می دانید هر ساعت، ۹۰ تماس از سوی شهرونـدان با آتش‌نشانی مشهد به شماره ۱۲۵ برقرار می شود و از این تعداد، فقط ۳ درصد تماس ها ضروری و بقیه مزاحمت به شکل‌های مختلف است که حدود ۴۴۲ هزار تماس را شامل می‌شود؟ می‌دانید ۹۶ درصد تماس‌های گرفته شده با آتش‌نشانی مشهد، مزاحمت تلفنی است و مشهد از این نظر، رتبه اول کشور را دارد؟ این آمار تکان‌دهنده، گوشه‌ای از اظهارات آتشپاد «امیر عزیزی» مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی مشهد در جمع خبرنگاران است.
آماری که حتما شما را هم شوکه کرده. اما چه عواملی باعث می‌شود شهروندان شهرمان، دست به چنین حرکتی بزنند؟ بالاخره مردمی که به دلایل مختلف، اقدام به چنین مزاحمت‌هایی، آن‌هم برای یکی از مهمترین خطوط امدادرسانی کشور می‌کنند، از مریخ نیامده‌اند و همین من و ما هستیم که مرتکب چنین اشتباه عجیبی می‌شویم و این اعداد و آمار را رقــم می‌زنیم. امروز، به‌مناسبت ۷مهر، روز آتش نشانی و ایمنی که به پاس عملیات شجاعانه آتش نشان‌های کشورمان برای مهار آتش پالایشگاه نفت آبادان، زیر حمله هوایی دشمن در سال ۱۳۵۹، در تقویــم ملی به این نام خوانده می‌شود، به سراغ مردم شهر رفتیم تا ضمن در میان گذاشتن این آمار با آن ها، بپرسیم: «تا به‌حال برای خط ۱۲۵ مزاحمت ایجاد کرده‌اید؟ اگر نه، دلایل این کار از سوی برخی را چه می‌دانید؟ اگر بله، دلایل و تبعاتش چه بوده؟»
یک تماس با نتایج فاجعه‌بار فقط برای سرگرمی و تجربه آدرنالین
«خسرو شاهی» جوان ۲۱ ساله ای است که خودش تابه‌حال مزاحم خطوط آتش نشانی نشده اما یکی‌دوسال قبل، شاهــد یک مزاحمت تلفنی برای شماره ۱۲۵ بوده است. او تعریف می‌کند: «کنار کیوسک تلفن‌کارتی و عمومی محله خودمان ایستاده بودم که دیدم نوجوانی حدود ۱۶ ساله آمد و به شماره ای زنگ زد و برای شروع، گفت: «الو! آتش‌نشانی؟» من با شنیدن این جمله، حواسم جمع و گوش‌هایــم تیز شد. پسر نوجوان، خبر آتش سوزی گسترده ای را در همان نقطه‌ای که ایستاده بودیم، به آتش نشانی داد، سریع قطع کرد وبه سرعت باد فرار کرد. من حیران و نگران، نیم‌ساعت با دوچرخه توی محله می‌چرخیدم تا ببینم کجــا آتش گرفته. کلی گذشت تا متوجه شدم طرف، سر کارمان گذاشته و اطلاعات اشتباه به آتش نشانی داده است.
راستش بعد از این ماجرا، به مدرسه رفتم و دیگر متوجه نشدم آتش نشانی به محله‌مان آمد یا نه. اما هنوز افسوس می‌خورم چرا همان روز، عقلم نرسید گوشی را بردارم و اطلاع بدهم فلان تماس، صرفا مزاحمت بوده و من در محل هستم و خبری از آتش نیست؟ اما چیزی که از ظاهر تماس برمی‌آمد، این بود که انگار آن نوجوان، فقط به‌دنبال هیــجان و تفریح با چاشنیِ آدرنالین بود. یک‌چیزی توی مایه زنگِ در یک خانه را زدن و فرار کردن! با این تفاوت که این تلفن، می‌تواند نتایج فاجعه‌باری را رقم بزند و وقت و انرژی نیروهای آتش نشانی را در حالی که جای دیگری به وجودشان نیاز است، به اشتباه جای دیگری تلف کند.»
