صادر می شود.
- اگر مدعی علیه، سوگند را به مدعی رد کند و او سوگند یاد کند دعوی اثبات شده و دلیل دیگری دعوی لازم نیست.
سوگند قضایی اثباتی۲) سوگند قضایی تکمیلی:
این نوع سوگند زمانی کارایی دارد که شواهد مدعی دعوا برای اثبات موضوع کافی نباشند پس برای تکمیل ادله ناقص سوگند قضایی تکمیلی ارائه خواهد شد، به عبارتی می توان گفت مدعی برای ارائه دلایل ناقص خود می تواند از این نوع قسم استفاده کرده و ادعای خود را ارائه دهد.
از این نوع سوگند تنها در موضوعات مالی استفاده می شود. هنگامی که فرد برای اثبات شکایتش ادعای کافی نداشته باشد برای تکمیل ادله از سوگند تکمیلی استفاده می کند. در این شرایط دادگاه قرار اتیان سوگند تکمیلی صادر خواهد کرد، درنتیجه خواهان می بایست با رعایت تشریفات ادای سوگند، در دادگاه سوگند یاد کرده تا بتواند دعوایش را به اثبات برساند.
براساس ماده ۲۷۷ قانون آیین دادرسی مدنی سوگند تکمیلی می تواند گواهی یا شهادت یک مرد یا دو زن را تکمیل کند و تنها در دعاوی کاربرد دارد.
سوگند قضایی تکمیلی۳) سوگند قضایی استظهاری:
این نوع سوگند در دعاوی کاربرد دارند که برعلیه میت یا ورثه او انجام می شود. مدعی برای اثبات حق خودش باید بر ادله موجود سوگند استظهاری انجام دهد. درصورتی که خواهان از ارائه سوگند امتناع کند، ادعایش ساقط و دعوای به نفع طرف مقابل تمام می شود.
باید توجه داشت که سوگند استظهاری مستلزم تقاضای طرف مقابل و قابل رد به وی نمی باشد، و حتما باید از طرف مدعی انجام شود.
در این شرایط، مدعی چه مستندات و مدارکی داشته باشد و چه نداشته باشد می تواند از سوگند استظهاری استفاده کند. براساس قانون ۲۷۸ آیین دادرسی مدنی در دعوای مبت سوگند خواهان باید انجام شود، غیر از مواردی ادله خواهان مستند به سند رسمی باشد.
شرایط سوگند قضایی استظهاری شامل موارد زیر می باشند:
- سوگند استظهاری، صرفا در دعاوی علیه میت و به طرفیت وراث کاربرد دارد و ادای این سوگند، بر عهده مدعی است.
- سوگند استظهاری منوط به درخواست مدعی نیست و قاضی می تواند رأسا مدعی را سوگند دهد.
- سوگند استظهاری در کلیه امور مالی و غیرمالی کاربرد دارد.
- سوگند استظهاری برخلاف سوگند بتی، قابل رد به طرف مقابل نیست. اگر مدعی از اتیان سوگند امتناع کند، به دلیل عدم کفایت ادله، دعوی او رد می شود.
- توجه داشته باشید که درخواست سوگند قابل توکیل است ولی قسم یاد کردن قابل توکیل نیست.
- شخص که قسم یاد می کند باید اهلیت داشته باشد یعنی بلوغ، عقل، قصد و اختیار را داشته باشد.
گردآوری: بخش جامعه سرپوش
- 13
- 6
