آموزش غواصی | تاریخچه، خطرات و انواع غواصی

قوانینی وجود دارند که مدت زمان و میزان عمق غواصی را مشخص می‌کنند

غواصی علاوه بر این که کاربردهای صنعتی، پژوهشی و نظامی دارد، برای ورزش و تفریح هم انجام می شود. امروزه ورزش غواصی و غواصی تفریحی به صورتی همگانی درآمده و به شکل گسترده ای در خیلی از کشورهای دنیا فعالیتی مفید، مفرح، لذتبخش و نیز منبع درآمد در صنعت اکوتوریسم شده است.

غواصی

به مهارت شناوری و فرو رفتن در زیر آب غواصی می گویند. غواصی (Diving) می تواند بصورت حبس نفس فری دایو (Free Diving) یا تنفس هوای فشرده با وسایل تنفسی اسکوبا (SCUBA Diving) انجام شود. در غواصی با تتفس هوای فشرده، هوای مصرفی شما در زیر سطح آب به راه های مدار باز (open circuit)، مدار بسته (Rebreather) و یا تغذیه از سطح (SNUBA Diving) تامین خواهد شد.

غواصی جهت پروژه های پژوهشی، نظامی، صنعتی و بطور ورزشی و تفریحی انجام میشود و امروزه بطور یک تفریح لذتبخش و همگانی در آمده و در تمام دنیا رواج دارد و به صعنت اکوتوریسم کمک میکند. کشور فیلیپین دارای محل های زیادی برای غواصی است و قسمت عمده ای از درآمد توریستی این کشور از غواصی است و شهر پورتورگالرا (Puerto Galera) که دسترسی از هر قمست دنیا به آن آسان است دارای مراکز غواصی (Dive Center) بسیاری است و به یکی از قطب های عظیم غواصی جهان تبدیل گردیده است.

تاریخچه غواصی

فعالیت اتحادیه بین المللی غواصی (C.M.A.S) در سال ۱۹۵۹ میلادی مطابق ۱۳۳۸ شمسی در موناکو در کشور فرانسه به مدیریت جاکواس ایف کاسترا شروع گردید. سپس غواصی مورد قبول سازمانها و کمیته های بین المللی واقع شد.

قدمت غواصی در ایران

گویند که ژرف روی و غواصی که در جنوب ایران آن را صیف و صیافی می نامند به قرن ها پیش از میلاد برمی گردد. در دوران خشایارشاه، ایرانیان از غواصان برای بیرون کشیدن صندوقچه های طلا و جواهرات کشتی های غرق شده استفاده می کرده اند. قرن ها پیش از میلاد، ساحل نشینان دریای پارس از این فن برای تحصیل مروارید استفاده می نموده اند. دکتر تاکر ابوات در کتاب کینگدوم اف سی شل بدین گونه اشاره کرده است و ایرانیان را در زمره پیشگامان پایه گذاری صید و پرورش مروارید قلمداد کرده است.

در سندی دیگر، آپولونیوس فیلسوف یونانی ساکن رودز اشاره دارد که غواصان دریای پارس در حالی که ظرف کوچکی حاوی گیاهی خوشبو و تهییج کننده در دست داشتند به سمت صدف رفته و باعث می شدند تا صدف لب از لب بگشاید، بعد شاخه ای میان تهی را به میان آن فرو برده و مایه موجود را به بیرون می کشیدند و آنرا به سطح آب آورده و در ظروفی آهنین قرار می دادند، البته آنان هیچوقت موفق به پرورش مرواریدهایی این چنینی نشدند ولی شیوه ای را بدین گونه بنیان نهادند اما در اشاره به ابزار غواصی آن دوران واضح است که به اتکای هوای محبوس شده در ششهای خود به عمق فرو رفته و باز می آمدند، روشی که هم اینک نیز در برخی از جزایر دریای پارس چون لاوان و کیش و قشم کماکان پا برجاست.

