به اعتقاد بسیاری از جامعه شناسان بقای یک جامعه با پررنگ بودن نشاط آن جامعه گره خورده است این در حالی است که بر اساس آمارهای پزشکی قانونی، در سال گذشته تعداد ارجاعات نزاع به این سازمان، نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۷ درصد رشد داشته است و پایتخت در صدر مراجعات معاینات نزاع در پزشکی قانونی قرار دارد. از آنجا که به نظر می‌رسد، بحث نشاط اجتماعی با میزان نزاع و همچنین افسردگی رابطه مستقیم دارد، نگاهی به آمارهای نزاع نشان می‌دهد نشاط اجتماعی در حال کاهش یافتن است.
مدیرکل دفتر مشارکت‌های اجتماعی جوانان وزارت ورزش و جوانان با اشاره به اینکه بین مفهوم شادی و نشاط باید تفکیک قائل باشیم به «ایران» می‌گوید: وزارت ورزش و جوانان برنامه‌های مختلفی در دستگاه‌ها در جهت شادی آفرینی اجرا می‌کند اما مهم این است که این برنامه‌ها ممکن است نتوانند اثرات نشاط آوری در درازمدت داشته باشند، زیرا برنامه‌های شادی آفرین کوتاه مدت و مقطعی هستند. ممکن است با حضور در یک جنگ شادی، افراد در آن مقطع زمانی احساس شادمانی کنند، اما ضمیر و درون آنها به صورت پایدار بانشاط نمی‌شود.
به گفته سجاد سالک، نشاط مفهومی عمیق دارد که با متغیرهای مختلفی گره خورده است. به‌عنوان نمونه اگر جوانی مشکل بیکاری و دغدغه ازدواج داشته باشد، اساساً با مفهوم نشاط میانه‌ای ندارد، قطعاً این فرد با رفتن به استادیوم می‌تواند شاد شود ولی این شادی طولانی مدت نخواهد بود. نشاط آفرینی با یک برنامه و یک پروژه شکل نمی‌گیرد، بلکه مجموعه عوامل و متغیرهای اجتماعی و اقتصادی می‌تواند در این امر مؤثر باشد و چنانچه تأثیر آن منفی باشد، هم میزان امید کاهش می‌یابد و هم مردم با مفهوم نشاط بیگانه می‌شوند.
وی در ادامه می‌افزاید: وقتی منع و محدودیت در جامعه گسترش پیدا می‌کند، جوی از ناامیدی و سرخوردگی و نارضایتی در جامعه پدید می‌آید. نباید صدایی که دستگاه‌های دولتی و حکومتی منعکس می‌کنند دال بر افزایش خط قرمزها باشد، هر چند در برخی سطوح رگه‌هایی از این اظهارنظرها و اقدامات محدودکننده و ناامیدکننده دیده می‌شود.
تهران، مشهد و اصفهان در صدر آمار نزاع در کشور
«یکی از مهمترین هیجانات ساده فردی خشم است. متأسفانه ما نتوانسته‌ایم این هیجان را مدیریت کنیم به نحوی که آمار حاکی است در تهران به‌طور مثال روزانه ۲۲۳ نزاع خیابانی رخ می‌دهد.»عضو هیأت رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، با بیان اظهارات فوق به «ایران» توضیح می‌دهد: بعد از تهران، مشهد و اصفهان در صدر آمار نزاع در کشور هستند. در اصفهان، ۹ ماهه اول سال ۹۶ تعداد ۲۹ هزار نفر به‌دلیل صدمات ناشی از نزاع به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کرده‌اند؛ این خشم البته تنها در قالب نزاع خیابانی خود را نشان نمی‌دهد بلکه به شکل وندالیسم و وندالیسم اینترنتی نیز خود را نشان می‌دهد. در حال حاضر به گفته کارشناسان میزان پرخاشگری در دختران بیشتر از پسران دیده می‌شود.
ناهید تاج الدین، یکی از راه‌های کنترل خشم و در نتیجه آن کاهش نزاع‌های خیابانی را افزایش نشاط اجتماعی می‌داند و می‌افزاید: متأسفانه رتبه ایران در میان کشورهای شاد دنیا رتبه مطلوبی نیست. شبکه توسعه راه حل‌های پایدارسازمان ملل با انتشار گزارش سالانه خود از وضعیت شادی در میان ۱۵۵ کشور مورد مطالعه قرار گرفته جهان، رتبه ایران را در جایگاه ۱۰۸ جدول قرار داده است و این نشانه نامطلوب بودن رتبه شادی است.
