طرح اصلی ساختمان تخت جمشید در دوران فرمانروایی داریوش بزرگ ریخته شدتخت جمشید
مرودشت نام یکی از شهر های دیرینه ایران میباشد که در قسمت شمالی استان فارس واقع شده است. تخت جمشید در این شهر قرار دارد. تخت جمشید که با نام پارسه، پرسه پولیس و پرسپولیس هم شناخته می شود، آیینه ای از تاریخ و فرهنگ کهن ایران زمین به شمار میرود که به فرمان داریوش بزرگ در سال ۵۱۸ ق.م و با حدود ۱۲۵۰۰۰ مترمربع وسعت، بعنوان یکی از شاهکارهای معماری زمان خود در سطح دنیا ساخته شد. مجموعه کاخ های تخت جمشید، در سال (۳۳۰ پیش از میلاد) بدست اسکندر مقدونی به آتش کشیده شد و تمام بناهای آن به صورت ویرانه درآمد.
ساختمان تخت جمشید در زمان داریوش اول در حدود ۵۱۸ ق. م، شروع شد. اول صفه یا تختگاه بلندی را آماده کردند و روی آن تالار آپادانا و پله های اصلی و کاخ تچرا را ساختند. بعد از داریوش، پسرش خشایارشاه تالار دیگری را بنام تالار هدیش بنا نمود و طرح بنای تالار صد ستون را ریخت. اردشیر اول تالار صد ستون را تمام کرد. اردشیر سوم ساختمان دیگری را شروع کرد که ناتمام ماند. این ساختمانها بر روی پایه هایی ساخته شــده که قسمتـی از آن ها صخره های عظیم و یکپارچه بوده و یا آن ها را در کوه تراشیده اند.
تاریخچه تخت جمشید
سال ۵۱۸ قبل از میلاد به فرمان داریوش (سومین پادشاه هخامنشی) به منظور سمبلی از مصالحه، برابری و یکپارچگی جهانی در قسمت غربی کوه مهر مرودشت ساخت تخت جمشید آغاز شد و بعد از داریوش جانشینان آن ساخت پارسه را ادامه دادند و هر کس بخش جدیدی را به آن افزود.
تخت جمشید، آثار میراث جهانی یونسکوتخت جمشید درواقع اوج ظرافت و خلاقیت هنرمندان ایرانی در به کارگیری فرهنگ شهروندان مختلفی مانند مصری ها، بابلیان، یونانی ها، مادها و ارمنی هاست که تحت سلطه و فرمان هخامنشیان بوده اند. هدف داریوش از ساخت این بنا آن بود که پایتختی در امپراطوری خود احداث کند که نظیر نداشته باشد و برای این کار، جلگه وسیع مرودشت با پیشینه تاریخی کهن را انتخاب کرد.
دلیل نامگذاری تخت جمشید به «پارسه»، قبیله پارس بوده اند که هخامنشیان رهبری آنان را بر عهده داشتند. آنان به اقامتگاه خود پارس می گفتند، جایی که یونانیان آنرا پرسیس (persis) می نامیدند و امروزه آنرا فارس خطاب می کنیم.
قسمت های مختلف تخت جمشید
>> پلکان ورودی
در قسمت ورودی تخت جمشید، پلکان دو طرفه ای وجود دارد که زمان خشایارشاه در ضلع غربی این بنا ساخته شده است. هر طرف این پلکان ۱۱۱ پله دارد که به علت قرینه بودن، از شاهکارهای عظیم معماری قدیم به شمار می روند. بعد از ۶۳ پله، به یک پاگرد می رسیم و پس از آن ۴۸ پله دیگر در جهت مخالف ادامه پیدا می کنند. هر پله ۶.۹۰ متر طول، ۳۸ سانتیمتر عرض و ۱۰ سانتیمتر پاخیز دارد. دور تا دور پله ها هم به نحو شگفت انگیزی با جان پناهی از کنگره های چهار پله ای تزیین شده است.
پلکان ورودی تخت جمشید>> کاخ تچر
کاخ تچر یا تچرا به معنای خانه زمستانه می باشد. این کاخ که یکی از کاخ های تخت جمشید است به دستور داریوش کبیر بنا شده و کاخ اختصاصی او بوده است. روی کتیبه ای آمده:« من داریوش این تچر را ساختم.»
کاخ تچر تخت جمشید، کاخ اختصاصی داریوش کبیراین کاخ در واقع یک موزه خط به شمار میرود از پارسی باستان گرفته تا خطوط پهلوی بالای ستون ها. قسمت اصلی کاخ تخت جمشید به وسیله داریوش بزرگ و ایوان و پلکان سنگی جنوبی توسط خشایار شاه و پلکان سنگی غربی به وسیله اردشیر دوم بنا شده است.
>> کاخ ملکه
یکی دیگر از کاخ های تخت جمشید کاخ ملکه است، این کاخ به وسیله خشایارشاه ساخته شده است و به نسبت دیگر بناها در ارتفاع پایین تری قرار گرفته است. قسمتی از این کاخ در سال ۱۹۳۱ به وسیله شرق شناس معروف، پرفسور ارنست امیل هرتزفلد، خاکبرداری و از نو تجدید بنا شد و امروزه بعنوان موزه و ادارهٔ مرکزی تأسیسات تخت جمشید مورد استفاده قرار گرفته است.
