راه‌های حفظ سلامتی هنگام خانه‌تکانی در آستانه سال نو

آیا درحال خانه‌تکانی برای نوروز۹۷ هستید؟ هر سال با نزدیک شدن به سال نو برنامه‌ای برای تقسیم کار دارید تا کارهای خانه فقط بر دوش یکی دو نفر نباشد؟ آیا برایتان پیش آمده با آغاز سال نو و تمام شدن تمیزکاری به لحاظ جسمی و روانی خسته باشید؟

میزان همکاری اعضای خانواده شما برای کارهای دم عید چقدر است؟ چقدر به سلامت خودتان در چنین روزهایی توجه می‌کنید؟ و آخرین سوال اینکه چقدر به نحوه استفاده از مواد شوینده و خطرات احتمالی ناشی از به‌کار بردن آنها به شیوه‌ای نادرست آگاهی دارید؟ اینها سوالاتی است که پاسخ به آنها با توجه به رویه مادران ایرانی برای زدودن هر آلودگی از در و دیوار خانه در یک بازه زمانی کوتاه اهمیت دارد. 

خانه‌تکانی جزو سنت‌های زیبای ما ایرانیان به‌خصوص در روزهای پایانی سال است که اگر با رعایت نکات ایمنی همراه نباشد، ممکن است تبدیل به عوارض زیادی شود. کارشناسان حوزه سلامت و ایمنی، کمردرد را بزرگ‌ترین آسیب خانه‌تکانی ایرانیان عنوان کرده‌اند. با این توضیح که همه می‌دانیم مرتب کردن و سازماندهی وسایل منزل جزو مراحل اولیه و بسیار مهم در داشتن خانه ایمن است اما جابه‌جا کردن یا بلندکردن اجسام سنگین بدون رعایت اصول صحیح، مهم‌ترین عامل ابتلا به کمردرد است که گاه تا آخر عمر فرد مبتلا را رنج می‌دهد. این وضعیت درحالی است که خانم‌های خانه‌دار در آستانه سال جدید با فشار آوردن به عضلات خود احتمال بروز کمردرد را در خود بالا می‌برند و چه بسا به همین علت نوروز و سال آینده خود را با مشکل مواجه می‌کنند.

به اعتقاد این متخصصان، استرس عامل مهمی در بروز و تشدید کمردرد است بنابراین باید از میزان استرس کاست. توصیه آنان به مردم این است که با برنامه‌ریزی و تقسیم‌کار و زودتر شروع کردن کارها از انجام حجم زیاد کار در یک مدت زمان محدود خودداری کرده و امور مربوطه را مرحله به مرحله انجام داده و از وارد کردن فشار و استرس زیاد به خود و دیگران جلوگیری کنند.

دوست دارم همه چیز برق بزند

«مرضیه» زنی خانه‌دار ۵۴ساله‌ای است که در پاسخ به سوالات «ابتکار» می‌گوید: «من معمولا ۱۰روز مانده به سال جدید خانه‌تکانی را شروع می‌کنم چراکه دوست دارم همه چیز در روزهای اول سال نو برق بزند و این میزان پاکیزگی به‌چشم بیاید. با این کار حس خوب طراوات و تازگی را در روزهای اول بهار مهمان خانه و مهمان‌هایم می‌کنم. همه جا که تمیز و مرتب باشد روحیه انسان هم خوب می‌شود.» 

او توضیح می‌دهد: «تا زمانی که دختر و پسر بزرگم ازدواج نکرده بودند کارها بین اعضای خانواده تقسیم می‌شد اما چند سالی هست تنهایم و فقط از پسر کوچکم برای برخی کارهایی که نیاز به بالا رفتن از نرده دارد، کمک می‌گیرم. البته من به مرور و کم‌کم کار می‌کنم تا فشار وارد نشود برای همین زیاد خسته نمی‌شوم.» به گفته این شهروند، «از مواد شوینده هم زیاد استفاده می‌کنم چون تاثیر زیادی در تمیزی و سرعت کارها دارد و سعی می‌کنم با خواندن موارد بهداشتی که روی بطری‌های این مواد درج شده، مسائل ایمنی را رعایت کنم.» 

خستگی چندانی را متحمل نمی‌شویم

«رضا» دیگر شهروندی است که ۳۸ساله است و درباره خانه‌تکانی منزل‌شان به «ابتکار» می‌گوید: «الان دیگر مثل ۳۰ یا ۴۰سال پیش نیست، زندگی ایرانی با تجملات گره خورده و انواع و اقسام امکانات برای شست‌وشوی راحت در خانه‌ها وجود دارد، عده‌ای هم که از نیروهای خدماتی کمک می‌گیرند. ضمن اینکه رویه مردم تغییر کرده یعنی چون هفتگی یا ماهیانه خانه‌ها تمیز می‌شوند مثل سال‌های دور با نزدیک شدن به نوروز خانه‌ها چندان کثیف نیست.