این نماینده مجلس معتقد است که بین شادی اجتماعی و نشاط اجتماعی تفاوت فاحشی وجود دارد، شادی کم دوام‌تر، موقت و زودگذر‌تر و دفعی‌تر و فردی‌تر است در حالی که نشاط بادوام‌تر، پایدارتر و جمعی‌تر است، ما نیازمند افزایش نشاط اجتماعی هستیم.
او می‌افزاید: باید به جای افراد، نهادها درگیر شوند و به جای شادی، نشاط ایجاد کنند، از این لحاظ مجلس هم ورود کرده و تلاش می‌کند تا به‌عنوان یک نهاد تأثیرگذار، بسترهای نشاط اجتماعی را فراهم کند.
یکی از بسترهای نشاط اجتماعی همین دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته است که کمک می‌کند، افراد خانواده ارتباط بیشتری بگیرند و زمان تفریح بالاتر برود و بالطبع این تفریح مقرون با نشاط اجتماعی است.در کنار آن هم باید امید به آینده و امنیت را چه امنیت شغلی و چه امنیت اجتماعی در جامعه بالا برد تا میزان نشاط نیز افزایش پیدا کند. تاج‌الدین به لزوم ورود وزارت ورزش و جوانان به این مقوله تأکیده کرده و اضافه می‌کند: در انگلستان به تازگی وزارتی به نام وزارت تنهایی درست شده یعنی این وزارتخانه به طور ویژه برای افرادی که تنها زندگی می‌کنند و از تنهایی رنج می‌برند، برنامه‌ریزی می‌کند، چون مشکل ۹ میلیون انگلیسی، تنهایی است و ضرر اقتصادی ۳۲ میلیارد پوندی به این کشور وارد می‌کند. چه اشکالی دارد ما با رویکرد حل مسأله خشونت الان ساز و کار اداری درست کنیم و یکی از وظایف این کارگروه بسترسازی برای افزایش نشاط اجتماعی باشد؟
ارتباط نرخ تورم با افزایش نزاع
عباس عبدی
پژوهشگر اجتماعی
نمی‌توان به طور قطعی گفت که افزایش نزاع در جامعه با کاهش نشاط اجتماعی ارتباط مستقیمی دارد، زیرا کشورهایی در دنیا وجود دارند که خیلی هم بانشاط هستند، ولی نزاع و دعوا هم در آن کشورها ممکن است آمار قابل توجهی داشته باشند.
به عبارتی می توان گفت: بیشتر مشکلات جامعه و بحث، بیشتر به اختلافاتی باز می‌گردد که از مجاری قانونی قابل حل نیستند یا سخت حل می‌شوند یا حتی پرهزینه هستند. در این گونه موارد، افراد جامعه به روش‌های فردی متوسل می‌شوند.
آمارهای منتشرشده در خصوص افزایش آمار نزاع در سال ۱۳۹۷ بیشتر تحت تأثیر نرخ تورم و مشکلات اقتصادی بوده است.
اینکه بخواهیم نشاط اجتماعی را مقصر اصلی بدانیم اشتباه است، البته نرخ تورم و افزایش مشکلات اقتصادی نیز به خودی خود در کاهش نشاط مؤثر است، اما خود کمبود نشاط عامل درگیری و نزاع نمی‌تواند باشد.
موضوع مورد نظر باید مورد مطالعات جدی‌تر و بررسی‌های دقیق‌تری قرار بگیرد تا بتوان به صورت ریشه‌ای مشکلات را از میان برداشت.
پاداش اجتماعی را افزایش دهیم
مریم یوسفی
جامعه شناس
در حال حاضر شرایط جامعه به گونه‌ای است که مردم فرصت فکر کردن به بانشاط بودن را ندارند.مهمترین مسأله در این حوزه این است که با همین شرایط فعلی که مردم با مشکلات زیادی در حال دست و پنجه نرم کردن هستند، بتوان شرایطی فراهم کرد تا نشاط اجتماعی را گسترش داد.
البته در زمینه راه‌های افزایش نشاط بین مردم راهکارهای مختلفی وجود دارد از جمله اجرای برنامه‌های شاد مانند برگزاری موسیقی‌های خیابانی یا اجرای مسابقات رقابتی با ایجاد انگیزه و در نظر گرفتن جایزه بویژه در مدارس می‌تواند کمک‌کننده باشد. عدم رضایتمندی پدر و مادر به فرزندان هم منتقل می‌شود. در این خصوص مدارس وظیفه سنگینی به عهده دارند.