برای غواصی تفریحی، عمق مناسب بین ۳۰ و ۴۰ متر است

انواع غواصی

از آنجائیکه غواصی رشته ی ورزشی و تفریحی بسیار خاصی بوده است و به دور از خشکی در محیطی پر خطر (دریا) انجام میگردد، سازمانهای معدودی که دارای استانداردهای خاص آموزشی میباشند صرفا مجاز به آموزش این رشته ورزشی و تفریحی در سطح دنیا گردیده اند. سازمانهای آموزش دهنده می بایست با استانداردهای سازمان جهانی استاندارد منطبق و زیر پوشش نهادهائی بین المللی مثل شورای جهانی آموزش غواصی تفریحی و فدراسیون زیر آبی اروپا فعالیت نمایند. انواع غواصی عبارتند از:

۱. غواصی آزاد

یکی از راههای غواصی، غواصی آزاد میباشد که ورزشی بسیار سنگین و فرح قسمت می باشد. در این ورزش اولین هنر غواص، استفاده درست از شش ها در تنفس صحیح و حمل هوای کافی در غواصی میباشد در ابتدا این ورزش برای جستجوی مروارید در سطح دریا مورد استفاده قرار می گرفته است و نیازمند شش های قوی است ولی بعد پا به عرصه ورزش حرفه ای گذاشته و باشگاه های مخصوصى برای این کار بوجود آمده است.

تعریف سادهٔ غواصی این چنین است که شخصی به زیر آب شیرجه میرود و تنها هوایی که در اختیار دارد، هوایی است که در شش های خود ذخیره نموده است. اصولا این ورزش در نوع خود، از قدیمی ترین ورزش های آبی جهان شناخته می شود که مثال بارز آن جستجوی مروارید است که در حدود چهار هزار سال پیش در دریای مدیترانه انجام می شد و اشخاص برای خارج کردن دانه های مروارید و یافتن صدف های مرواریددار، به اعماق مدیترانه شیرجه میرفتند و دقایقی چند را تنها با تکیه بر هوای ذخیره شده در شش های خود به جست و جو برای مروارید می پرداختند. طبق بیانات پژوهشگران، بدن تا تشخیص کمبود اکسیژن به صورت اتوماتیک در مصرف آن صرفه جویی می کند و همین سبب شده تا غواصان آزاد بتوانند در دنیای زیر آب مدت زمان بیشتری را دوام بیاورند.

۲. غواصی اسکوبا:

یکی از دیگر روشهای غواصی، غواصی با تجهیزات تنفسی زیر آب است. در این راه غواص با همراه داشتن هوای فشرده تنفسی که درون سیلندر غواصی ذخیره گردیده است به زیر آب رفته و غواصی می کند.

- غواصی اسکوبا مدار باز:

سیستمهای اسکوبای مدار باز، سیستمهای تنفسی هستند که باز دم غواص را داخل آب تخلیه می نمایند. به این نوع غواصی، غواصی اسکوبا مدار باز میگویند.

- غواصی اسکوبا مداربسته:

سیستمهای مدار بسته تنفسی، به گونه ای ساخته شده اند تا ویژگی پالایش بازدم غواص را داشته و بازدم او را با حذف دی اکسید کربن و اضافه کردن اکسیژن برای تنفس مجدد در زمان غواصی آماده نمایند.

اکثر خطرات ناشی از غواصی به علت افزایش فشار آب هستند

۳. غواصی با تغذیه از سطح:

در این نوع غواصی که اغلب در خدمات غواصی صنعتی کاربرد دارد، گازهای تنفس از روش شلنگی به نام بند ناف، از سطح به غواص انتقال پیدا می کند. تغذیه از سطح اغلب از یک کشتی پشتیبان غواصی ارائه میشود، ولی گاهی وقت ها، بطور غیر مستقیم از طریق یک اتاقک زیرآبی ارائه می گردد. غواصان تغذیه از سطح همواره نیازمند پوشیدن کلاه و یا ماسکهای غواصی هستند که صورت را کامل پوشش می دهند. جایگزینی برای غواصی تغذیه از سطح به نام “SNUBA” و یا “hooka” موجود است که هوای تنفسی غواص از طریق شلنگ از یک سیلندر کوچک یا کمپرسور از سطح آب تأمین می گردد. این راه برای کارهای سبک من جمله تمیز کردن بدنه شناورها بسیار محبوب است و بعنوان فعالیتی توریستی برای افرادی که دارای گواهی نامه غواصی نیستند مناسب است.

