اهمیت «امضا»، تکنیک‌های طراحی امضا در گفت و گو با یک طراح امضا

احتمالا تجربه اول همه ما از امضا کردن، به تلاش برای تقلید امضای والدین‌مان پای کارنامه تحصیلی یا رضایت‌نامه اردو برمی‌گردد! اما تجربه جدی‌تر از امضا شاید به افتتاح اولین حساب بانکی مربوط شود که مجبور شده‌ایم به خاطرش نمونه‌ای امضا تحویل دهیم. در چنین شرایطی بعضی‌هایمان که از پیش به این موضوع فکر نکرده بودیم، ناگهان جا خورده‌ایم و نمی‌دانستیم چطور امضایی باید بزنیم. یا این‌که ممکن است از قبل تمرین‌های نافرجامی هم برای رسیدن به یک امضا داشته باشیم. در چنین مواقعی معمولا بیشتر افراد به همان متداول‌ترین شکل امضا روی آورده‌اند. یعنی کشیدن یک دایره یا بیضی و امتداد چند خط پایین اش.

جالب است که خیلی‌ها تا مدت‌ها یا حتی تا پایان عمر به همان امضا وفادار می‌مانند اما بعضی‌ هایمان بعدها در پست و جایگاه‌هایی قرار می‌گیریم که می‌طلبد امضای شکیل‌تر و متفاوت‌تری داشته باشیم. به همین دلیل حتما دنبال راهی بوده‌ایم که امضای خاص و زیبایی را بتوانیم برای خودمان طراحی کنیم. در پرونده امروز سراغ فردی رفته‌ایم که کارش طراحی امضاست. «مسعود شاه امیری» بیش از ۲۰ سال است که «طراحی امضا» می‌کند، با او درباره ویژگی‌های امضای خوب، راه‌های رسیدن به یک امضای زیبا و همچنین شغل متفاوتش «طراحی امضا» گفت‌وگویی کرده‌ایم که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.

سرمایه شغل من ابتکار است

یکی از اولین سوال‌هایی که به ذهن‌مان می‌آید، این است که اوضاع کسب و کار طراحی امضا این روزها چگونه است؟ «شاه امیری» توضیح می‌دهد که برای طراحی هر امضا ۹۵ هزار تومان دریافت می‌کند و دو نمونه امضا به همراه ویدئوی آموزش نحوه کشیدن آن امضاها را تحویل می‌دهد. او درباره شرایط کاری‌اش می‌گوید: «این روزها شرایط اقتصادی برای خیلی از شغل‌ها و افراد بد است و در این سال‌ها مشتری‌های من هم کمتر شده‌اند. متوسط زمانی که برای طراحی و تحویل هر امضا صرف می‌کنم حدود چهار تا ۱۰ روز است که کار را به نحوی انجام می‌دهم که هم روی کار مشتری وقت گذاشته باشم هم صاحب امضا زیادی معطل نشود. البته مواردی هم هست که شخص از امضا راضی نیست و برای اصلاح کار ممکن است تحویل نهایی وقت بیشتری ببرد. در کل شغل من به گونه ای است که حتی برای مدتی ممکن است درآمدم صفر شود. به خصوص این روزها که من دو نفر را برای پاسخ گویی به سفارش دهنده‌ها و آماده‌سازی عکس و فیلم امضا استخدام کرده‌ام بنابراین تقریبا نیمی از درآمد خودم را برای پرداخت دستمزد آن‌ها باید صرف کنم. البته من به طراحی امضا به عنوان شغل نگاه نمی‌کنم. در اصل شغل‌های دیگری دارم. اما خوبی‌اش این است که به خودی خود خیلی نیاز به سرمایه ندارد. سرمایه اصلی این کار «ابتکار» است. مواد مصرفی هم روان‌نویس است و کاغذ و عکاسی کردن».

داشتن سلیقه، اصلی‌ترین تکنیک طراحی امضاست

هر کاری طبیعتا تکنیک‌ها و روش‌های خاص خودش را دارد. از «شاه امیری» می‌خواهم تکنیک‌هایی را که یک نفر باید به کار ببرد تا امضای خوبی داشته باشد برای ما شرح بدهد که او در جواب می‌گوید: «افرادی که هنرمند هستند و در زمینه‌های خاصی فعالیت می‌کنند در واقع آن سبک را در هیچ دانشگاهی فرانگرفته‌اند بلکه توانایی و ابتکارش را داشته‌‌اند که بتوانند آن سبک را ارائه بدهند.