یکی از کاخ های تخت جمشید کاخ ملکه است>> کاخ هدیش
هدیش به معنای مکان مرتفع است و چون نام همسر دوم خشایارشاه، هدیش بوده، این کاخ هم این چنین نامگذاری شد. کاخ هدیش در جنوبی ترین و مرتفع ترین بخش صفه تخت جمشید قرار دارد و کاخ خصوصی خشایارشاه بوده است. این کاخ از طریق دو مجموعه پلکان به کاخ ملکه ارتباط دارد.
کاخ هدیش در مرتفع‌ترین قسمت صفهٔ تخت جمشید>> خزانه تخت جمشید
همان طور که از نامش پیداست محل نگهداری و مراقبت از خزینه های با ارزش شاهی در آن دوران بوده است و در قسمت شرقی کاخ ملکه واقع شده است. هزارها لوح سفالی کوچک آثاری است که از کاوش خزانه تخت جمشید کشف شده است.
ساختمان خزانهٔ شاهنشاهی تخت جمشید>> دروازه ملل
در بالای پلکان اصلی تخت جمشید، دروازه ملل قرار دارد که کتیبه ای به سه زبان پارسی باستانی، عیلامی و بابلی در سر در آن نگاشته شده است. هر ضلع از این تالار مربعی، ۲۴.۷۵ متر طول دارد و مساحت آن ۶۱۲.۵ مترمربع است. قبلا وسط این تالار چهار ستون وجود داشت که هم اینک سه ستون آن باقی است. ارتفاع هر ستون، بیش از ۱۶.۵ متر و ارتفاع هر کدام از درگاه های شرقی و غربی ۱۰ متر و عرض آن ۳.۸۲ متر است.
کاخ‌های رسمی و تشریفاتی تخت جمشید>> کاخ صد ستون
از دیگر کاخ های مهم تخت جمشید، کاخ صد ستون است که ساختن آن به وسیله خشایارشاه در حدود سال ۴۷۰ پیش از میلاد شروع شده و بیست سال به طول انجامید. این کاخ با ۴۷۰۰ متر مربع مساحت، وسیع ترین کاخ تخت جمشید است، که ایوانی ۱۶ ستونی در شمال آن قرار دارد. ارتفاع ستون های کاخ ۱۴ متر بوده و ساخت آن در زمان اردشیر اول خاتمه یافت.
بزرگترین کاخ در مجموعه تخت جمشید کاخ مشهور به صد ستون است>> کاخ شورا
به این مکان کاخ شورا تخت جمشید یا تالار مرکزی می گویند. احتمالاً شاه در اینجا با بزرگان به مباحثه و مشورت می پرداخته است. با توجه به نقوش حجاری شده از یکی از دروازه ها شاه وارد میشده و از دو دروازه دیگر خارج می شده است.
به این علت به اینجا کاخ شورا تخت جمشید می گویند که در این جا دو سر ستون انسان وجود داشته که جاهای دیگری نیست و سر انسان نماد تفکر است.
کاخ شورا، یکی از کاخ های تخت جمشید>> کاخ آپادانا
یکی از زیباترین کاخ های مجموعه تخت جمشید، کاخ آپادانا است که ستون ها و پلکان شگفت و بی مانند آن هنوز پابرجا هستند. ساخت کاخ آپادانا زمان داریوش بزرگ شروع شد و بعد از ۳۰ سال و در دوره فرمانروایی خشایارشاه به پایان رسید. این بنا قبلا یک تالار مرکزی، سه ایوان در شمال، غرب و شرق، چهار برج در چهارگوشه بیرونی تالار و چند اتاق نگهبانی داشت. تالار مرکزی تخت جمشید بیش از ۳۶۰۰ مترمربع وسعت داشته و در هر ضلع آن ۶ ردیف ستون و در مجموع ۳۶ ستون قرار می گرفت. ۱۲ ستون نیز در هریک از سه ایوان وجود داشت. متأسفانه از مجموع ۷۲ ستون این کاخ، تنها ۱۴ ستون باقی است.
کاخ آپادانا از قدیمی‌ترین کاخ‌های تخت جمشید>> موزه تخت جمشید
بنای موزه تخت جمشید، کهن ترین بنای ایران بوده که مرمت شده و به موزه اختصاص یافته است که حاوی یک ایوان، دو نگارخانه و یک تالار است.
سقف ایوان را هشت ستون چوبی با سر ستون های گاو دو سر، نگه می دارد. موزه تخت جمشید در ۲۸ اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۱، همزمان با روز جهانی موزه، افتتاح شد.
تخت جمشید کجاست؟
مجموعه تخت جمشید در ۱۰ کیلومتری شمال شرق مرودشت در استان فارس قرار گرفته است. خیلی از افراد تصور می کنند که این بنا در شیراز واقع شده؛ ولی فاصله تخت جمشید تا شهر زیبای شیراز بیش از ۶۰ کیلومتر است.
گردآوری: بخش گردشگری سرپوش
- 15
- 3