۴. غواصی اشباع:

غواصی اشباع روشی است که اجازه می دهد تا غواصان صنعتی در رابطه با کار در عمق به بازه زمانی چند روز یا چند هفته باقی بمانند. این نوع غواصی اجازه می دهد تا از نظر اقتصادی کار بیشتر انجام شده و ایمنی افزایش یابد. در این نوع غواصی پس از اتمام کار در آب، غواصان در زیستگاه خشک و تحت فشار در زیر آب و یا محفظه های فشار بر روی عرشه یا سکوهای پشتیبانی به استراحت می پردازند یا امکان دارد به زنگ غواصی منتقل گردند. در پایان این نوع غواصی، برداشت فشار امکان دارد روزهای بسیاری طول بکشد.

خطرات غواصی

هرچند غواصی در رده ایمن ترین فعالیتهای تفریحی و ورزشی جهان به شمار میرود ولی مبادرت به آن بدون دانش لازم و در صورت عدم رعایت استانداردهای غواصی میتواند کاری بسیار خطرناک به شمار آید. عدم رعایت استانداردهای غواصی و عدم به کارگیری صحیح جدولهای غواصی مثل برنامه ریزی غواصی تفریحی میتواند سبب بروز بیماری هایی از جمله بیماریهای زیر گردد:

- بیماری تراکم زدائی

- نیتروژن نارکوسیس

- مسمومیت با اکسیژن

- مسمومیت با منواکسید کربن

- آمبولی ریه

- باراتروما

- شلو واتر بلک اوت

- خفگی

- غرق شدگی

غواصان باید به هنگام غواصی در عمق‌های زیاد، توجه کنند که دچار خفتگی نیتروژنی نشوند

آموزش غواصی

آموزش غواصی زیر آب را باید نزد مربی غواصی واجد شرایط که در ارتباط و زیر نظر یکی از سازمانهای آموزش غواصی معتبر است آموخت. آموزش غواصی پایه، مستلزم یادگیری مهارت های لازم برای انجام ایمن فعالیت های غواصی در محیط زیر آب است که شامل نکاتی مثل سیستم همراهان، برنامه ریزی غواصی و روش استفاده از جداول غواصی می گردد. بعضی از مهارت های پایه که یک مبتدی در زیر اب باید فرابگیرد عبارتند از:

- برداشت فشار:

تنظیم فشار درونی و بیرونی شیپور استاش گوش به هنگام غواصی و قرار گرفتن در محیطهای پر فشار.

- تنفس زیر آب:

آموختن مهارت تنفس از طریق رگلاتور غواصی در زیر آب. کلیه غواصان باید روش تنفس درست را بیاموزند.

- پاک سازی ماسک غواصی:

شامل تخلیه آب ماسک زمان غواصی در زیر آب.

- به اشتراک گذاری هوا:

آموختن روش درست و ایمنی که غواصان برای به اشتراک گذاری یک منبع هوا بکار می گیرند.

- صعود اضطراری:

چگونگی بازگشت به سطح به شکلی ایمن بدون آسیب زدن بخود در صورت قطع هوای تنفسی.

- شنا و شناوری:

رانش و حرکت زیر آب با تجهیزات غواصی و تنظیم شناوری با استفاده از هوای موجود در ریه ها به صورتی که هوا در ریه ها سبب شناوری بیشتر شده در حالیکه تخلیه هوای ریه ها سبب شناوری کم تر گردد.