 امضا کردن را هم در هیچ آموزشگاه یا دانشگاهی آموزش نمی‌دهند که یک امضا چه مشخصاتی باید داشته باشد. مثلا شبیه هنر خطاطی نیست که یک سری نکات آموزشی خاص داشته باشد ، بشود فراگرفت. چیزی که من رویش کار می‌کنم استفاده از حروف نام شخص و بازی کردن با شکل حروف است. معمولا از خطوط ساده استفاده می‌کنم که برای شخصی که امضا را می‌‌خواهد یاد بگیرد دشوار نباشد. یک جورهایی مثل طراحی دکوراسیون یک خانه است و سلیقه باید به خرج داد تا همه چیز به بهترین شکل کنار یکدیگر قرار بگیرند. حروف را به شکلی متفاوت می‌نویسم مثلا اگر دال باشد آن را طوری می‌کشم که با کلیت اسم هماهنگی داشته باشد. به طور کلی این کار کاملا ابتکاری و تجربی است. انسان هر کاری را تکرار کند شاخ و برگ‌های مختلف پیدا می‌کند». 

او با سال ها تجربه در این حوزه  درباره این‌که چه کسانی می‌توانند در شغل طراحی امضا آدم‌های موفقی باشند، می‌گوید: «این کار نیاز به خلاقیت و دید هنری دارد. مثلا کسی که نقاشی‌های مدرن می‌کشد می‌تواند طراح امضای خوبی شود. یک خطاط هم ممکن است بتواند در این کار فرد موفقی شود. البته تجربه را نیز نباید نادیده بگیریم».

ویژگی‌های یک امضای خوب به کاربردش برمی‌گردد

در میان امضاهای گوناگونی که هر روزه می‌بینیم و سر و کار داریم حتما بعضی امضاها هستند که بیشتر نظرمان را جلب می‌کنند و توی دلمان سلیقه صاحب امضا را تحسین می‌کنیم. از «شاه امیری» که سال‌هاست زندگی‌اش با امضاهای گوناگون عجین شده است درباره ویژگی‌های یک امضای خوب می‌پرسیم که می‌گوید: «کاملا سلیقه‌ای است. امضا به طور کلی هم به شخصیت افراد می‌تواند ربط پیدا کند هم به شغل و جایگاهی که در جامعه دارند. بعضی‌ها به دلیل شغلی که دارند روزانه باید سندهای خیلی مهمی را امضا کنند و به هر صورت جایگاه مالی و مدیریتی دارند که جعل شدن امضایشان می‌تواند آن‌ها و جایگاه‌شان را به خطر بیندازد. چنین اشخاصی معمولا امضای پیچیده‌ای می‌خواهند. اما عده‌ای هم هستند که زمینه کارشان هنر است. عکاس، نقاش، نویسنده یا ... که باید امضای خودشان را پای کارشان بگذارند، برای این گروه شاید زیبایی از همه چیز مهم‌تر باشد. بعضی دیگر هم مثلا کارمند بانک هستند که در روز تعداد زیادی رسید و سربرگ را باید امضا کنند. این افراد نیازمند به امضایی سریع هستند که خیلی وقت‌شان را نگیرد و پیچیده هم نباشد همچنین چون شغل دولتی دارند برایشان مهم است که زبان نگارش امضایشان فارسی باشد. عده‌ای از مدیران دوست دارند امضایشان سنگینی و ساختار محکمی داشته باشد و شخصیت مدیریتی از آن‌ها به نمایش بگذارد. در کل خواسته افراد از امضاها خیلی متفاوت است».

داستان ورود «شاه‌امیری» به این شغل متفاوت!

داستان ورود هر کدام از ما به شغل‌ها و حرفه‌های مختلفی که در پیش می‌گیریم می‌تواند جذاب و متفاوت باشد. داستان ورود این طراح امضا هم به حرفه‌اش جالب و شنیدنی است. 

او قصه ورودش به حرفه طراحی امضا را این گونه روایت می‌کند: «شاید همه چیز به روزی برگردد که برای کاری به دفتر اسناد مراجعه کردم. آن روز به دلیلی دنبال شماره سندی بودم و باید کل بایگانی اسناد دفترخانه را جست و جو می کردم. آن‌جا یک کارمند در اختیار من گذاشتند و البته گفتند که باید حقوق یک روزش را به او بدهم.

 وقتی اسناد را نگاه می‌کردم متوجه شدم ۷۰ درصد امضاها شبیه هم هستند. امضای متداولی که ما بهش می‌گوییم امضای بادکنکی. همین موضوع باعث شد که دست به کار شوم و سعی کنم امضاهای متنوع‌تری طراحی کنم. البته پیش‌زمینه ورود به این حرفه از همان بچگی در من وجود داشته است. مثلا وقتی دوم راهنمایی بودم ما یک روزنامه دیواری درست کرده بودیم که در قسمت مشخصات با قلم متفاوت و جذابی کار شده بود روزنامه دیواری ما آن سال به دلیل خلاقیت اش مقام آورد و همین باعث تشویق من برای ورود به این عرصه شد».