موضوع دیگر اینکه خانه‌های قشر اکثریت مردم ایران آپارتمانی و با متراژهای پایین است بنابراین بسیار زودتر و سریع‌تر تمیز و پاکیزه می‌شوند. من و همسرم قرار است در همین کمتر از دو هفته باقیمانده با گذاشتن سه چهار ساعت خانه را تمیز کنیم، روالی که هر سال داریم و خستگی چندانی را هم متحمل نمی‌شویم.»

شروع سال جدید بدون خستگی روانی

«فریبا» شهروند دیگری است که چهار سالی هست زندگی مشترکش را شروع کرده است. او درخصوص تمیز کردن خانه‌اش در سال گذشته و امسال به «ابتکار» می‌گوید: «من سعی کردم از اول اسفند آرام آرام کارها را خودم انجام بدهم. با همسرم تقسیم کار داریم و کارها را با کمک هم پیش می‌بریم تا فشار به هیچ‌کدام‌مان وارد نشود برای همین تا حالا پیش نیامده که سال نو را با خستگی روانی ناشی از خانه‌تکانی آغاز کنم چون چند روز قبل از سال نو کارها تموم می‌شود و اینکه چون یکهو کارهای زیادی را با هم انجام نمی‌دهم بنابراین اذیت هم نمی‌شوم.»

او درباره نحوه استفاده از مواد شوینده در خانه‌تکانی آخر سال توضیح می‌دهد: «برای شست‌وشوی قسمت‌هایی از خانه که نیاز به استفاده از مواد شوینده است حتما از دستکش استفاده می‌کنم، ماسک هم می‌زنم و البته درها را هم باز می‌گذارم و حتما محل‌های موردنظر را با آب سرد می‌شورم.»

نکاتی که باید جدی گرفت

توضیحات این شهروندان درحالی است که کارشناسان مرکز سلامت محیط وزارت بهداشت بارها تاکید می‌کنند دردهای اسکلتی عضلانی مانند کتف درد، گردن‌درد، کمردرد، مسمومیت‌ها و عوارض ریوی مانند تنگی‌نفس و آسم، بیماری‌های پوستی، سوزش و خارش‌پوست دست، سقوط از بلندی شامل نردبان، پشت‌بام و لیز خوردن و برق‌گرفتگی از مهم‌ترین حوادث و مشکلات خانه‌تکانی است.

توصیه دیگر این کارشناسان این است که در صورت بلند کردن جسم سنگین، برای چرخش به جهت خاصی، هرگز بالاتنه خود را از محل کمر به آن سمت نچرخانند، بلکه تمام بدن را از محل پاها به آن سمت برگردانند.

همچنین افراد نباید اشیای سنگین را به‌سرعت و با یک حرکت سریع و ناگهانی از روی زمین بلند کنند. هرگز نباید در حالی که جسمی را توسط یکی از دست‌ها بلند شده، سعی شود که با دست دیگر جسم سنگین دیگری را بلند کرد. در این میان، اگر فردی اصرار دارد که هر دو بار را همزمان حمل کند، ابتدا باید باری را که در دست دارد زمین گذاشته و سپس هر دو جسم را به طور همزمان و با هم بلند کند.

همچنین به‌یاد داشته باشید گذاشتن و برداشتن اشیا در نقاط دور از دسترس، بالای سر و به فاصله زیاد از کمر و تنه باعث کمردرد می‌شود. کارشناسان بهداشتی توصیه می کنند برای جابجایی بارهای سنگین به‌ویژه بار بیش از ۲۰کیلوگرم، از کمک یک یا دو فرد دیگر استفاده شود. انجام کار در ارتفاع بالاتر از شانه یا پایین‌تر از لگن باعث آسیب جدی به عضلات می‌شود؛ جهت کاهش آسیب شانه و گردن باید از زیر پایی یا نردبان استاندارد استفاده شود تا دست‌ها به مدت طولانی بالاتر از شانه قرار نگیرند.

از دیگر نکاتی که باید بدانید این است که برای پاکسازی بخش‌های فوقانی در و پنجره و دیوار یا سقف به ازای هر دو تا سه دقیقه کار، مدت کوتاهی باید سر را پایین انداخته و به حالت استراحت قرار داد.

با همه اینها گاهی در خانه‌تکانی‌های آخر سال، حوادثی اتفاق می‌افتد که تلخی آن می‌تواند شیرینی تعطیلات سال نو را از بین ببرد؛ حوادثی که به‌راحتی می‌توان از آنها پیشگیری کرد. اگرچه خانه‌تکانی برای رعایت و حفظ بهداشت خانه و تغییر در روحیه افراد خانواده امری ضروری و مفید است اما متاسفانه بسیاری از زنان در این ایام فشار مضاعفی به جسم خود وارد می‌آورند و بدون رعایت موارد بهداشتی و حفاظتی سلامت خود را به‌خطر می‌اندازند.