کنجــکاوی و تنهایی دلیل مزاحمت
دو جوان که در حال گذر از پیاده‌روی حوالی پارک ملت هستند، با شنیدن سوژه گپ و گفت ما، از آن استقبال می کنند و با شنیدن آمار مزاحمت برای آتش نشانی، شوکه می‌شوند و یکی‌شان می‌گوید: «من متاسفانه تجربه این مزاحمت را دارم. سال‌ها پیش، وقتی دانش‌آموز ابتدایی بودم، یک روز بعدازظهر که بزرگ ترها خواب بودند، به همراه خواهرم به‌واسطه حس کنجکاوی، بدون این که حادثه ای رخ داده باشد با ۱۲۵ تماس گرفتیم و گزارش یک آتش‌سوزیِ الکی را در یک آدرس پرت دادیـــم. اما از شدت ترس و تپش قلب، تا چندهفته حس می‌کردیم بالاخره پیدایمان می‌کنند و موضوع را به خانواده‌مان می‌گویند.
منتها الان می‌فهمم که درست است که خانواده می‌گفتند مزاحمت بد است اما دلیل بد بودنش را به‌شکل واضح و روشن، برایمان جا نینداخته بودند؛ ما می‌ترسیدیم اما نمی‌دانستیم دلیل ترس و زشت بودن کارمان چیست. آموزش لازم را ندیده بودیم.» خانم «روستا» ۲۳ ساله هم تعریف می‌کند: «در دوران مدرسه، به دلیل کارمند بودن مادر و پدرم، خیلی وقت‌ها در خانه تنها می‌ماندم و گاهی از سر تنهایی، به ۱۲۵ زنگ می‌زدم تا چند کلمه با اپراتورش صحبت کنـــم. هرچند الان می‌فهمم مشغول کردنِ خط تلفن مهمی مثل خط تلفن آتش نشانی،چه حرکت خطرناکی بوده ولی آن روزهـــا واقعا متوجه نبودم و ای‌کاش در مدرسه و خانواده، یادمان می‌دادند.»
زنگ می‌زنیم تا از حضور سرگردان آتش نشان‌ها فیلم بگیریم
«محمد» ۲۲ ساله هم، یکی دیگر از شهروندانی است که با ما هم‌صحبت می‌شود و خاطرات مشابهی دارد: «راستش خیلی‌وقت‌ها دوستانم با لذت از تماس های غیرضروری که با ۱۲۵ دارنــد، تعریف می کنند و از توصیف برخورد اپراتور تلفن و اتفاقات بعدش، حسابی می‌خندند. من معمولا ناراحت می‌شوم و دلیلی برای خندیدن به چنین حرکتی که یک‌جورهایی، ضایع کردن حق آتش نشان‌ها و بقیه مردم شهر است، نمی‌بینم.
واقعیت این است که هم‌سن و سال‌های من، بس که از تفریح و سرگرمی محروم اند و در کنارش پول استفاده از تفریحــات معدود موجود را هم ندارند، از شدت بیکاری و بی‌حوصلگی، ممکن است دست به چنین کاری که خودشان هم خوب می‌دانند کاری غیرانسانی ، غیراخلاقی و نادرست است، بزنند.» جوان دیگری می‌گویــد: «گاهی من و دوستانم با ۱۲۵ تماس می گیریم و گزارش یک آتش سوزی در یک منطقه فرضی را می‌دهیم، با این نیت که از حضور سرگردان خودروها ، نیروها و تجهیزات آتش نشانی در آن منطقه، فیلم برداری کنیم و فیلمش را در شبکه‌های اجتماعی، منتشر کنیم و لایک بگیریم.» این جوان، در پاسخ به این سوال که تا به حال به تبعات این مزاحمت فکر کرده‌ای؟ سکوت می‌کند...
