کاخ گلستان، منحصر بفرد ترین مجموعه های تاریخی ایرانکاخ گلستان
کاخ گلستان بی تردید یکی از نام آشناترین کاخ های شهر تهران می باشد. کاخ گلستان که تنها اثر ثبت جهانی شده پایتخت است شامل سیزده موزه متفاوت و مجزا میباشد که بازدید از آن برای هر پایتخت نشینی شدیداً توصیه می شود. کاخ گلستان با قدمتی که از نظر حافظه تاریخی به ۴۴۲ سال میرسد یکی از منحصر بفرد ترین مجموعه های تاریخی ایران است. این مجموعه با این قدمت، نه تنها تبیین گر بخش مهمی از تاریخ هنر این مرز و بوم است بلکه به واسطه اتفاقات فوق العاده مؤثر اتفاق افتاده در آن، یا به نوعی مرتبط با آن، به مجموعه ای بی بدیل و سندی زنده از مهمترین بخش تاریخ ایران تبدیل گشته است.
ساختمان های بزرگ تزئین شده با کاشی های رنگارنگ در سرتاسر کاخ گلستان، شکوه و عظمت پادشاهان قاجار را به تصویر می کشد. در حوالی کاخ گلستان، باغ زیبایی وجود دارد که ارزش ویژه ای به آن بخشیده است. این اثر باعظمت در سی و هفتمین مراسم سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است. کاخ گلستان از چند بخش جداگانه تشکیل شده است که برای بازدید از هر بخش باید بلیت جداگانه تهیه کنید.
تاریخچه كاخ گلستان
کاخ گلستان با قدمتی بالغ بر ۴۴۰ سال یکی از منحصر به فردترین مجموعه های تاریخی ایران می باشد. اطلاق نام گلستان به این مجموعه ریشه در بنیان تالاری به نام «گلستان» که از بناهای عهد آقا محمد خان قاجار بوده و در سال ۱۲۱۶ ه.ق و در عهد فتحعلی شاه قاجار به پایان میرسد دارد. کاخ گلستان از عهد صفویه تا دوران معاصر دستخوش تغییراتی گردیده است.
در عهد كریمخان زند ما بین سالهای ۱۱۷۳ تا ۱۱۸۰ ه.ق کاخ گلستان با ساخت دیوانخانه ای دچار تغییرات اساسی گردیده، ولی اهمیت حقیقی ارگ را میتوان به دوران آقا محمدخان قاجار نسبت داد. او در اواخر دوران زندیه و بعد از مرگ كریمخان (۱۱۹۳ ه.ق) از بحران داخلی ایران استفاده کرده، ایلات قاجار را از دشت گرگان كه مركز سكونت آنان بود به دامنه های جنوبی البرز یعنی ولایات تهران و دامغان سوق داد و تلاش كرد كه کم کم راه خود را به طرف فارس یعنی مركز حكومت و قدرت زندیه باز كند. آقا محمد خان پس از غلبه بر لطفعلی خان زند در شعبان ۱۲۰۹ ه.ق به تهران برگشته و در نوروز ۱۲۱۰ ه.ق به نام پادشاه ایران تاجگذاری می كند.
در حوالی کاخ گلستان، باغ های زیبایی وجود دارداین حركت آقا محمد خان به اهمیت ارگ سلطنتی بیش از پیش افزوده و در عهد فتحعلی شاه قاجار هم بخاطر تاجگذاری او در این شهر (۲۴ ربیع الاول ۱۲۱۲ ه.ق/ ۱۷۹۷ میلادی در آستانه قرن ۱۹ و هم زمان با ناپلئون) و هم بواسطه خیالات شكوهمند این پادشاه كاخ گلستان توسعه بیشتر و آراستگی بهتری را تجربه كرد. در عهد ناصرالدین شاه قاجار (تاجگذاری جمعه ۲۱ ذی القعده ۱۲۶۴ ه.ق/ كاخ گلستان) كاخ گلستان بواسطه مدت حكومت او (قریب به ۴۹ سال) و دیدار او به عنوان نخستین پادشاه ایران از اروپا در سه سفر خود به سال های ۱۲۹۰، ۱۲۹۵ و ۱۳۰۶ ه.ق دستخوش تغییرات اساسی و متأثر از اروپا گردید.
کاخ گلستان چه بخش هایی دارد؟
این فقط کاخ ها و عمارت های مجموعه نیست که جذاب و دیدنی اند. محوطه کاخ گلستان با درخت های سربه فلک کشیده و استخرها و کاشی کاری های بناها، حالمان را عوض می کند. میتوان از بازارچه گوشه محوطه خرید کرد یا در کافه کوچک آن چای خورد.
شمس العماره کاخ گلستان
شمس العماره، سوغات فرنگ و یادگار طبع ناصرالدین شاه جوان است. عمارت های رفیع اروپایی شاه را به فکر ساختن قصری انداخت که هم فرنگی مآب باشد و هم از بلندای آن بتوان کوه های البرز را دید و هم شکوه و عظمت عالی قاپو اصفهان را یادآوری کند. این بود که این برج را در ضلع شرقی کاخ گلستان تهران با اسلوب معماری ایرانی ساخت و از یک طرف با کاشی های هفت رنگ قاجاری و ارسی و پنجره ها به شاه نشین و اتاق های گوشواره جلوه بخشید و از طرف دیگر با آینه کاری ها و نقاشی های اروپایی حال و هوای آنرا دوگانه کرد. کاخ ۳۵ متر ارتفاع و ۵ طبقه دارد.