امضای جعل‌ناپذیر نداریم

معمولا در زمان امضای چک با خودمان فکر می‌کنیم امضای ما نباید به راحتی قابل جعل باشد. این وسواس درباره آدم‌هایی که مجبورند اسناد مهمی را امضا کنند بیشتر هم می‌شود. از «شاه امیری» درباره راه‌های ضدجعل کردن امضا می‌پرسم که با پاسخ اش خیال‌مان را راحت می‌کند و توضیح می‌دهد: «ببینید به اعتقاد من امضای غیرقابل جعل نداریم. سخت‌ترین و پیچیده‌ترین امضاها هم توسط افرادی که خبره جعل باشند، قابل جعل و تقلید کردن است. طبیعتا شخصی هم که در پی جعل امضای ما باشد می‌رود از شخص خبره برای جعل امضای ما کمک می‌گیرد. در کل وسواس برای کم کردن احتمال جعل، امری طبیعی است اما باید این را هم در نظر بگیریم که تمام امضاها قابل جعل هستند. البته ممکن است تشخیص جعلی یا اصلی بودن با شگردهای کارآگاهی و پلیسی امکان‌پذیر باشد اما می‌خواهم بگویم خیلی هم نباید همه چیز امضا را در شاخص ضدجعل بودن خلاصه کرد».

اطلاعات لازم برای طراحی یک 

امضای جذاب

از آن‌جایی که امضای هر شخص معرف اوست و باید حتما با سلیقه‌اش هماهنگ باشد، حالا این سوال پیش می‌آید که برای طراحی امضا چه سوالاتی از سفارش دهنده امضا دریافت می‌شود که امضا تا حد زیادی با سلیقه او جور دربیاید؟ «شاه امیری» در این باره می‌گوید: «ما داخل وب سایت یک پرسش نامه داریم. اطلاعات اولیه‌ای مانند نام و نام‌خانوادگی، سن، شغل، شهر و ... را می‌پرسیم. سپس از سفارش دهنده پرسیده می‌شود که آیا دوست دارد نامش در امضا گویا باشد یا خیر؟ چون بعضی خیلی برایشان اهمیت دارد که نام‌شان در امضا آورده شود. همچنین این‌که آیا دوست دارد نام کوچکش فقط در امضا بیاید یا نام‌خانوادگی یا هر دو؟ آیا می خواهدزبان نگارش اسم فارسی باشد یا انگلیسی یا تلفیقی از هر دو؟ یا این‌که امضا چقدر پیچیده باشد و در آن از خطوط شکسته بیشتر استفاده شود یا منحنی؟ بدین ترتیب به نوعی با سلیقه شخص آشنا می‌شویم. در یک سوال دیگر هم مورد مصرف امضا را که می‌خواهند برای موارد تجاری، اداری یا هنری استفاده کنند هم سوال می‌کنیم. در پایان هم یک قسمت گذاشته‌ایم  که هر توضیح بیشتری نیاز است به ما بگوید. بدین ترتیب سعی می‌کنیم امضا به بیشترین حد ممکن به آن چه مشتری می‌خواهد نزدیک شود».

امضا معرف آدم‌هاست

زشت و زیبا بودن یا پیچیده و ساده بودن امضا برای آدم‌های مختلف، فرق دارد. ممکن است خیلی‌ها به شکل امضای خودشان اهمیتی ندهند اما در مقابل عده‌ای هم هستند که روی آن حساس‌اند. این طراح امضا درباره نیاز به امضای شکیل این گونه توضیح می‌دهد: «به نظرم یک نیاز واقعی وجود دارد. مثل لباس پوشیدن که سعی می‌کنیم لباس خوب بپوشیم، یا در کلام دقت می‌کنیم از کلمات خوبی استفاده کنیم یا سعی می‌کنیم با زدن ادکلن خوشبو باشیم.

به نظرم امضا هم مرتبط با شخصیت می‌شود. آدم خیلی جاها ممکن است خودش نباشد ولی امضایش هست و معرف اوست. در این بیست و اندی سال که در این کار هستم، سعی می‌کنم این فرهنگ‌سازی را درباره پدیده امضا ایجاد کنم. امضای زیبا مهم است. مثلا خیلی‌ها یک دایره، بیضی یا مثلث یا یک سین را که به سمت بالا کشیده و چرخانده شده است به عنوان امضا استفاده می‌کنند. این‌که خیلی‌ها این امضا را می‌کنند هم برمی‌گردد به اولین باری که به امضا نیاز پیدا کرده‌اند. مثلا وقتی که برای اولین بار می‌خواهند فرم بانکی را امضا کنند. فوری این امضای ساده را می‌کشند و فکر می‌کنند اجباری وجود دارد که تا آخر عمر همان را باید ادامه دهند. در حالی که از نظر قانونی هم می‌شود رفت بانک و آن را تغییر داد. به نظرم افرادی که شخصیت مهمی دارند و متخصص بزرگی هستند اجازه ندارند از این امضاهای معمولی استفاده کنند».