البته تهدید و مجازات توسط دولت‌ها و مسئولان از سوی جامعه عملی منفی دانسته شده به همین دلیل برخوردهای ضربتی باید قطع شوند و به جای تنبیه اجتماعی، پاداش اجتماعی در نظر گرفته شود. بهتر است که در هر سازمانی از ادارات گرفته تا دانشگاه‌ها و مدارس، برنامه‌های تشویقی برگزار شود. اعطای جوایز و پاداش به بهانه‌های مختلف می‌تواند در همه سطوح ایجاد انگیزه کند.
افزایش نشاط اجتماعی در نبود رفتارهای خشن
احمد بخارایی
جامعه شناس
بحث نشاط اجتماعی مانند تمامی پدیده‌های اجتماعی دارای یک سری شرایط لازم و یک سری شرایط کافی است. شرایط لازم همان شرایط سلبی هستند یعنی آنهایی که نباید وجود داشته باشند و شرایط کافی هم شرایطی هستند که ایجابی هستند یعنی عواملی که باید مدیریت و ایجاد شوند تا نشاط اجتماعی افزایش پیدا کند.
یکی از عوامل سلبی این است که در یک جامعه خشونت و نزاع وجود نداشته باشد، چنین جامعه‌ای مهیا است که برای افزایش نشاط مدیریت شود. متأسفانه در جامعه ما خشونت موجود است. آنچه اهمیت دارد، این است که صلح در درون، مقدمه صلح با بیرون است. اولین گام صلح با درون، گفت‌و‌گو با خود است یعنی آدم‌ها به آرامش درونی و روحی برسند. وقتی در جامعه‌ای دو جنس مخالف بتوانند در رابطه‌ای سالم و در صلح باشند می‌توانیم بگوییم که آن جامعه در صلح درونی است. اما در جامعه ما علاوه بر خشونت‌ها و نزاع‌های سطحی در جامعه، در سطوح دیگر هم شاهد خشونت هستیم. انواع خشونت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را می‌توان از جمله خشونت‌های کلان نام برد، همین بالا و پایین آمدن‌های نرخ ارز نوعی خشونت اقتصادی است. یکی از شرایط لازم برای افزایش نشاط اجتماعی نبود خشونت و رفتارهای خشن از سطح خرد تا کلان است. تا وقتی چنین خشونت‌هایی وجود داشته باشد نمی‌توانیم از نشاط اجتماعی صحبت کنیم.
شاید در سطح جامعه شاهد شادی‌هایی مانند خندیدن در پارک‌ها، رفتن به جُنگ‌های شادی، پیک نیک رفتن، دورهمی و خوردن شام در فضاهای بیرون از خانه باشیم اما باید بدانیم که چقدر این خندیدن‌ها ریشه‌ای و درونی هستند؟ برخی نگاهی سرسری به رفتارهای مردم در جامعه دارند، الگوی مصرف، نوع غذا خوردن، شلوغی جاده‌های شمال و موارد دیگر سبب می‌شود فکر کنند جامعه بانشاط است، چنین نگاهی حتی در برخی سیاستگذاران هم وجود دارد که قطعاً باید اصلاح شود.
وقتی در جامعه میزان خشونت به حدی معقول و منطقی برسد می‌توانیم از عوامل ایجابی صحبت کنیم. عوامل ایجابی یعنی مثلاً نورپردازی خیابان‌ها، ساخت سریال‌های خنده دار، رفتن به تئاترهای شاد، وجود شادی در مدارس و... وجود تمامی موارد یاد شده می‌تواند نشاط اجتماعی را بالا ببرد ولی فقط نهایت تا ۱۰ درصد و همیشه خلأ ۹۰ درصدی احساس می‌شود. اینجا است که پخش موسیقی‌هایی مانند موسیقی ساسی مانکن ناگهان به یک شاخص تبدیل می‌شود. سؤال اینجا است چرا یک موسیقی که در کالیفرنیا جایی که از آنجا برخاسته آن قدر بازتاب ندارد ولی در کشوری که نظام آموزش و پرورش آن پخش چنین موسیقی‌هایی را خلاف قوانین می‌داند، تا این حد آن هم در کلیه سطوح و سنین جامعه بازتاب پیدا می‌کند؟ یک علت این امر این است که آدم‌ها در معرض بی‌نشاطی هستند و با یک ریتم و یک شعر حتی بی‌مفهوم احساس نشاط می‌کنند. به نوعی با بحران بی‌نشاطی مواجه هستیم و یک شعر بی‌محتوا می‌تواند همچون قطره‌ای در کام تشنه‌ای باشد.
مهسا قوی قلب
- 16
- 2