شمس العماره، در ضلع شرقی کاخ گلستان تهران بنا شده استایوان تخت مرمر کاخ گلستان
ایوان تخت مرمر، در سال ۱۲۲۱ به فرمان فتحلعلی شاه تختی از سنگ مرمر زرد یزد به وسیله سنگ تراشان معروف اصفهانی ساخته شد که در وسط ایوان نصب گردید و دارای تزئینات معماری بسیار زیبایی است و بعنوان کهن ترین بنای تاریخی کاخ گلستان است. این مکان محل به تخت نشستن پادشاهان و مکانی برای برگزاری مراسم و اعیاد رسمی بود. مراسمی مثل سلام که در مقابل این تخت برگزارمی گردید. تالار اصلی، این تالار شامل تالارهای سلام، عاج، برلیان، آیینه و ظروف است که همراه با آینه کاری های فراوان است.
ایوان تخت مرمر، بعنوان کهن ترین بنای تاریخی کاخ گلستان است خلوت کریمخانی کاخ گلستان
در گوشه شمال غربی محوطه کاخ گلستان جلوخان یا خلوت کریمخانی قرار گرفته است. زمان ساخت این بنا به دوره کریمخان برمیگردد و از این لحاظ اهمیت دارد که آقا محمدخان دستور انتقال استخوان های کریمخان را از شیراز به تهران می دهد. این استخوان ها در زیر جایی که محل عبور و مرور آقامحمدخان بود، دفن می شود و آقامحمدخان، هر روز از رویشان راه می رود. این مکان در زمان ناصرالدین شاه، محلی بود برای خلوت کردن و قلیان کشیدن پادشاه تا این که رضا شاه دستور پیدا کردن استخوان های کریم خان و انتقال آن به جای مناسبی را داد.
در ضلع شمال غربی محوطه کاخ گلستان خلوت کریمخانی قرار گرفته استتالار برلیان کاخ گلستان
تالار برلیان یکی از تالارهای کاخ گلستان است که قبل از احداث این تالار، کاخ یا تالار بلور در جای آن قرار داشت. پیش از احداث تالار برلیان، بنای دیگری به نام تالار بلور در این مکان قرار داشت. برای یافتن اطلاعات در خصوص تالار بلور که از بناهای دوران فتحعلی شاه بشمار میآید، منابع خاصی در دسترس نیست. در بین اسناد موجود هم جز نام و اشاره ای مختصر به تالار بلور، اطلاعات خاص دیگری وجود ندارد و حتی تصویری هم از تالار به جای نمانده است تا طبق آن بتوان طرح و شکل بنا را بررسی کرد. در زمان ناصرالدین شاه خیلی از بناهای قدیمی ارگ به دلیل کهنگی و فرسودگی ویران و به جایشان ساختمانهای جدید ساخته شد. سرنوشت تالار بلور هم به همین جا ختم و تالار برلیان بنا و جایگزین آن شد.
تالار برلیان یکی از تالارهای کاخ گلستان استعمارت بادگیر در کاخ گلستان
عمارت بادگیر در کاخ گلستان میدان ارک تهران واقع شده است که به امر فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. مظفرالدین شاه قاجار در «عمارت بادگیر» کاخ گلستان تاج گذاری کرد. پلان تالار اصلی عمارت بادگیر به صورت صلیبی بوده و این تالار با ارسی بسیار وسیع و زیبا به همراه تزئینات آیینه کاری و گچ بری آراسته شده است. برج های بادگیر تنها بادگیرهای تزئین شده با معرق در ایران می باشند.
پلان تالار اصلی عمارت بادگیر در کاخ گلستان به صورت صلیبی استتالار سلام کاخ گلستان
ناصرالدین شاه و شاهان بعدی قاجار در سفر به اروپا متوجه تالارهایی شدند که در آن ها اشیاء گرانبها و قدیمی نگهداری می شد. به همین علت تصمیم گرفتند چنین بنایی را به کاخ گلستان اصافه کنند. تالار سلام در کاخ گلستان با همین هدف ساخته شده است. این کاخ زمان پهلوی اول و دوم، محل برگزاری مراسم تاج گذاری بود. مهم ترین تاج گذاری این تالار، تاج گذاری محمدرضا پهلوی و فرح دیباست. معمار این عمارت مانند خیلی از عمارت های اعیانی دیگر قاجاری، صنیع الملک بوده و ساخت آن ۲ سال طول کشیده است.
مهم ترین تاج گذاری تالار سلام در کاخ گلستان، تاج گذاری محمدرضا پهلوی و فرح دیباستچگونه به کاخ گلستان تهران برویم؟
در صورتیکه بخواهید با خودروی شخصی به کاخ گلستان بروید، در نظر داشته باشید که خیابان های منتهی به کاخ گلستان مثل باب همایون، صور اسرافیل، داور و سبزه میدان سنگ فرش شده اند و وسایل نقلیه نمی توانند در این محدوده تردد کنند. پس باید در خیابان های اطراف خودروی خود را پارک کنید و ادامه مسیر را پیاده بروید. همچنین این بخش از شهر در محدوده طرح ترافیک قرار دارد.
بهترین روش برای رسیدن به کاخ گلستان مترو است که باید به ایستگاه پانزده خرداد بروید و با کمی پیاده روی کاخ گلستان را خواهید دید.
روش دیگر برای رسیدن به کاخ گلستان، اتوبوس است که باید از خطوطی استفاده کنید که از خیابان خیام عبور می کنند و در ایستگاه گلوبندک توقف دارند. تاکسی هم از سراسر تهران شما را به چهار راه گلوبندک می رسانند. این تاکسی ها در مکانهایی مثل فلکه دوم صادقیه، میدان فاطمی، میدان انقلاب، خیابان جمهوری اسلامی، میدان رازی و ... یافت می شوند.
گردآوری: بخش گردشگری سرپوش
- 14
- 3