با مزاحمان برخورد قاطـع شود
«علی ایران پناه» ۳۵ ساله با شنیدن آمار مزاحمت های تلفنی برای ۱۲۵، مکثی می کند و می گوید: «باید برخوردهای قاطعانه ای با مزاحمان و متخلفان شود تا دیگر فردی جرئت نکند به راحتی دست به چنین حرکتی بزند. وقتی شخصی یک بار این عمل را انجام داد و متوجه شد کسی با او برخورد نمی کند، طبیعتا این عمل را تکرار خواهد کرد. وقتی آمار مزاحمت‌ها رو به رشد بوده و شاهد کاهش نبوده ایم، یعنی یک کم‌کاری شدید در زمینه برخورد قاطع با قانون‌شکنان، دارد این وسط اتفاق می افتد.» شهروند دیگری می گوید: «آتش‌نشانی باید از برخوردهای قانونی که تا امروز با مزاحمان تلفنی داشته، نمونه‌ها و آماری منتشر کند تا درس عبرتی باشد برای دیگر متخلفان؛ بترسند و خودشان را جمع کنند و دست از کار اشتباهشان بردارند.» «پیمانی» بانوی ۴۰ساله هم می گوید: «به‌نظر من مزاحمان تلفنی، امنیت اجتماعی را به خطر می اندازند.»
از شنیدن این آمار شوکه‌ایم و دلیل شکل‌گیری‌اش فقر فرهنگی است
آقای «ایزانلو» ۳۵ ساله، تابه‌حال مزاحمتی برای خطوط ۱۲۵ نداشته و می گوید: «با این آمار به من شوک عجیبی وارد شده است و دارم فکر می کنم چه اتفاقی برای ما افتاده که به شکل گسترده، مشغول چنین حرکت اشتباهی هستیم؟ راستش شما اولین نفری هستید که دارم این آمار را از زبانش می‌شنوم و واقعا جــا خوردم.» خانم فرزان ۳۹ ساله، دانش‌آموخته ریاضی هم می گوید: «من شخصا از مزاحمت های تلفنی متنفر هستم ولی نمی دانستم عده‌ای حتی مزاحم آتش نشانی هم می‌شوند. به‌شخصه فکر می‌کنم فقر فرهنگی که ترکیبی از نبود آموزش و اطلاع‌رسانی مناسب، بیکاری، نبود سرگرمی و تفریح برای تخلیه انرژی و... است، دست به دست هم داده تا این آمار را رقم بزنــد.» «پارسا فرخی» ۳۰ساله هم می گوید: «هر تغییر و تحــول مثبت فردی و اجتماعی، به واسطه آموزش مناسب و فرهنگ سازی اتفاق می‌افتد.
مهم است متولیــان این موضوع، به شکل مداوم و مرتب به آگاه‌سازی شهروندان بپردازند و برای آموزش و اطلاع‌رسانی، منتظر یک فاجعه نمانند؛ مثلا خیلی‌هایمان تازه به بهانه حادثه پلاسکــو، به اهمیت سریع رسیدن آتش نشانان به محل حادثه و ضرورتِ باز کردن راهشان در خیابان پی بردیم، در حالی که می شد زودتر یاد بگیریم و رعایت کنیم. در این خصوص هم، مهم است مدام یادآوری شود هرگونه مزاحمت تلفنی برای آتش نشانی، سد کردنِ راه این نیروها برای رسیدگی به یک حادثه واقعی است.»
علت برخی مزاحمت‌ها اآشنایی با شرح وظایف آتش‌نشانی است
«اکبری» دانش‌آموخته جامعه شناسی به نکته مهمی اشاره می‌کند و می‌گویــد: «از آن جا که آتش نشانی اعلام کرده از این مزاحمت‌های ۹۶درصدی، حدود ۵۵ درصد تماس ها مزاحمت تلفنی و ۴۱ درصد تماس های غیرمرتبط بوده، مهم است این دو را تفکیک کنیم. دسته اول دچار اختلالاتی مثل هیجان‌طلبی منفی هستند که باید ریشه‌یابی شود اما دسته دوم، دچار ناآگاهی‌انــد؛ واقعا به گمان خودشان توی دردسر افتاده‌اند اما نمی‌دانند متولی رفع این دردسر کیست؟ و خب، این برمی‌گردد به اطلاعات محدود ما از حقوق شهروندی و نحوه خدمات‌رسانی نهادهای گوناگون در زمینه‌های مختلف و این، یک آموزش همگانی و جامع را می‌طلبد.» «مرادی» ۳۷ ساله هم ادامه می‌دهد: «برخی شهروندان واقعا با شرح وظایف و دامنه خدمات ۱۲۵ آشنایی ندارند و نمی دانند چه زمانی باید تماس بگیرند و چه زمانی نباید.
