ایستادن روی پاهای نداشته

معلولیت اتفاقی است که زمان و مکان نمی‌شناسد و همیشه و همه‌جا وجود داشته و دارد، ولی این به آن معنا نیست که در این پدیده هیچ تغییری روی نداده باشد. هرچه به زمان حاضر نزدیک می‌شویم، با پیشرفت‌های فناوری و امکان آزمایش‌های ژنتیک پیش از بارداری و زایمان، از آمار معلولیت‌های مادرزادی کم و بر معلولیت‌های ناشی از حوادث افزوده می‌شود. از طرفی، عوامل نوپدیدی مانند پارازیت‌ها، آلودگی هوا و گرد و غبار در زمان فعلی بر افزایش معلولیت‌های ذاتی تاثیر‌گذار بوده است.

براساس آمار سازمان بهداشت جهانی، هر هشت دقیقه یک کودک معلول در جهان به دنیا می‌آید. حدود ۵۰۰میلیون معلول در جهان وجود دارند که ۸۰ درصد آن‌ها در کشورهای جهان سوم ساکن هستند. آمارهای جهانی نشان می‌دهند ۱۰درصد از افراد هر جامعه معلول هستند که در ایران آمار معلولین به بیش از یک میلیون و ۳۰۰هزار نفر می‌رسد. معلولان (شامل معلولان مادرزادی و معلولان ناشی از حوادث) در ایران درجات مختلفی از معلولیت خفیف، متوسط و خیلی شدید دارند که ۴ درصد از این افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید هستند و مراقبت و نگهداری از آن‌ها هزینه‌های گزافی را بر خانواده و جامعه تحمیل می‌کند؛ به همین دلیل لازم است که عوامل معلولیت‌ساز شناسایی شوند تا بتوان پدیده معلولیت را تا حد امکان تحت کنترل درآورد.

از این رقم تقریبی حدود ۳۵۰هزار نابینا و ناشنوا، حدود ۶۰۰ هزار فرد دارای معلولیت جسمی و حرکتی و حدود ۳۵۰ هزار ایرانی دارای اختلال ذهنی هستند. این در حالی است که برخی کارشناسان آماری معتقدند آمار واقعی معلولیت در کشور ما بیشتر است؛ زیرا به‌ویژه در روستاها و شهرهای کوچک، برخی خانوارها «معلولیت» را نوعی نقص برای کل خانواده می‌دانند و در نتیجه، در پاسخ پرسش‌های آمارگیر حاضر نیستند اظهار کنند که یکی از اعضای خانواده آن‌ها دچار معلولیت است. نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد به‌طور معمول از هر هزار تولد، دو نوزاد در ایران مبتلا به اختلال‌های کروموزومی هستند که با افزایش آلودگی هوا، این میزان در انتظار حمایت افزایش می‌یابد؛ البته در کشور ما این قضیه زوایای دیگری هم دارد که می‌توان گفت بعضی از آن‌ها مختص خودمان هستند و در هیچ‌جای دنیا به‌اندازه کشور ما ضررآفرین نیستند.

پدیده گرد و غبار که هرساله نفس را از ساکنان بسیاری از شهرهای غربی و جنوبی و حتی پایتخت‌نشین‌ها می‌گیرد می‌تواند نقش زیادی در تولد نوزادان معلول داشته باشد. باید به فهرست این آلاینده‌های جدید عامل کمترشناخته‌شده، اما بسیار خطرناک پارازیت را هم اضافه کرد تا در نهایت این نکته مورد تاکید قرار گیرد که مواجهه با آلاینده‌های موجود در هوا همچون سرب و آرسنیک و دیگر فلزات سنگین و نیز در معرض اشعه و پارازیت قرارگرفتن تا ۳۰ برابر خطر تولد نوزاد معلول و عقب‌مانده ذهنی را افزایش می‌دهد.

تاکنون دو هزار نوع بیماری ژنتیکی در جهان ثبت شده‌اند که هموفیلی، تالاسمی، انواع عقب‌‌ماندگی‌های ذهنی و جسمی، ناشنوایی، بیماری‌های خونی، بیماری‌های ریوی و کلیوی و بیماری‌های متابولیکی از جمله مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین این نوع از بیماری‌ها در ایران هستند. با آزمایش‌های تخصصی بسیاری که وجود دارند می‌توان از ابتلای نوزاد به معلولیت تا حدود زیادی آگاهی یافت، اما متاسفانه کمبود آگاهی در کشورهای درحال‌توسعه در کنار هزینه کمرشکن این آزمایش‌ها باعث شده‌اند که آمار تولد نوزادان معلول در کشورهایی مانند کشور ما همچنان بالا باشد.

آخرین آمار رسمی اعلام‌شده ازسوی سازمان بهزیستی می‌گوید یک‌میلیون و ۳۰۰هزار معلول در ایران زندگی می‌کنند. حسین نحوی‌نژاد، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی، می‌گوید: «حدود  ۲درصد جمعیت کشور شامل یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر معلول بوده که این افراد نیازمند دریافت خدمات مختلف توانبخشی هستند. در مجموع ۳۵ درصد از معلولان را زنان و ۶۵ درصد را مردان تشکیل می‌دهند. به گفته این مسئول بهزیستی، حدود یک میلیون نفر پشت نوبت خدمات بهزیستی هستند؛ سازمان بهزیستی تلاش می‌کند خدمات‌رسانی به جامعه هدف به بهترین شکل اجرا شود. افرادی که پشت نوبت خدمات بهزیستی هستند، گاه برای یک خدمت و گاه برای چندین خدمت در صف قرار دارند. از برنامه‌هایی که سازمان بهزیستی دنبال می‌کند، مراقبت‌های موقت از معلولان و سالمندان است که تاکنون مراکزی راه‌اندازی شده و قرار است به‌طور جامع اجرا شود.»

او با بیان این‌که بهزیستی خدمات مختلفی را به جامعه هدف خود ارائه می‌دهد، تصریح می‌کند: «این خدمات به انواع معلولیت‌ها نظیر معلولان جسمی- حرکتی و بیماران روانی ارائه می‌شود؛ البته در راستای خدماتی که به معلولان ارائه می‌شود نهادهای مدنی و سازمان‌های مردم‌نهاد با بهزیستی مشارکت می‌کنند؛ به‌طوری که افزون بر دو هزار و ۲۰۰ مرکز توانبخشی بهزیستی، نهادهای مدنی به صدهزار معلول خدمات ارائه می‌دهند.»