مهم است آتش نشانی به شکل گسترده، اقدام به آموزش محله به محله برای شهروندان کند تا دقیقا بدانند در چه مواردی، باید از آتش‌نشانی کمک بگیرند تا مزاحمت به‌حساب نیاید.» خانم «جوهری» هم به درستی معتقد است: «آشنایی شهروندان با شماره و خدمات و باید و نبایدهای آتش‌نشانی، باید از مهدهای کودک آغاز شود و در پایه های مختلف تحصیلی، استمرار داشته باشد تا شاهد چنین آماری از مزاحمت‌ها نباشیم.»
آتشپاد عزیزی:
گاهی برخی تماس می‌گیرند و می‌گویند نیاز به هم‌صحبت دارم؛ اگر به حرف‌هایم گوش‌ندهی، خودکشی می‌کنم
امیر عزیزی مدیر عامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی مشهد
«امیر عزیزی» مدیر عامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی مشهد هم در گفت‌وگو با «در شهر» می گوید: «۹۶درصد تماس‌های گرفته شده با آتش‌نشانی مشهد، مزاحمت تلفنی است که از این رقم، ۵۵ درصد مزاحمت و ۴۱ درصد تماس های غیرمرتبط است. گاهی حتی پیش می آید که افراد، به‌جای مشاور روان شناس با همکاران من تماس می‌گیرند و می‌گویند: مشکل و نیاز به هم‌صحبت دارم.
اگر به حرف‌هایم گوش ندهید، خودکشی می‌کنم! ما برای حل مسئله مزاحمت تلفنی، جلسات زیادی با مخابرات داشتیم و براین اساس، چنان چه فردی از شماره ثابت ایجاد مزاحمت کند، شناسایی می شود. اما برخورد با افرادی که با خطوط اعتباری و تلفن‌های همگانی ایجاد مزاحمت می‌کنند، به راحتی امکان پذیر نیست؛ پیرو این موضوع با دادستانی هم جلساتی داشتیم تا برای حل این معضل، چاره‌اندیشی کنیم. هم اکنون، آمار مزاحمت های تلفنی برای ۱۲۵ واقعا فاجعه است. چنان چه شخصی این مزاحمت را تکرار کند، کارش جرم محسوب و پیگیری‌های لازم برای شناسایی اش انجام می‌شود. ابتدا به فرد خاطی تذکر می دهیم و اگر تکرار شد، برخورد قانونی می‌شود.
راستش شرکت مخابرات کمی ترس دارد طبق قانون، ارتباط مزاحمان تلفنی با ۱۲۵ را قطع کند چرا که ممکن است واقعا اتفاقی برای این دسته از افراد رخ دهد و دیگر قادر به برقراری تماس ضروری با ۱۲۵ نباشند. روی همین حساب، به دنبال راهکارهای دیگری برای بهبود شرایط هستیم و امیدواریم طی چند ماه آینده اَپ ۱۲۵راه اندازی شود؛ سامانه ای که برای ورود به آن، باید ابتدا کد ملی وارد شود و در چنین شرایطی، دیگر کمتر کسی جرئت مزاحمت پیدا می کند. فعلا مجموع آمارها نشان می دهد تمهیدات ما تاثیری نداشته است و باید به دنبال راهکار دیگری باشیم. یکی از این‌ها، آموزش «خانواده ایمن» است که از بعد ماه صفر، در راستای آگاه سازی جامعه انجام خواهیم داد.»
خدیجه علی‌نیا
- 15
- 4
